- Với Lê Thị Vân Anh, cô học sinh lớp 12 Trường THPTNăng khiếu Hà Tĩnh vừa đoạt giải 3 quốc gia môn tiếng Pháp, ngày nay, có nhiềuluồng tư tưởng mới, cả thuận và trái chiều, nên để sống đẹp, mình phải biết thứctỉnh.

Còn Giám đốc Bảo tàng Quân đội, anh hùng quân đội Lê Mã Lươngthổi vào câu nói nổi tiếng gắn với tên tuổi của ông tinh thần mới “Cuộc đời đẹpnhất là trên trận tuyến chống đói nghèo, lạc hậu”.

Buổi sáng 7/3, Vân Anh, anh hùng Lê Mã Lương và nhiều gươngmặt khác đã tham gia buổi thảo luận “Sống đẹp tuổi thanh xuân”, một hoạt độngtrong chuỗi chương trình về nguồn mang tên “ngọn lửa tuổi trẻ”.

Anh hùng quân đội Lê Mã Lương

Với kết cấu gồm hai phần lớn, quyển sách bao trùm các phong trào giáo dục mở từ cuối thập kỷ 1990 và sau đó đào sâu vào các chiến dịch khoa học mở ở những năm đầu thập niên 2000. Trong phần đầu tiên về giáo dục mở, trọng tâm của quyển sách nằm ở việc phân biệt các thuật ngữ pháp lý, đặc biệt là cách để ghi nhận và công nhận quyền tác giả một cách chính xác, cũng như cách sử dụng các giấy phép Creative Commons (CC).

Những hướng dẫn này rất giá trị nếu xét đến việc mọi người dù hiểu rõ tầm quan trọng của việc ghi nhận và trích dẫn công trình của người khác, nhưng không phải ai cũng nhận thức được những thực hành tốt nhất để ghi nhận và trích dẫn.

Cho những ai chưa quen thuộc với giáo dục mở, quyển sách giới thiệu chi tiết về các cách tìm kiếm những nguồn tài nguyên giáo dục mở, bên cạnh đó là những khuyến nghị về hàng loạt thư viện sách giáo khoa mở cho phép người truy cập được thoải mái sử dụng và vận dụng những nguồn đó, cũng như cung cấp một danh sách các khóa học trực tuyến mở (MOOCs).

Nhóm tác giả đã thận trọng chú ý người dùng rằng các nguồn tài nguyên mở có thể luôn sẵn có, nhưng việc vận dụng và tích hợp các khóa học mở đó ở bối cảnh Việt Nam cần phải có phương pháp và mục tiêu rõ ràng. Giảng viên cần phải chú ý về việc đánh giá tính phù hợp và khả năng tiếp cận của MOOCs, khi một số nền tảng yêu cầu sinh viên phải thanh toán để truy cập trong thời gian dài.

Việc vận dụng các phương pháp sư phạm mở được đề cập trong quyển sách nhấn mạnh tính chia sẻ, tái sử dụng và tái thiết kế những học liệu cũng như thu hút sinh viên nhiều hơn vào quá trình thiết kế một khóa học mở, phát triển công cụ đánh giá, biên soạn thư viện đề thi, và chia sẻ những tài liệu hướng dẫn cho những học sinh khác trên nền tảng mạng xã hội dưới các giấy phép CC phù hợp.

Phần hai của quyển sách cung cấp những khám phá sâu sắc về bối cảnh của khoa học mở, những cấu phần của nó, năm “trường phái” được phát triển bởi những giả định khác nhau, động cơ và lo ngại của các học giả trong phong trào, và định nghĩa của những khái niệm then chốt. Tương tự giáo dục mở đóng góp cho sự mở mang và tính phổ quát ở các cơ sở giáo dục, khoa học mở cũng kêu gọi cho sự truy cập miễn phí và không trở ngại cho những công bố khoa học và dữ liệu nghiên cứu, vì việc làm tăng khả năng truy cập có thể nâng cao độ hiển thị và sự tham gia của công chúng vào khoa học.

Ở đây, trong khi có nhiều loại truy cập mở khác nhau (ví dụ kim cương, hỗn hợp, đồng, đen), nhóm tác giả tập trung vào giải thích truy cập mở xanh (còn được biết đến với tên gọi tự lưu trữ), và truy cập mở vàng (nghĩa là bài báo khi công bố sẽ có thể truy cập một cách miễn phí vĩnh viễn). Với hình thức là một cẩm nang, quyển sách tập trung vào giới thiệu những cơ sở lưu trữ trực tuyến nơi mà các tác giả có thể gửi các bài viết của mình vào trước khi xuất bản, hay còn gọi là các bản thảo tiền xuất bản, và những nền tảng tương tự cho các tạp chí truy cập mở và nhà xuất bản mở.

Người đọc có thể thấy phần này có ích khi nó (i) thảo luận những mặt lợi và hại của việc đăng tải lên các máy chủ tiền xuất bản, (ii) liệt kê các máy chủ tiền xuất bản dựa trên lĩnh vực và các máy chủ chung, và (iii) chỉ ra từng bước để đăng tải bản thảo/dữ liệu và những lưu ý khi bản thảo/bộ sự liệu được xuất bản sau đó. Trong phần cuối, nhóm tác giả lướt qua những thực hành trong các phần mềm nghiên cứu mở, mã nguồn mở, và bình duyệt mở, bổ sung các khuyến nghị cho các tạp chí vận hành bình duyệt mở trong sáu bước.

Từ những gì chúng ta học được từ quyển sách, điều quan trọng là không chỉ hiểu về các giấy phép CC khác nhau và các quyền công bố dưới tư cách là một tác giả, mà còn có thể đưa ra những quyết định có cân nhắc về cách thức công bố, có thể dưới dạng bản thảo tiền xuất bản, truy cập mở, hoặc không.

Bên cạnh những hướng dẫn, người đọc còn được hưởng lợi hơn nữa từ những bài học và hạn chế về các nguyên tắc vận dụng giáo dục và khoa học mở ở các quốc gia khác. Quyển sách cần có thêm những tóm tắt về những nghiên cứu trường hợp để đưa ra những tiến bộ và ảnh hưởng của phong trào này. Vào tháng 1/2024, UNESCO, vốn là một nhân tố có vai trò mạnh mẽ trong việc đưa khoa học trở nên hợp tác hơn, minh bạch hơn, và dễ dàng tiếp cận, đã công bố một báo cáo chỉ ra những thiếu sót trong quy trình và việc áp dụng không đồng đều của khoa học mở trên thế giới, cũng như chỉ ra những bất bình đẳng trong việc tiếp cận quỹ, năng lực, và công cụ nghiên cứu [1, 2].

Khi khoa học mở đồng nghĩa với việc một nhà nghiên cứu cần phải trả phí xử lý bản thảo (APC), trong khoảng 1.000U SD đến 10.000 USD, các tác giả từ những nước phát triển như Việt Nam có thể không coi lựa chọn xuất bản mở phù hợp chi phí. Tuy nhiên, quyển sách là một xuất bản kịp thời, như một bằng chứng thực nghiệm cho thấy sự chuyển biến dần dần và tích cực đến xuất bản mở trong cộng đồng học thuật Việt Nam.

Nhìn chung, đây là một quyển sách thân thiện với người dùng, tóm tắt những khía cạnh khác nhau của giáo dục và khoa học mở, cũng như trình bày những nguồn tài nguyên đa dạng với giải thích đi kèm.

Tuy nhiên, người đọc cũng cần chú ý rằng không có cách tiếp cận “một cho tất cả” nào cho việc vận dụng các thực hành học thuật mới. Trên cơ sở nội dung quyển sách, giảng viên và nhà nghiên cứu cần luôn tâm niệm rằng để tiến lên phía trước luôn cần rộng mở với những thước đo mới, luôn cập nhật và tự giáo dục, và quan trọng nhất là việc tìm kiếm những cách để chia sẻ những kiến thức, ý tưởng, và kết quả nghiên cứu của chúng ta với thái độ minh bạch, hiệu quả với cộng đồng.

Tài liệu tham khảo

1. UNESCO, “Open science outlook 1: status and trends around the world,” UNESDOC Digital Library, 2023, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000387324_eng.

2. Nature Editorial, “Open science — embrace it before it’s too late,” Nature, 626 (233), 2024, https://doi.org/10.1038/d41586-024-00322-2.

3. Vuong, Thu-Trang, Manh-Toan Ho, Minh-Hoang Nguyen, Thanh-Huyen T. Nguyen, Thanh-Dung Nguyen, Thi-Linh Nguyen, Anh-Phuong Luong, and Quan-Hoang Vuong, “Adopting open access in the social sciences and humanities: evidence from a developing nation,” Heliyon 6, no. 7 (2020), https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e04522.

Bài viết của độc giả Nguyễn Tô Hồng Kông, được gửi từ email "hong...to@phenikaa-uni.edu.vn"

MC Đại Nghĩa phụ trách dẫn nội dung chương trình nhưng vẫn mong muốn "đóng góp" phần catwalk mở màn nhằm khuấy động không khí.

Cẩm Ly và Minh Tuyết xuất hiện trong vai trò vedette mặc thiết kế "sinh đôi" cùng sải bước tự tin như những đoá hồng diễm lệ trở thành điểm nhấn của Rose & Childcủa NTK Tuấn Trần. 

NSƯT Thành Lộc, Anh Đức cùng nhiều diễn viên "đọ" catwalk với mẫu nhí trong BST Summer Blossom (Khu vườn của ba)của NTK Wuan Phan. BST ví như bữa tiệc trái cây đáng yêu với những thiết kế tinh xảo, lấy cảm hứng từ những loại trái cây trong một vườn hoa đầy màu sắc.

Lần hiếm hoi Lương Bích Hữu xuất hiện để dìu dắt các mẫu nhí.

Á hậu Hoàng Thùy cùng dàn quán quân Vietnam's Next Top Model Ngọc Châu, Hương Ly, Kim Dung và Nguyễn Oanh dẫn các mẫu nhí trình diễn BST Fairy Paradise của NTK Tùng Vũ. BST lấy cảm hứng chính từ khu vườn cổ tích mộng mơ, ngọt ngào và thế giới của những câu chuyện thần thoại mà bất cứ đứa trẻ nào cũng từng nghe khi bé. 

Phạm Quỳnh Anh hóa quý cô kiêu sa cùng các mẫu nhí trình diễn BST Làm vườn - bản hoà ca vui tươi, sống động với những thiết kế đáng yêu, trọng tính ứng dụng và tôn lên vẻ đẹp trong trẻo, tinh khôi đúng lứa tuổi thần tiên.

Cựu mẫu Thuý Hạnh như trở về tuổi thơ, thần thái rạng rỡ khi sải bước cùng dàn mẫu nhí trong những thiết kế của NTK Phương Hồ. Vườn bướm lấy ý tưởng từ những cánh bướm tung tăng nhiều sắc màu trong khu vườn xanh mát thể hiện trên nền chất liệu voan cao cấp, kết hợp thêu thủ công họa tiết hoa, bướm sinh động.

BST La Roseraie giữ nguyên nét đặc trưng của thời trang Pháp cổ điển, thanh lịch, tinh tế và mang vẻ đẹp quý phái rất riêng. Siêu mẫu Lan Khuê xuất hiện như một quý cô Pháp chính hiệu quyến rũ và đài các.

BST What you gonna do của NTK Phan Quốc An lại là một chuyến đi lạc lối trong chính khu vườn của mình, hào nhoáng xen lẫn ma mị. NTK muốn gửi gắm thông điệp cho những ai đang đi tìm lại niềm tin cuộc sống của chính mình.

Tinh thần ấy thể hiện ở họa tiết bài tây, màu sắc ombre như ẩn dụ cho không gian và thời gian trải dài từ bình minh đến hoàng hôn. What you gonna dolà BST đặc sắc về thị giác và đầy sự thú vị cho cảm xúc của người xem. Siêu mẫu Thanh Hằng và mẫu nhí Bảo Hà kết lại BST này bằng thiết kế vô cùng lộng lẫy, gợi cảm.

Đạo diễn thời trang Nguyễn Hưng Phúc - người tạo nên dấu ấn cho Asian Kids Fashion Week 2020 và Pink Show, chia sẻ động lực tổ chức show thời trang quy mô, tráng lệ dành riêng cho thiếu nhi dịp Trung thu. 

Với tâm huyết của người có hơn 10 năm gắn bó với thời trang, Nguyễn Hưng Phúc cho biết anh mong muốn thúc đẩy nền thời trang nhí phát triển và khẳng định sự chuyên nghiệp của mẫu nhí trong làng mốt Việt.

Cẩm Lan

Ảnh:Kiếng Cận 

Thành Lộc, Thanh Hằng trình diễn cùng trẻ em

Tại Pink Garden Show, mẫu nhí sẽ được các siêu mẫu và dàn nghệ sĩ ngoài lĩnh vực thời trang như NSƯT Thành Lộc, Đại Nghĩa, Lê Khánh, Khả Như, Anh Đức, Phạm Quỳnh Anh... diễn cùng.

Sách Nghệ thuật không chỉ để ngắm. Ảnh:SHB.

Tác giả cũng cho rằng, vượt xa những kích thích thị giác đơn thuần, nghệ thuật sở hữu sức mạnh chữa lành, mang đến hy vọng, thay đổi hay tái thiết niềm tin, thái độ, hé mở nội tâm…

Tác giả cũng cho biết, ngay từ những ngày đầu, tâm lý học - ngành khoa học về tâm trí và hành vi hình thành từ cuối thế kỷ 19 - đã công nhận nghệ thuật như một phương tiện quan trọng nhằm biểu đạt, truyền tải, khám phá những cảm xúc, thái độ cũng như hành vi con người. Và trong suốt nhiều thế kỷ nay, bản thân các nghệ sĩ đã thấu hiểu khả năng chữa lành của nghệ thuật.

Trong cuốn sách, Susie Hodge đã giới thiệu 72 tác phẩm nghệ thuật, phần lớn là tranh vẽ, bắt đầu với bức bích họa Trục xuất người đổi tiền khỏi điện thờcủa “Cha đẻ của thời Phục Hưng” Giotto di Bondone (khoảng 1267-1337), và mở rộng đến các nghệ sĩ đương đại như Yinka Shonibare (sinh năm 1962) với tác phẩm Bữa tối cuối cùng(Phỏng theo Leonardo).

72 tác phẩm này được tác giả sắp xếp đều trong 12 chương (mỗi chương 6 tác phẩm) tương ứng 12 khía cạnh cảm xúc của con người đó là: Xóa tan cơn giận, Chiến thắng nỗi sợ, Đối mặt với lo âu, Giải tỏa căng thẳng, Giải quyết nỗi cô đơn, Vượt qua u sầu, Truyền thụ cảm hứng tự quán chiếu, Học cách thấu cảm, Được truyền cảm hứng, Khơi nguồn năng lượng, Kiếm tìm hy vọng, Trân trọng hạnh phúc.

Nghệ thuật xoa dịu cảm xúc và điều tiết tâm lý tích cực

Ở chương đầu tiên Xóa tan cơn giận, Susie Hodge đã đưa ra cách hiểu về cơn giận và chỉ ra cách để kiểm soát nó thông qua nghệ thuật. Tác giả viết: “Những người kiềm chế, kìm nén, dằn vặt với cảm xúc sẽ thấy những cảm giác ấy mưng mủ trong lòng. Cuối cùng chúng phóng đại đến mức lấn át hoặc trở thành một phần của con người, ảnh hưởng đến hành vi. Có một cách giải phóng hoặc làm thuyên giảm cơn giận, ấy là thông qua nghệ thuật”.

Cũng ở chương đầu tiên này, Susie Hodge đã đề cập đến khả năng giải thoát khỏi / giải quyết các vấn đề của cơn giận từ việc sáng tạo, nghiên cứu nghệ thuật.

Tác giả cho biết các nghệ sĩ nổi tiếng như: Artemisia Gentileschi (với tác phẩm Judith chặt đầu Holofernes, sơn dầu trên vải, khoảng 1620), George Grosz (với tác phẩm Tang lễ: Dành tặng Oskar Panizza, sơn dầu trên vải, khoảng 1917-1918), Francis Bacon (với tác phẩm Nghiên cứu chân dung của Giáo hoàng Innocent X của Velázquez, sơn dầu trên vải, khoảng 1953) đã dùng nghệ thuật như một lối thoát cho cơn thịnh nộ. Họ đã phơi bày thứ mình làm giận dữ, lột tả cái cảm giác thông qua đề tài và hành động sáng tạo.

Tác phẩm Cây cầu Nhật Bảncủa Claude Monet. Nguồn: kunstloft.

Chẳng hạn, Francis Bacon (1909-1992) đã lấy bản sao bức chân dung Giáo hoàng Innocent X của Diego Velázquez (1599-1660) làm nền tảng cho tác phẩm Nghiên cứu chân dung của Giáo hoàng Innocent X của Velázquez. Tác phẩm này thường được biết với tên Giáo hoàng gào thét(The Screaming Pope), với hình ảnh bên trong đầy ác mộng về sự yếu đuối của con người, và những cảm xúc sợ hãi, thất vọng, giận dữ. Đằng sau tấm rèm trong suốt, nhân vật dường như đang ngồi trên ghế điện, với cái đầu bóng ma đang gào thét dữ dội.

Theo Susie Hodge, với cách tiếp cận như vậy, người nghệ sĩ đã khám phá cảm xúc của bản thân mà chẳng hại đến người hay đến mình. Đây là cách giải quyết, dẫn dắt cơn giận thông qua nghệ thuật, nguồn năng lượng li khai rồi tiêu biến, người nghệ sĩ cũng như người thưởng thức tác phẩm sẽ được trải nghiệm trình tự khám phá - hy vọng - chấp thuận.

Ở chương Đối mặt với lo âu, Susie Hodge cũng nêu cách hiểu về lo âu và chỉ ra rằng nghệ thuật có thể cùng một lúc là lối thoát đồng thời là liệu pháp chữa trị, giúp giải tỏa chế ngự sự giày vò. Cũng ở chương này tác giả đã nhắc tới những người nghệ sĩ đã sử dụng nghệ thuật để giúp bản thân vượt qua khía cạnh tâm lý này.

Chân dung tự họa với cổ gai và chim ruồi của Frida Kahlo. Nguồn: britannica.

Chẳng hạn, Claude Monet (1840-1926) với các bức họa về ao bèo tây và khu vườn trong thiên đường riêng tư ở Giverny. Các bức họa này đều có ảnh hưởng tích cực về mặt trị liệu đối với ông. Từ năm 1899, Monet vẽ hồ nước vào tất cả các kiểu thời tiết (tiêu biểu là bức Cây cầu Nhật Bản, sơn dầu trên vải), và nó đã trở thành chủ đề sáng tác chính của ông, giúp ông vượt qua nhiều năm tháng lo âu sau đó.

Hay như Frida Kahlo (1907-1954) bị mắc chứng lo âu trầm cảm khi phải chịu nhiều đau đớn về thể xác và tâm hồn (bệnh tật, tai nạn khủng khiếp, hôn nhân đầy sóng gió). Tuy nhiên, khi được Rivera truyền cảm hứng, bà đã vẽ, nghiên cứu các khía cạnh của bản thân ở những giai đoạn khó khăn nhất.

Tác phẩm Chân dung tự họa với cổ gai và chim ruồi(1940, sơn dầu trên vải) của bà là một bức chân dung tự họa mang tính biểu tượng. Trên phông nền những chiếc lá to bản, bà đối diện với chúng ta, chiếc vòng cổ đầy gai trong tay con khỉ đen cắt vào da bà.

Con chim ruồi đã chết treo trên gai nhọn, đôi cánh xòe ra. Trong văn hóa Mexico người ta tin rằng chim ruồi chết mang lại sự may mắn cho người đeo nó, vì vậy nó thể hiện niềm hy vọng.

Vòng cổ và máu gợi nhắc tới chiếc mão gai của chúa Jesus. Con khỉ là món quà từ Rivera, nó biểu trưng cho đứa con đã mất mà Kahlo hằng mong ước. Con mèo đen tượng trưng cho nỗi tuyệt vọng, con bướm trên mái tóc đại diện cho Chúa phục sinh - tín hiệu rằng bà sẽ trỗi dậy một lần nữa.

Tương tự, trong các chương tiếp theo của cuốn sách, Susie Hodge tiếp tục lần lượt trình bày những hiểu biết của mình về các khía cạnh cảm xúc, đồng thờiđưa bạn đọc khám phá những câu chuyện mới lạ đằng sau các kiệt tác và chỉ ra các cách xoa dịu cảm xúc và điều tiết tâm lý tích cực.

Tóm lại, với việc phân tích 72 tác phẩm nổi tiếng, sách Nghệ thuật không chỉ để ngắmkhông chỉ cố gắng làm rõ khả năng chữa lành của nghệ thuật, mà còn khơi nguồn cảm hứng, năng lượng tích cực và đưa nó tới gần hơn với cuộc sống.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.