Ông Bùi Mạnh Hùng khẳng định, bảng chữ cái trong SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối có đầy đủ 29 chữ cái theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (trang 12, tập một).

Đây là quy định “cứng”, không có bất kì bộ SGK nào dám thay đổi và không có lí do gì để thay đổi. Ở nhiều bài học trong bộ sách này, học sinh được học và luyện viết chữ P qua ngữ liệu là những từ như đèn pin, cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,… (trang 78, 118, 120, 124,… tập một).

Ở tập hai, trong các văn bản đọc thì số các từ có chữ P không thể tính hết. Vì vậy, ý kiến cho Tiếng Việt 1, Kết nối không dạy chữ P là hoàn toàn không có cơ sở.

>>> Lý lẽ của Hiệu trưởng viết tâm thư, bức xúc về 'bỏ chữ P'

PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Chủ biên sách Tiếng Việt 1 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống

Dạy âm P như thế nào?

Về vấn đề là dạy âm P (pờ) (được ghi bằng chữ P, chữ pê) như thế nào, ông Hùng cho biết trong tiếng Việt, âm P xuất hiện chủ yếu là cuối âm tiết; trong một số trường hợp, xuất hiện đầu âm tiết.

"Trước hết, xin nói về việc dạy âm P cuối âm tiết (hiện tượng phổ biến). Qua loạt bài dạy vần ở tập một như ap, ăp, âp (trang 118); op, ôp, ơp (trang 120); ep, êp, ip, up (trang 124),… và những từ như đã nêu ở trên (cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,…) thì có thể thấy rõ, SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, có dạy âm P cuối và dạy nhiều.

Còn về việc dạy âm đầu P (pờ), tất cả các bộ sách Tiếng Việt 1 đều phải đạt được mục tiêu: Học xong lớp 1, HS có khả năng đọc được các từ như đèn pin, Sa Pa, Nậm Pì,… Tuy nhiên, các bộ sách có thể có những cách khác nhau.

Cách thứ nhất: Dạy âm đầu P (âm pờ) trong bài dạy âm PH (âm phờ). Trước khi học âm PH, các em được luyện đọc âm P, chứ không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P.

Cách thứ hai: Dạy âm P riêng và đưa những “từ ứng dụng” như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô để HS tập đọc và phát triển vốn từ".

Theo ông Hùng, SGK Tiếng Việt 1 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (theo chương trình Tiếng Việt năm 2000) đã áp dụng cách thứ nhất và rất quen thuộc với đông đảo giáo viên dạy Tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong 20 năm qua. SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, kế thừa cách dạy này. Sau khi làm quen, tập đọc âm P ngay trước khi học âm PH, học sinh được luyện đọc âm đầu P trong một số bài học sau đó, chẳng hạn, khi học vần IN, các em luyện đọc và viết từ đèn pin (trang 78, tập một), luyện đọc từ Sa Pa trong đoạn văn viết về Tây Bắc (trang 105 tập một) và trong bài đọc Ruộng bậc thang ở Sa Pa (trang 154, tập hai).

Lý giải việc nhóm tác giả chọn cách thứ nhất (đồng thời cũng là lựa chọn kế thừa cách dạy của SGK Tiếng Việt 1 năm 2000 của Bộ Giáo dục và Đào tạo), ông Hùng cho biết: Âm P và PH đều được học trong phần Âm, ở khoảng tuần 5 hoặc tuần 6 của lớp 1. Nếu dạy âm P riêng thì cần phải có “từ ứng dụng” để HS tập đọc và phát triển vốn từ. Những từ này chỉ chứa các âm tiết mở (bộ phận vần chỉ có 1 nguyên âm), nghĩa là buộc phải dùng từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,….; không thể dùng các từ như Sa Pa, Nậm Pì,… vì 2 lí do: 1) HS chưa được học âm S (trong Sa Pa) và vần ÂM (trong Nậm Pì) và 2) Thông thường, tên riêng không được dùng ở phần dạy phát triển vốn từ. Mới chỉ được học 5 – 6 tuần mà HS phải đọc và hiểu nghĩa của những từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,…. là không phù hợp. Chắc hẳn nhiều người sẽ e ngại vì HS lớp 1, mới đến trường mấy tuần, mà phải đọc, viết và hiểu nghĩa của những từ không quen thuộc như vậy.

Tóm lại, Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, có dạy chữ P (chữ pê), âm đầu và âm cuối P (pờ) (ghi bằng chữ P). Tất cả đều dạy theo cách quen thuộc với giáo viên dạy tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong nhiều năm qua" - ông Hùng khẳng định.

Ông Hùng cũng nói thêm rằng "Trong tiếng Việt, trong khi âm cuối P được mặc nhiên thừa nhận dựa trên hàng loạt cứ liệu thực tế như các từ đã được nêu trên (cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,…) thì nhiều nhà Ngữ âm học hàng đầu, “ông tổ” của ngành Ngữ âm học Việt Nam, không coi tiếng Việt có âm đầu P (xem Đoàn Thiện Thuật, Ngữ âm học tiếng Việt, Đại học Quốc gia Hà Nội, 1999, trang 157 – 158; Hoàng Tuệ và Hoàng Minh (Cao Xuân Hạo), Remarks on the Phonological Structure of Vietnamese, Vietnamese Studies: No 40, p. 76). Như vậy, nếu có coi tiếng Việt có âm đầu P thì đó không phải là việc hiển nhiên và âm đầu P không phải có vị trí “bình đẳng” như các âm đầu khác trong tiếng Việt. Âm này xuất hiện trong các từ vay mượn như: pi-a-nô/piano, pê-đan/pêđan, pa-nô/panô, pê-nê-xi-lin,…, các âm tiết được viết liền hoặc có dấu nối. Ngoài ra, âm đầu P có thể xuất hiện ở một số tên riêng (Sa Pa, Nậm Pì,…).

Trong miêu tả ngữ âm học, tất cả các hiện tượng ngữ âm thuộc từ vay mượn mà chưa Việt hóa (pi-a-nô/piano, pê-nê-xi-lin, pê-đan/pêđan, pa-nô/panô,…), tên riêng (Sa Pa, Nậm Pì,…), cùng với từ tượng thanh, từ cổ,… đều thuộc hiện tượng ngữ âm “ngoại biên”, không được lấy làm ngữ liệu để miêu tả hệ thống âm vị của một ngôn ngữ".

Phương Chi

Chủ biên đứng tên 2 bộ SGK, 2 cách dạy chữ P khác nhau

Cùng một Tổng chủ biên với bộ Kết nối tri thức và cuộc sống nhưng sách Tiếng Việt lớp 1 trong bộ Chân trời sáng tạo lại có hẳn một bài dạy về chữ P, đi liền là chữ Ph. Vậy cách dạy của bộ nào mới đúng?  

Nhưng hệ thống mạng lưới cơ sở in được giữ vững, doanh thu toàn ngành đạt 94.000 tỉ đồng, tăng trưởng 9% so với năm 2021, số lượng cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài và các doanh nghiệp liên kết Việt Nam - nước ngoài tăng 3,2%. 

Xuất hiện một số doanh nghiệp in qui mô, doanh thu từ 300-1.000 tỷ đồng, tập trung chủ yếu lĩnh vực in bao bì, tham gia vào chuỗi cung ứng của các nhà sản xuất hàng hóa lớn như: Liksin, Goldsun, Bao bì Nông nghiệp APP, Việt Hưng, In Số 7...

Nhờ đổi mới công nghệ, kịp thời áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật nên số lượng và chất lượng các sản phẩm in không ngừng được nâng lên rõ rệt, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng đa dạng và đòi hỏi ngày càng cao của đông đảo bạn đọc và người sử dụng. Sản lượng in tăng bình quân đạt hơn 10%/năm. 

Một trong những đóng góp lớn về sự phát triển ngành in trong thời gian qua phải kể đến ngành công nghiệp bao bì. Theo ông Đặng Ngọc Sang, Chủ tịch Hiệp hội Bao bì Việt Nam, hiện ngành công nghiệp bao bì Việt Nam có khoảng 14.000 doanh nghiệp, tập trung ở các vùng kinh tế trọng điểm, ngành này có tốc độ tăng trưởng ổn định và khá cao, khoảng 13,4% trong vòng 5 năm (từ 2015 – 2020), doanh số chiếm đến 13,2 tỉ USD và ngành cũng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, in bao bì gần như xuất hiện đến 90% trên số lượng các bao bì được sản xuất và có giá trị chiếm 35% trong ngành công nghiệp này.

Ngành công nghiệp phụ trợ quan trọng

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm đánh giá, trong năm 2022, có thể khẳng định, ngành in đã có nhiều nỗ lực, vượt khó vươn lên, phát huy nội lực, từng bước khôi phục lại hoạt động sản xuất kinh doanh thời hậu Covid, đưa doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách tăng khá.  

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng nhìn sâu vào sự phát triển của ngành in vẫn còn có một số hạn chế, năng lực, tiềm lực chưa tương xứng với vị thế của ngành. Hiện chỉ có khoảng 2.400 doanh nghiệp với tổng doanh thu vào khoảng trên dưới 4 tỉ USD, đứng thứ 4, sau Indonesia, Malaysia, Thái Lan. So sánh với Thái Lan, con số doanh nghiệp in khoảng 5.000 và tổng giá trị sản phẩm in là 9 tỉ USD còn một khoảng cách dài để theo kịp. Vì thế, Thứ trưởng cho rằng, ngành in cần phát triển nhanh, mạnh hơn nữa, trở thành ngành kinh tế-công nghệ hiện đại, nằm trong top đầu khu vực.

Thứ trưởng chia sẻ, ngành in nói chung, đi song song là ngành công nghiệp bao bì đang cần rất nhiều sự hỗ trợ của nhà nước, để làm sao chính sách quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp này được đồng bộ, nhằm thúc đẩy phát triển và  không bị thiệt thòi trên sân nhà với các doanh nghiệp FDI.

Bởi các doanh nghiệp FDI hiện nay có rất nhiều ưu đãi, trong khi bản thân các doanh nghiệp ngành này trong nước với sự hoàn thiện và khả năng cạnh tranh ngày càng tăng lên, hoàn toàn không thua kém. Doanh nghiệp của Việt Nam đã tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, có xuất khẩu tại chỗ và làm FDI ngay chính trong nước, nhưng lại không nhận được những ưu đãi tương ứng như đất đai hay các vấn đề khác so với doanh nghiệp FDI nước ngoài. Và ở đây cần có bài toán quản lý liên ngành, không phải chỉ riêng ngành Thông tin và Truyền thông (TT&TT).

“Với tư duy của các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ TT&TT là tạo động lực cho doanh nghiệp phát triển, nếu không làm được cũng sẽ không gây hại, đẻ ra các thủ tục hành chính, các giấy phép con… để làm khổ doanh nghiệp. Trên tinh thần đó, trong không gian của lĩnh vực ngành in và công nghiệp bao bì, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần đồng hành cùng với nhau, không chỉ giới hạn trong câu chuyện đã biết đến mà sắp tới cần tiếp tục chia sẻ thông tin, kết nối sức mạnh cho nhau”, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm tiếp lời.

Trong báo cáo tổng kết ngành in 2022, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ TT&TT năm 2023, là tiến hành nghiên cứu hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để phát triển lĩnh vực in theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Cụ thể xây dựng phương án sửa đổi Luật Xuất bản năm 2012 nhằm thay đổi các quy định về in xuất bản phẩm theo hướng thông thoáng, mở rộng thị trường in, đối tượng in… 

Việc thay đổi này để ngành ngày càng phát triển hơn, khi in không chỉ là ngành công nghiệp, mà nó còn là ngành công nghiệp phụ trợ quan trọng ảnh hưởng hầu hết các ngành công nghiệp và dịch vụ hiện nay. Theo nhiều chuyên gia đánh giá, 85% sản phẩm cung ứng trên thị trường đều liên quan đến lĩnh vực in.