Vị chuyên gia nhận định, vấn đề quan trọng là các đơn vị, địa phương cần xác định rõ ràng ngay từ mục tiêu chuyển đổi số, tức là triển khai nội dung chuyển đổi số để đảm bảo chỉ tiêu hay dựa trên mục tiêu.

Bởi lẽ, nếu chuyển đổi số chỉ để đảm bảo các chỉ tiêu thì bài toán hệ thống sẽ khó tồn tại, bất cập từ giai đoạn trước vẫn còn đó. Còn nếu chuyển đổi số dựa trên mục tiêu thì điều quan trọng nhất trước khi lựa chọn công nghệ là đánh giá tính sẵn sàng từ quan điểm cấp đứng đầu, từ thực trạng và đối tượng sẽ thụ hưởng, bị tác động để tìm cách giải quyết tính chưa sẵn sàng trước, sau đó mới nghĩ đến công nghệ.

“Việc ưu tiên phân tích hiện trạng, tính sẵn sàng một cách nghiêm túc trên một mục tiêu cụ thể sẽ giúp hình thành nên một hệ thống và từ đó giúp địa phương nhận diện được cái gì cần làm trước, làm sau”, vị này nhấn mạnh.

Ngoài ra, cũng theo vị chuyên gia nói trên, trong 3 lĩnh vực của chuyển đổi số là chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, chính quyền số sẽ được ưu tiên nhưng phải trên mục tiêu là kiến tạo cho xã hội số và kinh tế số. Còn kinh tế số và xã hội số phải xác định nguồn lực xã hội và vận hành theo cơ chế thị trường thì mới bền vững.

Hoạt động đầu tư cần tập trung vào các chính sách và hoạt động khuyến khích thúc đẩy. Về công nghệ, cần tiếp cận một cách sâu sắc và kiên trì về khái niệm nền tảng; căn cứ vào thực tiễn địa phương để lựa chọn và vận dụng các loại hình, nguồn lực theo hướng cởi mở, tránh tình trạng cát cứ, độc quyền.

Xác định hiệu quả dự án đầu tư cho chuyển đổi số thế nào?

Nói thêm về việc làm sao xác định hiệu quả khi đầu tư các dự án CNTT, chuyển đổi số, vị chuyên gia công nghệ cho rằng: “Hiệu quả chuyển đổi số có thể xác định dựa vào việc đối tượng thụ hưởng dự án đó có biết và dùng được không, họ có đánh giá, nhận xét hay không? Và thậm chí những ý kiến trái chiều càng nhiều thì đó cũng được xem là hiệu quả nếu đứng trên phương diện dự án, hoạt động chuyển đổi số đã thu hút người sử dụng. Đương nhiên, cơ quan triển khai cần cầu thị và tiếp thu”.

Về vấn đề lựa chọn phương thức đầu tư hay thuê dịch vụ, theo khuyến nghị của chuyên gia, các địa phương cần căn cứ từ thực tiễn và nguồn lực đáp ứng (gồm cả tài lực và nhân lực) để quyết định. Xét trên mặt bằng chung hiện nay, phương án thuê dịch vụ có nhiều điểm tối ưu hơn. Tuy nhiên, khi chọn thuê dịch vụ, các đơn vị, địa phương phải hiểu rõ nhu cầu, thực trạng nếu không vẫn có thể dẫn đến lãng phí.

Hiệu quả đầu tư cho chuyển đổi số là một nội dung được Ủy ban quốc gia về chuyển đổi số, Bộ TT&TT đặc biệt quan tâm. Một trong 22 nhiệm vụ quan trọng về chuyển đổi số mà Bộ TT&TT đã đề nghị các bộ, tỉnh tập trung chính là phổ biến, quán triệt tới toàn bộ các tổ chức, cá nhân liên quan về tăng cường quản lý đầu tư, bảo đảm hiệu quả khi ứng dụng CNTT, phát triển Chính phủ số, chuyển đổi số.

Bộ TT&TT lưu ý, phải xác định rõ hiệu quả đầu tư và hiệu quả đầu tư cần đo lường, định lượng được. Cụ thể, theo hướng dẫn của Bộ TT&TT, tùy theo quy mô và tính chất của dự án, các đơn vị có thể sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu (giữa kết quả/số liệu thực tế thu thập tại thời điểm đánh giá với mục tiêu/kế hoạch đặt ra; hoặc giữa các thông số của dự án tại thời điểm đánh giá với các chỉ số tiêu chuẩn; hay kết hợp) hoặc phân tích chi phí - lợi ích, đồng thời xác định được khả năng tiết kiệm được nhờ đầu tư, trước khi quyết định đầu tư.

Bên cạnh đó, cần xây dựng các tiêu chí đánh giá hiệu quả việc đầu tư/thuê dịch vụ CNTT, chuyển đổi số làm cơ sở để triển khai cho những năm tiếp theo. Sắp tới, Bộ TT&TT sẽ công bố khung tiêu chí làm cơ sở cho các bộ, ngành và địa phương tham khảo.

Ngoài ra, tăng cường sự tham gia của các cơ quan, đơn vị chuyên trách CNTT tại các bộ, ngành, địa phương vào khâu kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến đầu tư CNTT, chuyển đổi số sử dụng ngân sách nhà nước thông qua các mô hình như: tổ, ban giám sát đầu tư.

Bộ TT&TT đang xây dựng phần mềm Cổng thông tin dự án đầu tư ứng dụng CNTT, cho phép xem thông tin về đầu tư CNTT của cả nước; từng bộ, từng tỉnh có bao nhiêu dự án CNTT, số vốn chi cho từng dự án; danh mục dự án đầu tư ứng dụng CNTT của từng bộ, tỉnh; cũng như xem chi tiết một dự án đầu tư ứng dụng CNTT. Hệ thống sẽ góp phần bảo đảm việc đầu tư và sử dụng nguồn kinh phí từ ngân sách được sử dụng đúng nội dung, đúng mục tiêu, nguồn kinh phí, tiết kiệm và hiệu quả.

Vân Anh

Phát triển đô thị thông minh phải gắn kết chặt với quá trình chuyển đổi số địa phương

Theo Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng, trong bối cảnh Việt Nam đẩy nhanh chuyển đổi số quốc gia, phát triển đô thị thông minh chính là chuyển đổi số trong đô thị đó. Thành phố thông minh không thể tách rời quá trình chuyển đổi số địa phương.

Mục tiêu dân chủ được đặt ra trong nhà trường từ lâu. Khẩu hiệu “Dân chủ, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm” cho thấy dân chủ được đặt lên trước hết. Dân chủ là nền tảng để đảm bảo sức sống vững bền của một tập thể lao động....

Thế nhưng thời gian qua, càng ngày xuất hiện càng nhiều vụ việc có xu hướng vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc dân chủ trong nhà trường.

Có dân chủ mới có đoàn kết, mới phát huy được sức mạnh tập thể, ngăn ngừa những biểu hiện của bệnh quan liêu, hách dịch, cửa quyền (Ảnh: Đinh Quang Tuấn)

Trên diễn đàn giáo dục, nhiều người cho rằng biểu hiện mất dân chủ trong nhà trường là do hiệu trưởng lạm quyền, độc đoán; là do giáo viên sợ trù dập, ngại đấu tranh, ngại va chạm. Đúng là có một phần nguyên nhân như vậy, nhưng còn một nguyên nhân khác, vô hình, lặng lẽ mà có sức “gặm nhấm” ghê gớm nền tảng dân chủ, đó là lợi ích nhóm.

Đã vì lợi ích nhóm thì đừng nói tới dân chủ

Lợi ích nhóm có biểu hiện của bè phái, cục bộ nhưng nó tinh vi, âm ỉ hơn. Vẫn nói nói, cười cười, bằng mặt đấy nhưng không bằng lòng, không bằng lòng nhưng im lặng. 

Vì sao giáo viên không lên tiếng trước những tiêu cực, mất dân chủ trong nhà trường? Vì không ai dám ủng hộ mình. Họ sợ? Cũng có, nhưng sâu xa hơn họ còn muốn thỏa hiệp, muốn hùa theo “thế mạnh” - thế “an toàn” nhất. 

Đây là điều tệ nhất của giáo viên và cũng là điều đáng sợ nhất của họ. Điều này rất nguy hại, tàn phá kinh khủng tính dân chủ. Theo ý kiến số đông, đó là theo thế mạnh. Theo ý kiến lãnh đạo là thế “an toàn”. Trên ghế cử tọa chỉ có một hiệu trưởng nhưng đằng sau đó là ban bệ, là tay chân của hiệu trưởng, những người “tâm đầu ý hợp” từng được hiệu trưởng đề bạt, cất nhắc.

Trong cuộc họp, có vị hiệu trưởng thường nói: “Ai có ý kiến, xin mời phát biểu! Để tiết kiệm thời gian, ý kiến nào đã phát biểu rồi thì xin đừng lặp lại”. Một vài ý kiến, thậm chí năm bảy ý kiến nhưng riêng lẽ, chẳng ai tán thành, ủng hộ ai, nên rốt cuộc đó là ý kiến cá nhân của cô A, thầy B. Ý kiến nào lý lẽ mạnh lắm thì khi giải trình lãnh đạo nói “xin ghi nhận”, “xin tiếp thu” hoặc hứa sẽ “nghiên cứu” và “trả lời sau”. Nhưng sau đó lãnh đạo có “ghi nhận”, “tiếp thu”, “nghiên cứu”, “trả lời” không mới là vấn đề.

Có những vấn đề lớn được lãnh đạo đem ra biểu quyết hẳn hoi nhưng chưa hẳn đã thực sự dân chủ. Thứ nhất, biểu quyết trong tập thể lãnh đạo. Ban bệ của nhà trường vì đan xen lợi ích nên hầu hết nghiêng theo ý hiệu trưởng.

Thứ hai, biểu quyết cả tập thể kiểu “Ai đồng ý thì giơ tay!”. Hiệu trưởng đứng đối diện nhìn xuống, ai “dám” không đồng ý? Một số người ban đầu định “không đồng ý” nhưng thấy số “đồng ý” quá đông, biết số ấy thế nào cũng thắng nên “đổi ý” giơ tay đồng ý luôn cho xong chuyện, đỡ rắc rối cho mình.

Lợi ích nhóm trong trường học, cụ thể là lợi ích gì ? Đó là danh hiệu thi đua, khen thưởng, đề bạt, giữ quyền lãnh đạo, tăng lương và “an toàn” - tức quyền lợi được bảo vệ, sai sót (nếu có) sẽ được che chở. 

Dân chủ thể hiện cao nhất sự tôn trọng con người, khuyến khích mọi người cống hiến, phát huy tinh thần làm chủ tập thể (Ảnh: Đinh Quang Tuấn)

Như vậy không chỉ người trong ban bệ mới có lợi ích nhóm, mà người ngoài ban bệ cũng có thể tạo lợi ích nhóm cho mình. Đó là lợi ích của họ với hiệu trưởng, với những người trong ban bệ hoặc những người “đồng minh” của họ. Mối quan hệ tình cảm, thân hữu nhiều khi lấn lướt nguyên tắc, lề lối làm việc. Thì ra vì thế mà đa số giáo viên chọn cho mình “giải pháp an toàn” và vô hình trung họ vào cái “vòng kim cô” lợi ích nhóm. Và khi đã vì lợi ích nhóm thì đừng nói tới dân chủ, công bằng, công tâm, công ích.

"Chủ nghĩa thân hữu"

Anh bạn tôi kể, trường anh ta có một số người chỉ thích chơi với lãnh đạo. Đi uống cà phê, đi nhậu, đi nghỉ mát... họ cũng tới lui với chừng ấy người. 

Còn chuyện phát phiếu điều tra, thăm dò tín nhiệm để bổ nhiệm chức vụ ở trường anh thì... vui lắm. Anh làm Trưởng ban Thanh tra nhân dân nên lãnh đạo chỉ định anh làm Trưởng ban kiểm phiếu cho... “khách quan”, nhưng Ban kiểm phiếu của anh chỉ có “quyền” phát phiếu và niêm phong rồi giao cho lãnh đạo, để lãnh đạo... xử lý sau. Và đến cuộc họp sau, lãnh đạo công bố tỷ lệ tín nhiệm của tập thể đối với đồng chí X trên 99.8%! 

Tôi hỏi: “Sao anh không phản bác lãnh đạo việc này?”. Anh trả lời: “Tôi định nói trước hội đồng sư phạm nhưng sợ mất mặt hiệu trưởng, nên thôi. Tôi đợi đến cuộc họp chi bộ đầu tháng sau mới có ý kiến trong nội bộ chi bộ cho nó tế nhị, thế mà bị đồng chí bí thư phê bình tôi là thiếu tin tưởng lãnh đạo!”. Tôi hỏi tiếp: “Thế có ai ủng hộ ý kiến anh không?”. Anh mệt mỏi lắc đầu.

Đấy, ai bảo trường học không có dân chủ ? Có chứ, nhưng đôi lúc chỉ là dân chủ hình thức, dân chủ bị lợi ích nhóm trói buộc.

Bây giờ tôi xin nói đến “dân chủ” trong đánh giá, xếp loại thi đua. 90% danh sách là Chi ủy, Ban giám hiệu, Chủ tịch công đoàn, Bí thư đoàn trường, Tổ trưởng chuyên môn, còn giáo viên bình thường khó lọt tên vào danh sách. 

Vì sao? Vì người ta bỏ phiếu theo chức vụ, đánh giá thành tích theo chức vụ. Tất nhiên, ai có chức vụ thì người đó có trách nhiệm, có đầu việc rõ ràng hơn, có trọng trách hơn, “một người lo bằng kho người làm”. Nhưng họ quên rằng, ai có chức vụ thì người đó đã được hưởng  chế độ phụ cấp rồi. 

Giáo viên bình thường thì phải dạy đủ số tiết, nếu không đủ thì phải kiêm nhiệm, dạy bồi dưỡng, dạy phụ đạo cho đủ. Còn lãnh đạo thì được miễn, giảm số tiết dạy tùy theo vị trí đảm nhiệm. Thế nhưng lãnh đạo thường được ưu tiên và ưu tiên “liên tục”, dù không có đóng góp gì suất sắc, nổi bật. Đó là chưa kể, trong Hội đồng thi đua (tất cả đều là lãnh đạo), nếu có tính lợi ích nhóm, họ sẽ bỏ phiếu cho nhau. Vậy là bình bầu theo số phiếu từ cao đến thấp, và nghiễm nhiên họ có trong tốp đầu, còn giáo viên “quèn”, “mùa quýt” mới tới lượt họ.

Từ “chủ nghĩa thân hữu” sẽ nảy sinh lợi ích nhóm, và lợi ích nhóm “bót nghẹt” dân chủ. Lợi ích nhóm là “chiến trường không tiếng súng” nhưng nó “bào mòn”, triệt tiêu dân chủ thật ghê gớm. 

Những biểu hiện mất dân chủ trong trường học như độc đoán, trù đập, quan liêu, bè phái, cậy quyền cậy thế, im lặng thỏa hiệp... đều vì lợi ích nhóm hoặc lấy lợi ích nhóm làm “bức bình phong” che chắn. 

Mỗi khi người lãnh đạo công tâm, cơ chế làm việc minh bạch, giáo viên có bản lĩnh, “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”, biết đặt quyền lợi tập thể lên trên hết... thì lợi ích nhóm mới được đẩy lùi, khi đó trường học mới có dân chủ thực sự. Điều này nói thì dễ, làm được thì cực khó!

Nhà giáo Lê Xuân Chiến

Nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam phát biểu: "Âm nhạc luôn là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người. Âm nhạc có thể chia sẻ với chúng ta rất nhiều điều, từ những khó khăn trong cuộc sống, khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc… Âm nhạc còn là sợi dây vô hình kết nối tình yêu thương giữa con người với con người, giữa các dân tộc trên thế giới xích lại gần nhau hơn, xóa bỏ những rào cản về vị trí địa lý, chính trị xã hội, những ngăn cách về ngôn ngữ để hòa nhập cùng nhau. Ngôn ngữ của âm nhạc là ngôn ngữ chung của tất cả mọi thế hệ và mọi dân tộc; ai cũng hiểu được nó, bởi nó được hiểu bằng trái tim.

“Từ thế kỷ thứ XV, Nguyễn Trãi - Vị danh nhân văn hóa thế giới của đất nước chúng ta trong lần chuẩn bị soạn nhã nhạc cho triều đình đã nói: “Thái bình là gốc của nhạc, thanh âm là văn của nhạc”. Trên bước đường xây đắp và phát triển nền thái bình của đất nước Việt Nam hiện đại hôm nay, Đảng, Bác Hồ, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng con người mới là nền tảng, động lực và mục tiêu của nền văn hóa mới, âm nhạc cùng với các loại hình văn học nghệ thuật khác đóng một vai trò quan trọng trong sự nghiệp cao cả ấy”, nhạc sĩ Đức Trịnh nhấn mạnh.

Cũng theo nhạc sĩ Đức Trịnh, Ngày Âm nhạc Việt Nam động viên chúng ta cùng phát huy các giá trị truyền thống và cách mạng của nền âm nhạc Việt Nam, phấn đấu sáng tạo nhiều tác phẩm âm nhạc hay, nhiều hoạt động âm nhạc có ý nghĩa phục vụ công chúng; cùng các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia và xây dựng và phát triển nền âm nhạc Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Chương trình nghệ thuật Hát lên Việt Nam được chia làm 3 phần. Trong đó, phần một tôn vinh âm nhạc dân tộc, thể hiện tính kế thừa truyền thống cha ông làm nền tảng cho nền âm nhạc Việt Nam sau này. Các tiết mục chọn lọc trong chương trình phản ánh bức tranh của âm nhạc Việt Nam thời kỳ đầu với Trống hội ngày xuâncủa nhạc sĩ Nguyễn Chín; màn độc tấu đàn tỳ bà và dàn nhạc mang đậm chất dân ca Nam Bộ; ca khúc Mẹ yêu concủa nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý với đàn tranh.

Phần 2 là nhạc thính phòng cổ điển, với các tác phẩm: độc tấu violin Miền Nam quê hương tôi, độc tấu cello Trăng trên vịnh, NSND Quốc Hưng biểu diễn Thuyền và biểncủa nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, NSND Phạm Ngọc Khôi tham gia độc tấu piano. Phần cuối là các tác phẩm của nghệ sĩ trẻ bám sát đời sống âm nhạc hôm nay, gắn bó quân với dân.