Muốn phát triển bền vững, muốn đi nhanh, đi xa thì cần lý luận. Ứng biến, linh hoạt ngắn hạn thì cũng phải kết hợp với các định hướng, mục tiêu trung và dài hạn. Chỉ có như vậy thì các hành động ngắn hạn mới dẫn đến mục tiêu dài hạn. Lý luận thì không chỉ là ở tầm quốc gia mà phải ở cả tầm của các tổ chức. Trong một thế giới VUCA như bây giờ, mọi sự đang thay đổi rất nhanh, rất khó đoán định, rất khó nhìn thấy hết ý nghĩa của nó, tức là một thế giới vạn biến, thì các tổ chức, thậm chí đến mức các cá nhân phải giữ cái bất biến, đó có thể là lý luận, là ngôi sao dẫn lối.

Muốn phát triển nhanh và bền vững thì phải đi đều 2 chân: một là phổ cập nhanh cái cơ bản thông qua các nền tảng số dùng chung toàn quốc; hai là đi nhanh về cái mới thông qua một số đầu tàu. Từ cái mới đã được các đầu tàu triển khai thành công thì nhanh chóng biến thành cái cơ bản để phổ cập là công việc quan trọng của quản lý nhà nước. Bởi vì, chuyển đổi số (CĐS) là toàn dân và toàn diện, tức là phải phổ cập. Đầu tàu và phổ cập phải đi liền với nhau, từ đầu tàu rồi phải đến phổ cập, đầu tàu phải dẫn đến phổ cập. Đầu tàu mà không dẫn đến phổ cập thì không tạo ra sự thay đổi, không tạo ra sự chuyển đổi, và sẽ không có CĐS.

Bưu chính thì không chỉ là chuyển phát mà gốc phải là tạo ra thương mại điện tử, mua bán online. Không làm cái gốc mà chỉ làm cái ngọn thì rồi sẽ không còn chỗ sống.

Hạ tầng số Việt Nam bao gồm hạ tầng viễn thông, hạ tầng dữ liệu, hạ tầng công nghệ như dịch vụ và các nền tảng số có tính hạ tầng.

Hạ tầng số Việt Nam thì phải dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn. Hạ tầng này phải được ưu tiên đầu tư, hiện đại hoá và đi trước một bước để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số và công dân số.

CĐS là một phương thức phát triển mới giúp đẩy nhanh, rút ngắn quá trình công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH) đất nước. CNH là CĐS lĩnh vực chế biến, chế tạo. HĐH là CĐS toàn diện, cả kinh tế, văn hoá, xã hội, chính trị và môi trường.

Thời CĐS thì phải có đầu tư tập trung. Thời CNTT thì mỗi cấp, mỗi đơn vị một hệ thống CNTT riêng biệt, và vì vậy mà ngân sách CNTT chia hết cho từng bộ ngành, từng địa phương, không còn ngân sách cho các hệ thống dùng chung. Nhưng đặc trưng cơ bản nhất của thời CĐS là các nền tảng số dùng chung. Một nền tảng, một phần cứng, một phần mềm dùng chung cho cả Trung ương, cho cả các bộ, ngành, các địa phương và cả 10.500 xã dùng chung. Bởi vậy, ngân sách CNTT phải dành ra 10-20% để đầu tư các nền tảng quốc gia dùng chung, sau đó còn lại mới chia ra cho các bộ, ngành, địa phương.

Trong không gian mạng thì người nào nắm nền tảng số người đó nắm dữ liệu, và vì nắm dữ liệu mà người đó quyết định tất cả. Bởi vậy, CĐS Việt Nam mà không dựa trên các nền tảng số Việt Nam thì người hưởng lợi chính từ CĐS Việt Nam lại không phải Việt Nam.

An toàn số mức cơ bản để bảo vệ cho mọi người dùng viễn thông, Internet phải là trách nhiệm của nhà mạng.

Phát triển công nghiệp công nghệ số Việt Nam thì đi từ dịch vụ tới công nghiệp rồi từ đó tới công nghệ. Không làm chủ, không phát triển công nghệ lõi thì không thể cường thịnh.

Truyền thông là một chức năng của chính quyền các cấp. Bởi vậy, chính quyền các cấp phải tổ chức bộ máy và có ngân sách hàng năm cho công tác truyền thông, đặt hàng cho báo chí.

Báo chí bây giờ thì công cụ, vũ khí không chỉ là cây bút và trang giấy, mà còn là công nghệ. Không có vũ khí hiện đại thì không thể chiến đấu trong thời hiện đại. Báo chí cách mạng cần được đầu tư công nghệ số để mỗi cơ quan báo chí trở thành một nền tảng số.

Công nghệ số đã tạo ra quá nhiều thông tin, nhưng ít tạo ra tri thức và sự thấu hiểu. Đã đến lúc công nghệ số phải giúp con người tạo ra nhiều hơn tri thức và sự thấu hiểu từ quá nhiều thông tin, quá tải thông tin.

Thể chế thì cần diễn giải, giải thích thống nhất, thông qua một đầu mối duy nhất. Để tránh việc đơn vị thực thi, các cơ quan, đơn vị quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra, giám sát của Đảng, Quốc hội, Chính phủ hiểu khác nhau, diễn giải khác nhau. Khi khác nhau thì cần có cơ quan duy nhất phân xử đối với từng lĩnh vực, từng cấp ban hành thể chế.

Để phát triển nhanh, bền vững và bao trùm thì công nghệ số phải là lực lượng sản xuất cơ bản, nhân tài số là nguồn lực cơ bản và đổi mới sáng tạo số là động lực cơ bản.

Chúng ta đã đi qua 1/2 nhiệm kỳ của Đại hội Đảng lần thứ 13. 1/2 còn lại của nhiệm kỳ này là để tạo ra những thay đổi thực chất và thiết thực mà mọi người có thể cảm nhận được. Tôi xin nói về một số trong số đó.

Thương mại hoá 5G và Cloud.5G và Cloud là hai thành tố quan trọng vào loại bậc nhất của hạ tầng số. Cả hai hạ tầng này sẽ được triển khai mạnh mẽ từ năm nay, để đến 2025, Việt Nam có hạ tầng 5G và Cloud hiện đại. Thương mại hoá dịch vụ 5G tại Việt Nam là đồng thời với thương mại hoá thiết bị 5G Việt Nam.

Đảm bảo an toàn số ở mức cơ bản cho người dân trên không gian mạng.Trước đây, chúng ta đi theo cách dùng phần mềm cài vào từng thiết bị của người dân và có thể tính phí, tiếp cận theo hướng đây là trách nhiệm của người dân. Để từng người dân cài đặt phần mềm vào máy của mình là việc không dễ và không nhanh được. Người dân còn có thể lo ngại đó là phần mềm giám sát. Thì nay, chúng ta thực hiện việc này tại thiết bị của nhà mạng và coi đây là trách nhiệm bảo vệ khách hàng của nhà mạng, và miễn phí. Việc bảo vệ có thể được thực hiện ngay với mọi thuê bao, ngoài ra, khách hàng có thể yêu cầu cấu hình thêm, thí dụ chỉ cho con cái chơi game vào những giờ, những ngày nhất định.

Phát triển trợ lý ảo cho công viên chức nhà nước.Một trong những ứng dụng hiệu quả nhất mà AI mang lại, nhất là khi xuất hiện “generative AI” dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn, là trợ lý ảo. Trợ lý ảo là đặc biệt hữu dụng đối với các loại lao động dựa trên quy định, như các công chức nhà nước chỉ được phép làm những gì mà pháp luật quy định. Với cả một “rừng” các quy định thì trợ lý ảo sẽ giảm tải, giảm gánh nặng, giảm rủi ro pháp lý, tăng chất lượng, tăng năng suất lao động cho các công viên chức nhà nước.

Trợ lý ảo đã được phát triển từ rất lâu, nhưng chỉ khi xuất hiện mô hình ngôn ngữ lớn thì mới có sự phát triển mang tính đột phá. Trợ lý ảo cho hệ thống công viên chức nhà nước là một bước tiến lớn của Chính phủ số. Việc xây dựng trợ lý ảo công viên chức nhà nước sẽ đi cùng với phát triển mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt. Mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt cũng sẽ là nền tảng để các doanh nghiệp khác phát triển các loại trợ lý ảo tiếng Việt, thí dụ trợ lý ảo hỗ trợ pháp lý cho mọi người dân.

Ra mắt nền tảng CĐS cho các cơ quan báo chí, nền tảng CĐS cho các trường dạy nghề và đại học, nền tảng số đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành TT&TT, nền tảng đào tạo kỹ năng số cho người dân, tổ công nghệ số cộng đồng, cán bộ công chức.

Hoàn thiện hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật,hướng dẫn xây dựng đơn giá cho các lĩnh vực mà Bộ TT&TT quản lý. Theo hướng sát với thị trường. Vì đây là việc quan trọng, bị giậm chân tại chỗ đã nhiều năm, nên phải thay đổi cách làm theo hướng lãnh đạo bộ tham gia trực tiếp. Các cơ quan, các đơn vị sự nghiệp liên quan, cả lĩnh vực CNTT, cả lĩnh vực báo chí, xuất bản và truyền thông, phải cùng làm, vì chỉ có các đồng chí là gần với cuộc sống, sử dụng hàng ngày thì mới biết cách làm cho các quy định có tính khả thi.

Trình Chính phủ ban hành một số chiến lược quốc gia rất quan trọng: Chiến lược Công nghiệp công nghệ số, Chiến lược Công nghiệp bán dẫn, Chiến lược Dữ liệu.

Bộ cũng đã hoàn thành và hôm nay gửi tới các đồng chí Báo cáo chuyên đề về CĐS quốc gia của Việt Nam. Đây có thể coi là phác thảo bước đầu về lý luận CĐS Việt Nam.

Vụ Tổ chức cán bộ xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) về nhân sự toàn quốc có thể bổ sung vào các vị trí lãnh đạo các đơn vị của Bộ. Mỗi vị trí có 3 trong, 5 ngoài. Có người thì sẵn sàng, có người thì cần đào tạo thêm. Đây là lần đầu tiên Bộ TT&TT chính thức xây dựng CSDL nhân tài toàn quốc có thể tham gia vào các cấp lãnh đạo của Bộ. Bộ TT&TT là cơ quan nhà nước quản lý quốc gia về lĩnh vực TT&TT thì phải thu hút, tuyển chọn được nhân tài toàn quốc về lĩnh vực này.

Bộ TT&TT cũng chính thức tuyên bố Vụ Pháp chế là đầu mối duy nhất của Bộ giải thích các văn bản thể chế do Bộ ban hành. Khi các đối tượng quản lý và các cơ quan quản lý, thanh tra, kiểm tra có cách hiểu khác nhau thì Vụ Pháp chế là nơi tiếp nhận và xử lý.

Cuối cùng, tôi xin nói một ý về trí tuệ nhân tạo.

Các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây thì nói đến máy móc thay lao động chân tay. Lao động chân tay là cái có tính vật chất. Vật chất thì hữu hạn. Máy móc có thể thay thế cái hữu hạn và vì thế mà có thể lấy mất lao động chân tay.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư thì nói đến máy móc thay lao động trí óc, nói đến thông minh hoá, nói đến trí tuệ nhân tạo (AI). Trí óc, trí tuệ là cái phi vật chất, là cái vô hạn. Máy móc chỉ thay được một phần hữu hạn của trí tuệ con người, nó giải phóng con người khỏi những việc lặp đi lặp lại, nặng nề và nhàm chán, và do vậy, nó giúp trí não của mỗi con người khai phá được nhiều hơn phần vô hạn của trí tuệ chứ không thay thế.

Nếu chúng ta phát triển một nền tảng số chứa những tri thức căn bản để hỗ trợ mỗi người dân, thí dụ như trợ lý ảo, thì sức mạnh của 100 triệu người Việt Nam sẽ gấp bội. Như vậy, AI là trao thêm quyền năng cho con người thay vì thay thế con người. Nếu hiểu theo nghĩa này thì AI là cuộc cách mạng về trao thêm quyền năng cho toàn dân. Là một cuộc cách mạng toàn dân. Mà Việt Nam chúng ta, chế độ chúng ta lại rất mạnh về những gì mang tính cách mạng toàn dân.

AI hoạt động được là khi con người chỉ ra cho nó một mục đích, một số rules (định hướng, quy định) nhất định. Nếu không có hai cái này thì AI sẽ đứng yên. Con người thì lại có thể chỉ ra các mục đích khác nhau, ra các rules khác nhau, trong các bối cảnh khác nhau, để giải quyết những vấn đề khác nhau. Đó là chưa nói đến việc con người còn quyết định đưa cho AI những dữ liệu gì và cách mà chúng ta dạy nó. Vậy là công việc của con người sẽ tập trung đúng vào việc của con người hơn, đó là nuôi dạy đứa con AI, rồi hướng nó vào đâu, mục tiêu gì, định hướng nào. Rồi sẽ đến lúc mỗi người có một trợ lý ảo của riêng mình, trợ lý ảo này không chỉ là tri thức của nhân loại mà còn mang bản sắc của cá nhân mỗi người. Và trợ lý sẽ vẫn mãi là trợ lý, trừ khi con người tự từ bỏ vai trò làm chủ của mình.

Xin chúc tất cả các đồng chí sức khoẻ, niềm vui và thành công, hoàn thành các nhiệm vụ của năm 2023 và chuẩn bị tốt cho năm 2024 với nhiều đổi mới và bứt phá!

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

Chuyển đổi số Việt Nam phải dựa trên nền tảng số Việt Nam

Nhiều trường, ngành dự kiến điểm chuẩn dưới 20

Ông Phạm Thái Sơn, Phó trưởng Phòng Đào tạo, Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm cho biết, điểm chuẩn dự kiến của trường ở các ngành như sau: Các ngành mới như khoa học dinh dưỡng, ẩm thực, công nghệ vật liệu mức chuẩn ngang điểm sàn.

Một số ngành có điểm chuẩn từ 19 điểm trở lên như công nghệ thực phẩm, công nghệ sinh học. Các ngành con lại có điểm chuẩn dao động từ 17 - 19 điểm.

Riêng ngành công nghệ thực phẩm, công nghệ sinh học chương trình quốc tế dự kiến điểm chuẩn ngang điểm sàn (15 điểm) vì ngoài xét tuyển điểm thi THPT quốc gia, những ngành này có điều kiện điểm tổng kết môn tiếng Anh lớp 12 phải từ 6,0 trở lên.

Ông Sơn cũng cho biết, hiện tại trường đã nhận được 6.800 hồ sơ bao gồm xét ĐH và CĐ, trong đó tổng chỉ tiêu của hai hệ này là 3.200. Theo ông sơn, thí sinh đăng ký xét tuyển cao đẳng vẫn còn nhiều cơ hội do lượng hồ sơ xét cao đẳng khá ít.

Ông Nguyễn Kim Hồng, Hiệu trưởng ĐH sư phạm TP.HCM khẳng định “Chắc chắn điểm chuẩn vào trường năm nay sẽ thấp hơn năm ngoái”.

Theo phân tích từ số liệu thống kê ban đầu của phòng đào tạo nhà trường, dự kiến điểm chuẩn ngành Sư phạm Toán và Sư phạm Tiếng Anh chắc chắn sẽ cao hơn điểm nhận hồ sơ một vài điểm (điểm nhận hồ sơ của hai ngành này là 29 điểm, nhân hệ số môn chính).

Điểm chuẩn ngành Sư phạm Hóa có khả năng chỉ bằng hoặc cao hơn không nhiều so với điểm nhận hồ sơ (là 31 điểm, môn hóa nhân 2). Những ngành có điểm nhận hồ sơ thấp nhất thì điểm chuẩn có thể bằng hoặc cao hơn điểm nhận hồ sơ tối đa khoảng 1,5.

Ông Trần Lê Quan, Phó Chủ tịch Hội đồng Tuyển sinh Trường ĐH Khoa học Tự nhiên cho biết hiện tại trường đã nhận được 4,500 hồ sơ đăng ký xét tuyển. Dự kiến điểm chuẩn vào trướng sẽ thấp hơn năm ngoài 1 điểm.

“Những ngành năm ngoái có điểm chuẩn cao thì năm nay ít thí sinh nộp vào” - ông Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, cho biết.

Ông Dũng cho rằng nếu không có thay đổi đột ngột, thí sinh đăng ký vào những ngành này dù thấp hơn 1 điểm so với điểm chuẩn năm ngoái vẫn có khả năng trúng tuyển.

Chẳng hạn, ngành công nghệ kỹ thuật cơ điện tử năm ngoái điểm chuẩn cao nhất với 23,75 thì năm nay khả năng chỉ ở mức 23 điểm hoặc thấp hơn. Cũng theo ông  Dũng, thí sinh vẫn có khả năng trúng tuyển một số ngành ở mức điểm sàn tối thiểu (17 điểm) gồm ngành mới mở hoặc khó tuyển, chẳng hạn công nghệ Kỹ thuật công trình giao thông.

Tuy nhiên, riêng ngành Công nghệ y sinh lại có khả năng điểm chuẩn cao hơn so với mức nhận hồ sơ.

Phân loại 3 nhóm trường

Trường ĐH Cần Thơ cũng dự kiến điểm chuẩn bằng năm ngoái. Ông Đỗ Văn Xê, phó hiệu trưởng nhà trường cho biết trường đang bội thu hồ sơ khi chỉ có 9.000 chỉ tiêu nhưng đã nhận được hơn 13.ooo hồ sơ.

Ảnh Đinh Quang Tuấn

Với những dữ liệu đang cập nhật từ các trường, ông Xê dự đoán các trường nhóm  dưới điểm chuẩn sẽ bằng điểm sàn hoặc thấp hơn điểm chuẩn năm ngoái một chút. Các trường nhóm trên điểm chuẩn vẫn cao, còn nhóm giữa thì điểm chuẩn nhiều khả năng như năm ngoái.

Ông Trần Đình Lý, Trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Nông lâm cho biết dự kiến điểm chuẩn của trường dao động từ 18 - 23 điểm.

Theo ông Lý, những ngành được nhiều thí sinh quan tâm các năm trước thì năm nay vẫn giữ được sức hút. Ngược lại, có những ngành thí sinh đăng ký chưa nhiều như: Bản đồ học, lâm nghiệp, chế biến lâm sản, chế biến thủy sản, phát triển nông thôn... Ở những ngành này, thí sinh có thể tham khảo điểm chuẩn năm 2015 để quyết định việc nộp hồ sơ.

Ông Lý chia sẻ điều đang khiến nhà trường quan tâm trong những ngày cuối là xác định hồ sơ ảo.

“Kinh nghiệm để xác định điểm chuẩn trong bối cảnh năm nay là sẽ phân thành 3 nhóm các trường mà 1 thí sinh có thể nộp vào trường mình. Một là trường "trên cơ" so với trường mình, có điểm chuẩn thường 25 trở lên. Hai là nhóm "dưới cơ", có điểm chuẩn bằng sàn hoặc hơn sàn từ 1 đến 3 điểm. Ba là nhóm trường "ngang cơ".

Như vậy, tạm thời các trường sẽ "quên" nhóm 1 và nhận 100% nhóm 2, còn nhóm 3 thì tỷ lệ 50 – 50”. Ông Lý cũng cho rằng, vấn đề khó khăn nhất trong việc xác định thí sinh ảo chính là các trường cùng nhau công bố điểm chuẩn vào thời điểm rất gần nhau.

Lê Huyền – Ngân Anh