Tháng 3/2021, Trấn Thành trở thành hiện tượng của màn ảnh Việt khi ra mắt với vai trò đồng đạo diễn, biên kịch kiêm nhà sản xuất và diễn viên chính của phim Bố già với doanh thu cực kỳ ấn tượng trong bối cảnh rạp chiếu đang khủng hoảng sau dịch Covid-19.

Trấn Thành chứng tỏ mình không hề ăn may mà là nhà làm phim có tài và biết cách kéo khán giả đến rạp ngay ở phim đầu tiên. Ra mắt bộ phim thứ 2 dịp Tết Nguyên Đán, ngay lập tức Nhà bà Nữtạo nên cú nổ lớn ngoài phòng vé, liên tiếp phá vỡ mọi kỷ lục doanh thu và kết thúc bằng con số kỷ lục: 475 tỷ đồng, giành luôn vị trí quán quân trong danh sách những bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời.

Nhà bà Nữdo Trấn Thành đạo diễn và đóng chính trở thành điểm sáng của phòng vé Việt năm qua, thậm chí còn dẫn đầu top 10 những từ khóa tìm kiếm nhiều nhất ở lĩnh vực phim chiếu rạp năm 2023 trên Google Việt Nam. 

Không dừng lại ở đó, Đất rừng phương Nam -bộ phim Trấn Thành tiếp tục tham gia với nhiều vai trò lại trở thành cú nổ tiếp theo ngoài phòng vé khi thu về 140 tỷ đồng vào giai đoạn thấp điểm. Đất rừng phương Namdù ra mắt giữa tháng 10 nhưng nhanh chóng đứng hạng 3 trong những phim có doanh thu cao nhất 2023, theo Box Office Vietnam.

Như vậy 2 phim có Trấn Thành đã thu về 615 tỷ đồng. Điều đáng nói là phim nào có Trấn Thành gần như là đảm bảo về doanh thu cao và luôn là những tác phẩm gây tranh cãi khi công chiếu.  

Xếp vị trí thứ 2 về doanh thu là Lật mặt 6của Lý Hải. Phim công chiếu dịp 30/4 và thu về 273 tỷ đồng, con số cách biệt với các bộ phim trăm tỷ còn lại trong top doanh thu. Là phần hay nhất trong cả loạt phim,Lật mặt 6 chứng tỏ sức hút không hề nhỏ đến từ thương hiệu Lật mặtvà Lý Hải giúp tạo nên cú nổ tiếp theo phòng vé năm qua. 

Trong khi đó, 2 phimSiêu lừa gặp siêu lầyvà Chị chị em em 2cùng thu về 121 tỷ đồng. Ê-kípNgười vợ cuối cùngcông bố phim đã vượt mốc 100 tỷ đồng nhưng số liệu từ Box Office Vietnam cho thấy phim mới thu về 96 tỷ. Như vậy 2023 chỉ có 5 phim vượt mốc doanh thu 100 tỷ và tổng doanh thu của 7 phim có doanh thu cao nhất đạt 1301 tỷ, một con số mơ ước. 

Phim thảm họa chết như ngả rạ

Tuy thế, phòng vé Việt 2023 cũng chứng kiến cái chết tức tưởi của vô số phim Việt. Dù được truyền thông mạnh, có dàn diễn viên đình đám tham gia nhưng những bộ phim nghèo nàn về nội dung lẫn hình ảnh và không có gì đặc sắc đã không thể trụ rạp lâu với doanh thu bết bát. 

Theo số liệu từ Box Office Vietnam, tổng doanh thu 7 phim bết bát nhất phòng vé chỉ đạt 17 tỷ đồng, hầu hết có doanh thu lẹt đẹt khoảng 2 tỷ đồng. Điều này có nghĩa nhà sản xuất chỉ thu về một nửa trong số đó sau khi khấu trừ cho các rạp chiếu, chưa kể chi phí truyền thông và phát hành gần như nắm chắc phần lỗ. 

Bến phà xác sống: 4 tỷ 
Khi ta hai lăm: 3 tỷ 
Chạm vào hạnh phúc: 2,4 tỷ 
Giao lộ 8675: 2,4 tỷ 
Live: Phát trực tiếp: 2 tỷ 
Fanti: 1,8 tỷ 
Bên trong vỏ kén vàng: 1,4 tỷ 
Thành phố ngủ gật: 230 triệu

Khán giả giờ đây có nhiều kênh tham khảo hơn trước khi quyết định mua vé vào rạp. Kinh tế khó khăn, nhiều tựa phim lựa chọn ngoài rạp cộng với việc tiếp cận dễ dàng với phim ảnh trên nền tảng trực tuyến khiến người xem ngày càng cân nhắc hơn khi bỏ tiền mua vé xem phim, trừ khi đó là một tác phẩm hay hoặc bắt buộc phải xem ngoài rạp.

Những tranh cãi quanh bộ phim hay những chiêu trò PR 'bẩn' không còn tác dụng kéo khán giả đến rạp bởi họ có các kênh tham khảo đa dạng. Hiệu quả của việc truyền miệng luôn có tác dụng, họ sẽ dễ dàng bỏ qua một tựa phim bị cư dân mạng chê bai hay cảm thấy tốn tiền, tốn thời gian khi ra rạp mà gặp phải một bộ phim tồi. Do vậy, những bộ phim có chất lượng kém gần như không có cơ hội "sống sót" sau 1 tuần ra rạp. 

Có thể thấy danh sách dài các bộ phim chất lượng kém có doanh thu thấp khi ra rạp năm qua như:Bến phà xác sống(4 tỷ), Khi ta hai lăm (3 tỷ), Chạm vào hạnh phúcvàGiao lộ 8675(2,4 tỷ), Live: Phát trực tiếp (2 tỷ) và Fanti (1,8 tỷ). 

Đáng tiếc nhất là Bên trong vỏ kén vàng - bộ phim giúp Phạm Thiên Ân giành giải Camera Vàng cho phim đầu tay tại LHP Cannes 2023 vì kén người xem nên chỉ thu về 1,4 tỷ đồng khi công chiếu tại rạp Việt. Đây là kết cục đã đoán được trước của những bộ phim nghệ thuật. Bởi ngay như bom tấn Vầng trăng máudù có chi phí sản xuất cao ngất ngưởng lên tới 200 triệu USD đến từ ê-kíp đạo diễn và diễn viên hàng đầu của Hollywood cũng chỉ thu về 6 tỷ đồng ở rạp Việt.

Bộ phim có doanh thu chiếu rạp thấp nhất năm qua là Thành phố ngủ gật. Ra rạp cùng ngày với Đất rừng phương Nam nhưng bộ phim kinh phí thấp này chỉ chiếu ở HN và TP.HCM với rất ít suất chiếu do là dòng phim khó xem, kén khán giả. Thành phố ngủ gật chỉ trụ rạp được 2 tuần và ra về với doanh thu thấp kỷ lục: 230 triệu đồng.

2023 khép lại với bức tranh đa dạng về doanh thu và cũng rất khó đoán định về gu xem phim của khán giả Việt. Các bộ phim chiếu Tết đã hoàn thành và đang trong chiến dịch chạy đua quảng bá để chuẩn bị cho mùa phim sôi động nhất năm của rạp chiếu. Sự góp mặt của Trấn Thành trong dự án điện ảnh thứ 3 công chiếu từ mùng 1 Tết Nguyên Đán 2024 tiếp tục được kỳ vọng sẽ mang tới cú nổ tiếp theo cho phòng vé Việt 2024. 

Khoảng cách doanh thu giữa phim thấp nhất và cao nhất thị trường là cực kỳ khủng khiếp!

"2023 là năm thành công nhất về mặt doanh thu trong lịch sử phim Việt. Đương nhiên năm nào chúng ta cũng có những phim đạt doanh thu cao và những phim đạt doanh thu thấp. Trên thực tế có phim đạt được mức doanh thu 230 triệu, so với mức doanh thu đỉnh như của Nhà bà Nữ gần 500 tỷ rõ ràng ta thấy khoảng cách doanh thu giữa phim thấp nhất và cao nhất thị trường là cực kỳ khủng khiếp.

Song 2023 vẫn là năm doanh thu toàn thị trường cao nhất. Thậm chí chúng ta có được 1 bộ phim đi vào lịch sử phim chiếu rạp Việt Nam có doanh thu cao nhất là Nhà bà Nữ.Nếu nhìn vào thành tích khủng sẽ thấy đây là năm thành công. Sẽ có những tác phẩm đạt tiếng vang nhưng cũng có những tác phẩm dừng lại ở mức mang ra rạp chiếu nhưng khán giả không quan tâm, đó là điều bình thường của một thị trường đang vận hành.

Với tôi, đây là 1 năm có nhiều tín hiệu lạc quan tích cực và cho thấy tiềm năng rất lớn của phim chiếu rạp Việt, chỉ là các nhà làm phim có mang đến những bộ phim thực sự hấp dẫn để khán giả chịu ra rạp hay không. Bằng chứng là những bộ phim như Nhà bà Nữ, Lật mặt 6đã thực sự kéo khán giả đến rạp và họ xem phim với tâm thế cực kỳ thích thú, thấy được số tiền và thời gian họ bỏ ra cho một bộ phim là hoàn toàn xứng đáng, thậm chí vượt qua kỳ vọng của họ.

Có lẽ năm 2024 sẽ gặp 2 vấn đề quan trọng. Đó là kinh tế bị ảnh hưởng của năm 2023 sẽ tác động đến doanh thu của các phim năm 2024. Doanh thu của năm 2024 sẽ phụ thuộc vào 2 quý đầu năm trong đó có mùa phim Tết với Maicủa Trấn Thành và dịp 30/4 với Lật mặt 7của anh Lý Hải. Đây vẫn là 2 bom tấn được khán giả chờ đợi nhất năm 2024. Song tôi nghĩ năm 2024 sẽ khó đạt được mức doanh thu của năm 2023 chứ chưa nói gì đến sẽ vượt được". 

Nhà phê bình Nguyễn Phong Việt

Mỹ vẫn chưa phải là "thiên đường" dành cho xe điện. Ảnh: Bloomberg.

Số liệu này được công bố sau khi BookTok - một cộng đồng bàn luận về sách trên mạng xã hội TikTok - tạo ra trào lưu đọc sách trong giới trẻ, thúc đẩy doanh số bán sách của các tác giả và thể loại được giới thiệu. Trên thực tế, từ lâu YouTube cũng có “BookTube” với những video đánh giá về các tựa sách yêu thích cũng như giới thiệu tác phẩm vừa ra mắt.

Trong cuộc khảo sát, 71% người được hỏi cho biết YouTube là nền tảng họ truy cập nhiều nhất, tính chung cho mọi mục đích. “Với mức sử dụng chung cao như vậy, không có gì ngạc nhiên khi họ khám phá ra sách từ đây”, Jackie Swope, nhà quản lý tại Nielsen BookData nhận xét.

Trong năm 2022, nhóm tuổi 14-25 ở Anh đã mua khoảng 61 triệu cuốn sách với chi phí 496 triệu bảng Anh, chiếm 18% tổng thị trường. Cuộc khảo sát cho thấy 45% trong số này đọc để giải trí hàng tuần, trong khi 17% đọc mỗi ngày.

Hành động/phiêu lưu giả tưởng là thể loại phổ biến nhất dành cho lứa tuổi này, với 36% người tham gia khảo sát cho biết họ thích các tác phẩm đó. Truyện tội phạm/ly kỳ, hài hước và khoa học viễn tưởng/kỳ ảo là một số thể loại quen thuộc được nhiều độc giả tìm mua.

Chỉ 11% số người được hỏi thích sách về thế giới, địa lý, các quốc gia và nền văn hóa khác, trong khi 12% cho biết họ đọc sách về những vấn đề thời sự và xã hội.

Các lý do hàng đầu khiến họ thích đọc là có nhiều sách thú vị (34%), thói quen đọc sách (30%) và hạn chế thời gian trên mạng xã hội (26%). Trong khi các yếu tố chính ảnh hưởng đến việc mua sách bao gồm nội dung mô tả (46%), thích tác giả hoặc bộ truyện trước đó (35%) và thiết kế bìa (31%).

Nhóm tuổi 14-17 ít chịu tác động bởi cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt đối với thói quen mua sách. Chỉ 17% nói rằng sẽ mua ít sách hơn để tiết kiệm tiền, trái ngược với nhóm tuổi 18-21 và 22-25, lần lượt có 31% và 29% số người được hỏi dự định cắt giảm việc mua sách.

Nguyễn Hiếu(Theo The Guardian)

Văn hóa đọc ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển đã mở ra rất nhiều cơ hội mới và cả những khó khăn.

Đólà chia sẻ chân thành của các nghệ sĩ tại buổi bàn tròn về hòa nhạc Điều còn mãitại VietNamNet trưa 18/8.

Các kháchmời là Nhạc trưởng Lê Phi Phi, NSƯT Nguyễn Trí Dũng - Giám đốc Dàn nhạc giaohưởng Quốc gia (DNGHQG), ca sĩ Đăng Dương và ca sĩ Tùng Dương cũng chia sẻ về ýnghĩa đặc biệt của hòa nhạc Điều còn mãi cũng như niềm vinh dự được biểu diễntrong chương trình này vào mỗi buổi chiều 2/9.

Đào, Phở và Pianolà một trong hai tác phẩm điện ảnh được Nhà nước đặt hàng rót kinh phí sản xuất trong năm 2023. Phim được một số người biết đến sau suất chiếu ra mắt tại Hà Nội tháng 9/2023 khá âm thầm, sau đó có tên trong danh sách tranh giải tại Liên hoan phim Việt Nam 2023 ở Đà Lạt.

Dù giành giải Bông Sen Bạc nhưng sau đó Đào, Phở và Pianocũng trôi vào quên lãng như bao bộ phim được làm từ ngân sách khác. Việc tác phẩm này được chiếu ở Trung tâm chiếu phim Quốc gia vào dịp Tết Nguyên đán cũng không được nhiều khán giả biết tới bởiĐào, Phở và Piano được phát hành lặng lẽ, tồn tại qua vài tấm poster ở rạp và thông báo đơn giản trên website.

Phim gây sốt vài ngày mới tung trailer 

Cho đến mùng 7 Tết, Đào, Phở và Pianobất ngờ gây sốt nhờ những bài khen và được chia sẻ mạnh trên mạng xã hội. Lượng khán giả tăng đột biến khiến rạp phải tăng suất chiếu còn website của Trung tâm chiếu phim Quốc gia không truy cập được bởi phim chỉ có suất chiếu giới hạn duy nhất tại đây mà nhu cầu người xem lại lớn. Nhiều người nói việc kiếm vé Đào, Phở và Piano chẳng khác gì thời bao cấp, đơn giản vì cung không đáp ứng được cầu.

Cho tới tận ngày 20/2, sau hơn 10 ngày chiếu, trailerĐào, Phở và Pianomới chính thức ra mắt khán giả. Còn trước đó, ngoài việc biết đến tên phim và vài hình ảnh được một số diễn viên chia sẻ, ít ai hình dung được về nội dung và chất lượng bộ phim có chi phí sản xuất 20 tỷ đồng. Trong khi đó, những bộ phim của tư nhân tung trailer và đoạn trích liên tục nhiều tháng trước khi ra rạp để tiếp cận người xem.

Cơn sốt bất ngờ củaĐào, Phở và Pianocho thấy tín hiệu tốt từ dòng phim lịch sử do Nhà nước đặt hàng vốn chịu không ít định kiến lẫn tai tiếng trước đó bởi hầu hết ra mắt phim là.... xếp kho vì không có khán giả. Song cơn sốt này cũng bộc lộ hàng loạt điểm yếu của các phim đang tiêu tốn hàng chục tỷ đồng ngân sách nhưng lại không được cấp kinh phí quảng bá và phát hành, hệ quả là phim làm xong mà công chúng chẳng hề biết đến.

Cũng vì phim được làm từ ngân sách nên chỉ được chiếu ở rạp thuộc Nhà nước như Trung tâm chiếu phim Quốc gia, dẫn đến việc Đào, Phở và Piano có suất chiếu hạn chế và đáp ứng được rất ít nhu cầu của khán giả ở Hà Nội, còn những ai muốn xem phim sống ở địa phương khác đành "chịu chết".

Câu hỏi đặt ra là những tác phẩm được Nhà nước đặt hàng với kinh phí lên đến hàng chục tỷ đồng được sản xuất ra cho ai, khi khán giả - đối tượng chính và đối tượng duy nhất của các tác phẩm điện ảnh muốn xem cũng khó tiếp cận với bộ phim?

Đồng nghĩa với việc mục đích phục vụ khán giả hay cao hơn là giáo dục người xem, chuyển tải những giá trị chân - thiện - mỹ hay niềm tự hào dân tộc, niềm tự hào về lịch sử nước nhà của các tác phẩm đặt hàng này thật khó có thể đạt được.

Phim làm từ ngân sách sao không chiếu trên VTV cho khán giả cả nước xem?

Người đứng đầu Cục Điện ảnh lập luận rằng không phải Bộ Văn hóa không muốn phổ biến phim rộng rãi mà do các phim sử dụng ngân sách như Đào, Phở và Pianobị vướng cơ chế, chỉ được rót kinh phí sản xuất chứ không có tiền phát hành, trong khi các hệ thống rạp lớn hầu hết của tư nhân hay liên doanh với nước ngoài. Muốn phát hành ở các rạp đó thì phim phải phân chia lợi nhuận, nhưng doanh số Đào, Phở và Piano phải nộp Nhà nước. 

Ngay sau khi Đào, Phở và Piano gây sốt, Cục Điện ảnh đề xuất Bộ VHTTDL phát hành phim rộng rãi trên toàn quốc. Bộ Văn hóa cũng khuyến khích các đơn vị phát hành nhận phim Đào, Phở và Piano. Đến lúc này đã có hai cụm rạp nhận chiếu phim phi lợi nhuận.

Vậy thêm câu hỏi nữa là: Tại sao Cục Điện ảnh và Bộ VHTTDL không làm việc với các nhà phát hành từ trước để tìm đầu ra cho phim 'Đào, Phở và Piano'? Nếu chưa đặt vấn đề phối hợp trình chiếu thì làm sao biết các rạp sẽ không nhận chiếu?Đã nhìn thấy bất cập của việc phát hành phim sử dụng ngân sách tại sao không tìm cách sửa đổi ngay để cởi trói cho đầu ra của phim Nhà nước? 

Có ý kiến cho rằng Đào, Phở và Pianođược làm từ kinh phí của Nhà nước, vậy tại sao không chiếu miễn phí rộng rãi cho người dân? Và nếu một bộ phim đặt hàng đang vướng cơ chế để có thể vào những hệ thống chiếu phim lớn thì sao không tính đến phương án chiếu Đào, Phở và Pianotrên sóng truyền hình quốc gia là VTV cho phim tiếp cận tới hàng triệu khán giả? Người xem có quyền thụ hưởng những tác phẩm điện ảnh chất lượng được làm từ ngân sách một cách đơn giản nhưng cũng hiệu quả nhất. 

So với độ phủ sóng của phim Tết khác ra rạp cùng ngày làMai của Trấn Thành trên hệ thống hàng trăm rạp chiếu toàn quốc với hàng ngàn suất chiếu mỗi ngày thì sức nóng của Đào, Phở và Pianochưa là gì. Bởi sau 12 ngày công chiếu, doanh thu của Đào, Phở và Piano chưa đạt 1 tỷ đồng - như vậy là thấp so với kinh phí sản xuất. Trong khi đó, phim Maicủa Trấn Thành có kinh phí 50 tỷ đã cán mốc doanh thu 400 tỷ đồng, gấp 8 lần chi phí sản xuất. 

Quỳnh An

Độc giả có thể gửi ý kiến về địa chỉ: banvanhoa@vietnamnet.vn. Ý kiến của bạn không nhất thiết trùng với quan điểm của VietNamNet. Xin trân trọng cảm ơn!