Quan hệ cha mẹ - con cái là một trong những quan hệ khó xử nhất. Khi các tân sinh viên chuẩn bị thi đại học, các phụ huynh cũng lo lắng và căng thẳng theo. Đại học là một khoản đầu tư lớn, là một tấm vé tới tương lai tốt đẹp hơn, thế nên phụ huynh cảm thấy mình cần tạo áp lực để đảm bảo con cái bước đi đúng đắn.

Tuy nhiên, khi cố gắng giúp đỡ con mình, họ cũng vô tình nói ra những lời khắt khe gây nản lòng. Sự kì vọng nơi phụ huynh áp đặt lên những đứa trẻ vốn rất căng thẳng đã vô tình khiến mọi thứ khó khăn hơn.

Tôi nghĩ, phụ huynh làm thế vì nghĩ rằng giọng điệu nghiêm khắc là một cách hữu hiệu để giao tiếp với con mình. Thanh thiếu niên đôi khi tiến vào ‘thời kì nổi loạn’, khiến rất nhiều bậc cha mẹ cảm thấy con không nghe lời mình.

Kinh nghiệm của tôi cho biết sự thật không phải như thế. Thanh thiếu niên biết rõ phụ huynh nói gì về mình, và những lời khắt khe có thể gây tổn thương. Giới trẻ cũng như loài mèo vậy - biết rõ chúng ta đang gọi nhưng tảng lờ đi, chúng hay tỏ ra mình không quan tâm để che đậy sự thật rằng chúng đang lắng nghe và trăn trở.

Trong nghề của mình, chúng tôi thường nghe được những lời nói gây tổn thương của phụ huynh với con em mình, gây đả kích tới sự tự tin và động lực của các em.

Khi học sinh phải nghe cha mẹ thất vọng về mình quá nhiều, chúng sẽ cảm thấy thoái chí và nản lòng. Phụ huynh nhận xét quá khắt khe có thể khiến con trẻ suy tư, cho rằng chúng không đủ khả năng hoặc nhất định sẽ thất bại.

Đây là hiệu ứng tâm lý "lời tiên tri tự hoàn thành". Ví dụ, khi phụ huynh nhận xét kĩ năng viết của con mình là 'rất tệ, không biết cố gắng' thì con cái sẽ tin rằng mình chỉ viết được thế thôi, không thể cải thiện hơn. Cha mẹ quá khắt khe gây nên một tư duy cố định, khiến tư duy giới trẻ không thể phát triển, cản trở thành công.

Đương nhiên, không loại trừ khả năng con trẻ nghe mình bị chỉ trích quá nhiều sẽ quyết chí thành công để chứng minh bản thân, nhưng mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái vẫn sẽ bị tổn hại. Con cái cần phải biết cha mẹ tin mình và cần được nghe cha mẹ khen ngợi.

Nghiên cứu cho thấy thành tích học tập của học sinh tại trường trung học có liên quan tới 'cảm giác an toàn' - nếu học sinh cảm thấy mình không nhận được tình yêu và hỗ trợ vô điều kiện từ cha mẹ, chúng thường trở nên thờ ơ, nhút nhát và thiếu động lực.

Quá trình thành niên là thời gian mà con người chuyển từ được thúc đẩy (được giúp đỡ, cha mẹ chấp thuận, không bị ràng buộc) sang tự thúc đẩy (tự thấy giá trị, hình thành kết nối, trở nên tự tin, chắc chắn, tự hào với thành tự của bản thân và biết gắn kết với cộng đồng). Nhưng học sinh vẫn cần tình yêu, chấp thuận và ủng hộ hơn nhu cầu tự cải thiện bản thân. Khi không có được những thứ đó, người ta sẽ tập trung để cảm nhận được chúng trước.

Thuyết tâm lý học về tháp nhu cầu của Maslow cho rằng con người có 5 tầng nhu cầu:

1. Nhu cầu sinh lý học (đồ ăn, nước, nghỉ ngơi);

2. Nhu cầu an toàn (an toàn về sức khoẻ, nơi nương tựa, ổn định);

3. Nhu cầu về tình cảm và hòa nhập;

4. Nhu cầu được quý trọng (được tôn trọng, được tin tưởng, được công nhận)

5. Nhu cầu thể hiện bản thân. Cần phải đạt được nhu cầu mỗi tầng trước khi tiến đến tầng tiếp theo.

Tầng cao nhất, tự thể hiện bản thân, hay điều kiện để trưởng thành và quá trình để trở thành phiên bản hoàn thiện nhất của bản thân, cần do con trẻ tự ý thức, chứ không phải từ mong muốn “chứng minh luận điểm của bố mẹ là sai”.

Liệu điều đó có nghĩa phụ huynh không bao giờ nên giao tiếp với con cái và khuyên nhủ chúng cải thiện mặt này mặt kia? Tất nhiên là không. Tuy nhiên, có rất nhiều cách khác, nhẹ nhàng và hợp lý hơn, để nhận xét hoặc bày tỏ quan tâm.

Ví dụ, “Con quản lí thời gian kiểu tệ hại gì thế? Làm sao mà đỗ Harvard được nếu con cứ thế này?” có thể dễ dàng đổi thành một lời khuyến khích, như là “Mẹ rất vui vì con đã xong bài tập vào tối qua. Con thấy thế nào? Có cần mẹ giúp gì để lần sau không cần phải thức muộn như thế nữa không? Mẹ giúp được mà, con thấy sao?”.

Các phụ huynh tập trung vào mặt tích cực, tự đánh giá, quan sát, và cố gắng giải quyết vấn đề. Các bậc phụ huynh phải tránh rút ra kết luận quá nhanh: Thay vì chụp lên đầu con cái lời phê “quản lý thời gian tệ,” phụ huynh nên để ý sự thật (phải thức muộn để hoàn thành, muộn hạn nộp...) để tránh những phản ứng tiêu cực.

Tự cải thiện bản thân cần xuất phát từ bên trong. Tôi nghĩ, mọi phụ huynh và những các nhà giáo dục đều nên chú ý tới lời mình khi nói chuyện với giới trẻ. Học sinh sinh viên giai đoạn này vẫn đang tìm kiếm và khám phá bản thân, vậy nên chúng ta cần phải bày tỏ quan tâm một cách cẩn thận và chu đáo.

Hà Dung

Theo Christopher Rim, Chuyên viên tư vấn giáo dục

12 cách chuẩn bị cho con một cuộc sống hạnh phúc, thành công

Mỗi bậc cha mẹ đều muốn nuôi dạy con cái để chúng có một cuộc sống trọn vẹn, hạnh phúc. Dưới đây là 12 cách tốt nhất giúp con bạn thành công cả về cuộc sống cá nhân lẫn sự nghiệp.

Đảo Hy Lạp chìm trong biển lửa, cảnh tượng như trong phim thảm họa

Những cánh rừng ở đảo Evia, Hy Lạp đang chìm trong biển lửa. Người dân và khách du lịch được giải cứu khi cháy rừng vượt ngoài kiểm soát.

Đi dọc hành lang bệnh viện sau khi nhận kết quả chẩn đoán, Nick tâm sự: "Không biết chuyện gì sắp xảy ra". Vị bác sĩ chia sẻ: “Tôi biết mình có thể chết nên đã lập di chúc. Tôi báo tin cho vợ và các con. Tôi cảm thấy buồn nhất khi nghĩ tới các con mình - tôi không muốn chúng lớn lên mà không có bố”. 

Ghép tủy sẽ thay thế các tế bào máu bị tổn thương bằng các tế bào khỏe mạnh - nhưng cơ thể sẽ tự động đào thải chúng nếu không phù hợp.

Charlotte Hughes, từ tổ chức từ thiện Anthony Nolan, cho biết: “Trước tiên, chúng tôi tìm kiếm danh sách đăng ký ở Vương quốc Anh và hy vọng thấy một người phù hợp ở đây. Nếu không thể, chúng tôi sẽ rà soát trên toàn thế giới để tìm người phù hợp. Cơ hội có thể tới từ bất cứ đâu”. 

Cả người hiến tặng và bệnh nhân đều phải giấu tên cho đến khi việc cấy ghép thành công. Sau hai năm, Nick muốn tìm gặp người đã giúp đỡ mình. 

Làm việc với tổ chức từ thiện Anthony Nolan, BBC News đã xác định đó là Marius Werner sống ở Chemnitz, gần Dresden (Đức). Chàng trai 24 tuổi có tên trong danh sách đăng ký hiến tặng từ khi còn ở tuổi thiếu niên.

Marius nhận lời bay đến Vương quốc Anh và gặp Nick tại trung tâm hỗ trợ ung thư của Bệnh viện Freeman. Khi hai người đàn ông gặp nhau, Marius nói: "Tôi quá xúc động, tôi thấy run”. 

Nick kể với Marius: “Các tế bào ung thư đã biến mất. Những tế bào máu khỏe mạnh trong cơ thể tôi đều của cậu. Nếu không có cậu, tôi đã chết, tôi có bốn đứa con - chúng sẽ không có bố. Tôi thực sự muốn nói cảm ơn cậu”. 

Marius không nói được gì nhiều ngoài câu: “Có gì đâu anh”. 

Những giọt nước mắt chảy dài trên khuôn mặt của cả hai, Nick thì thầm với Marius: "Cảm ơn cậu rất nhiều”. 

Trước đó, Marius đã rơi nước mắt khi biết ca ghép tủy thành công và bệnh nhân đã qua khỏi. "Tôi đang trên đường đi làm và phải đỗ xe rồi ra ngoài hít thở không khí trong lành - nước mắt tôi cứ tuôn ra”, anh nhớ lại. 

Marius tiết lộ rằng trước đây anh từng cố gắng tự sát nhưng quyết định trở thành người hiến tặng tủy xương đã thay đổi cuộc đời mình. “Từ năm 13 tuổi, tôi đã gặp các vấn đề về tâm thần. Tôi cảm thấy khó khăn để tìm được lối đi cho mình. Giờ đây, tôi có thể nói: Mình đã làm đúng được điều gì đó”, Marius tâm sự. 

Với cùng một dòng máu chảy trong cơ thể, giờ đây Nick và Marius - hai người xa lạ có ý định giữ liên lạc như anh em ruột thịt.

Mục đích khác biệt của nữ bác sĩ thi Hoa hậu Thế giới

NSND Thái Bảo sinh năm 1964. 10 tuổi chị bắt đầu gắn bó với cây đàn bầu và đến nay đã theo nghề được hơn 40 năm. Hồi nhỏ Thái Bảo ở Nghệ An. Khi đó các thầy cô của trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia) về quê chị tuyển sinh. Thái Bảo đi thi thử và không ngờ nhận được giấy gọi nhập học sau đó. Ba mẹ lúc đầu không muốn chị ra Hà Nội học vì Thái Bảo là con út, vóc dáng nhỏ bé, ông bà sợ con một mình đi học xa vất vả. Nhưng vì quá thích nên Thái Bảo quyết tâm ra Hà Nội theo học đàn bầu.

Gia đình có 6 anh chị em, Thái Bảo là con út. Nghệ sĩ tâm sự, ở nhà chị, 6 anh chị em đều có tên là Bảo. Ba mẹ lấy tên ông ngoại từng đỗ Trạng Nguyên để làm tên đệm cho NSND Thái Bảo bởi muốn con gái nối gót ông học thật giỏi. 

Về lý do học đàn bầu nhưng chuyển sang làm ca sĩ, NSND Thái Bảo cho biết lần biểu diễn bên Lào, chị đã mạo muội đứng lên hát 1 bài bằng tiếng Lào. Tiếng lành đồn xa, về Việt Nam, nhiều thầy cô mời chị đi diễn nên dần dần Thái Bảo chuyển sang làm ca sĩ.

Tuy nhiên, người có ảnh hưởng nhất với quyết định theo đuổi nghề cầm ca của Thái Bảo lại là nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương. 15 tuổi, đến nhà bác và thấy cây đàn guitar treo trên tường, chị xin phép nhạc sĩ cho hát bài Đêm đôngcùng cây đàn guitar. "Hát xong bác bảo: Con phải chuyển sang con đường ca hát. Theo con đường ca hát con sẽ nổi tiếng. Bác khẳng định với con điều đấy nhưng con đừng bỏ cây đàn bầu nhé", NSND Thái Bảo nhớ lại.

17 tuổi, khi đang học Nhạc viện, chị được cử lên biên giới phía Bắc biểu diễn. Nghệ sĩ ôm đàn guitar gỗ hát bàiVết trên tròn trên cát. Vừa diễn xong thì trời mưa, ô tô chở Thái Bảo về lán trại. Gần 1 giờ sáng, nghe tiếng gọi, chị ra ngoài thì thấy khoảng 30 anh bộ đội xếp hàng dài.

Đứng trước mặt Thái Bảo là một thương binh. Anh nói đã nghe Thái Bảo hát chiều nay và đi bộ 30 cây số tới để gặp chị, chỉ xin Thái Bảo một lần nữa hát lại cho mình nghe một lần bài Vết trên tròn trên cát. Thái Bảo vội vào lấy cây guitar và hát một lần nữa. Hát xong, các anh đi khuất, Thái Bảo chỉ biết nhìn theo và khóc. Câu chuyện này được Thái Bảo chia sẻ trong chương trình Ký ức vui vẻnhư kỷ niệm không thể quên trong đời.   

Một lần khác, khi diễn ở Thanh Hóa ca khúcVào lăng viếng Bác, một khán giả hơn 70 tuổi lên sân khấu tay run run tặng NSND Thái Bảo một bông hoa nhựa, đề nghị chị hát lại bài này. Những khán giả như thế chính là lý do khiến chị kiên trì theo đuổi dòng nhạc của mình hơn 40 năm qua. 

Hạnh phúc 35 năm bên người chồng nghệ sĩ, con trai duy nhất theo nghề bố mẹ

Dù theo nghề hơn 40 năm nhưng đến nay NSND Thái Bảo vẫn chưa có một liveshow riêng. Năm 2010, đáng lẽ Nhà hát đã tổ chức liveshowcho chị nhưng vì ông xã gặp biến cố về sức khỏe nên kế hoạch dừng lại. Hiện giờ, điều kiện kinh tế vẫn chưa dư dả để chị làm một chương trình riêng. Nữ nghệ sĩ nói: "Tôi sống bằng nghề, không làm gì hơn ngoài hát cả".

NSND Thái Bảo kết hôn năm 1989 với NSƯT Anh Tuấn và có con trai duy nhất cũng theo nghề của mẹ. Gần đây, trong lần hiếm hoi kỷ niệm 35 năm ngày cưới, NSND Thái Bảo mới chia sẻ trên trang cá nhân về cuộc hôn nhân của mình.

"Vậy là 35 năm gắn bó bên nhau, góp nhặt buồn vui với một chặng đường gian truân, vất vả. Những được mất không hề toan tính, ngày giông bão cũng cố gắng vượt qua. Đó là sự tôn trọng, niềm tin và lòng biết ơn vô hạn. Tuy không nói nhiều lời hoa mỹ nhưng vẫn mang đến cho nhau một tinh thần tích cực, một sự hậu thuẫn vững vàng, một cuộc sống bình yên và một gia đình êm ấm. Không ai nói trước được điều gì và quỹ thời gian cũng không còn bao nhiêu nữa. Hãy bước thật chậm và nắm chặt tay nhau đi trọn đến cuối con đường". 

NSND Thái Bảo kể, sau đám cưới, tài sản của hai người chỉ có một chiếc giường và một chiếc tủ của NSND Quang Vinh tặng nhưng tủ bị hỏng cửa, mỗi lần cất hay lấy quần áo, hai vợ chồng đều chật vật. Con trai anh chị, Bảo Anh (tên ghép của bố mẹ) hiện là nghệ sĩ saxophone ở Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam - nơi bố mẹ công tác. Bảo Anh có thể chơi saxophone, piano và kèn clarinet. 

Chia sẻ trong chương trìnhKhách sạn 5 saomới đây, Bảo Anh cho biết ban đầu anh phân vân không biết theo học bộ môn nào nhưng tình cờ đi qua phòng bố mẹ và thấy đĩa nhạc của Kenny G. Anh đã nghe một lèo và quyết định học kèn saxophone, thuyết phục bố mẹ rằng mình nghiêm túc và muốn dành toàn bộ thời gian cho cây kèn. 

NSND Thái Bảo cho biết chị từng mê Kenny G nhưng với nghệ thuật, chị không áp đặt mà để con tự lựa chọn. NSND Thái Bảo hạnh phúc vì con tiếp nối con đường nghệ thuật của mẹ, mong Bảo Anh sẽ theo đuổi và thành công trong sự nghiệp.

NSND Thái Bảo và con trai trong chương trình "Khách sạn 5 sao" mới phát sóng trên VTV3:

Quỳnh An
Ảnh, clip: VTV, FBNV