Phiên cấp cao của diễn đàn vào sáng ngày 14/9 có sự tham dự của Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh; Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ TT&TT, Phó Chủ tịch Ủy ban quốc gia về chuyển đổi số Nguyễn Mạnh Hùng; Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nam Định Phạm Gia Túc; nhiều đại biểu cấp cao đến từ các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương; cùng đại diện các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Về chủ đề “Mang nền tảng số đến hộ gia đình”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ, tên gọi của diễn đàn thể hiện mục tiêu, cách làm của Việt Nam trong chuyển đổi số. Đó là mỗi gia đình, mỗi người dân được tiếp cận với công nghệ số và được tham gia, thụ hưởng lợi ích từ chuyển đổi số.

Diễn đàn về phát triển kinh tế số và xã hội số, song mối quan tâm không chỉ nằm ở vấn đề công nghệ. Mục tiêu của phát triển kinh tế số là làm cho người dân giàu có hơn. Mục tiêu của phát triển xã hội số là làm cho người dân hạnh phúc hơn nhờ công nghệ số. “Đây là mục tiêu quan trọng, bất biến trong quá trình phát triển kinh tế số của Việt Nam. Các công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo, phải được sử dụng một cách đúng đắn, có đạo đức để hướng tới thực hiện những mục tiêu vì con người”, người đứng đầu ngành TT&TT nhấn mạnh.

Trao đổi tại phiên cấp cao, lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương và Bộ TT&TT đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của phát triển kinh tế số, đồng thời cũng chỉ rõ những khó khăn, thách thức để đạt được những mục tiêu cao đã đề ra.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho rằng, tuy kết quả đạt được thời gian qua của các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân là rất tích cực, song thực tiễn phát triển kinh tế số, xã hội số vẫn đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, làm sao đến năm 2030 kinh tế số chiếm 30% GDP.

Ban Kinh tế Trung ương nêu ra 6 nội dung trọng tâm mà ngành TT&TT và các bộ, ngành, địa phương trong cả nước cần tập trung, trong đó có việc đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức toàn xã hội về chuyển đổi số và phát triển kinh tế số; ưu tiên nguồn lực và có chính sách khuyến khích, tạo lập khung pháp luật cho phát triển sản xuất thông minh và công nghiệp công nghệ số theo định hướng Make in Vietnam; coi phát triển hệ sinh thái công dân số phải là một nền tảng quan trọng của chuyển đổi số quốc gia...

Khẳng định vai trò to lớn của kinh tế số, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế số, xã hội số đã đặt ra mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế số đạt tối thiểu 20% GDP, đến năm 2030 đạt tối thiểu 30%. Trong đó, kinh tế số của từng ngành, từng lĩnh vực năm 2025 đạt tối thiểu 10%, đến năm 2030 đạt tối thiểu 20%.

Bộ TT&TT được Chính phủ giao chủ trì thúc đẩy phát triển kinh tế số và xã hội số. Theo ước tính, tỷ lệ đóng góp của kinh tế số trong GDP đã tăng từ 11,91% năm 2021 lên 14,26% trong năm 2022 và 6 tháng đầu năm 2023 đã đạt gần 15%. “Để đạt mục tiêu kinh tế số chiếm tối thiểu 20% vào năm 2025 như Chiến lược đã đề ra, kinh tế số phải tăng trưởng gấp 3 - 4 lần so với tăng trưởng GDP, tức là khoảng 20 - 25%/năm. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, thách thức, cần có giải pháp đột phá mới có thể đạt được”, Bộ trưởng chỉ rõ.

‘Học hỏi lẫn nhau vẫn là yếu tố quan trọng nhất’

Nhấn mạnh rằng chuyển đổi số, phát triển kinh tế số là một chặng đường dài, là ứng dụng nhiều hơn là nghiên cứu, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng lưu ý các doanh nghiệp công nghệ số muốn thành công thì phải am hiểu bối cảnh Việt Nam.

“Bài toán Việt Nam sẽ tạo ra lời giải và sản phẩm Việt Nam, tạo ra cách tiếp cận Việt Nam. Việt Nam phải đi con đường Việt Nam. Và vì đi con đường Việt Nam mà chúng ta có cơ hội tiến lên đi đầu. Đi con đường người khác thì cũng mãi sẽ chỉ là người theo sau. Một lý luận về chuyển đổi số, phát triển kinh tế số Việt Nam là có ý nghĩa quyết định. Chúng ta phải đặt mục tiêu xây dựng lý luận này”, Bộ trưởng khẳng định.

Trên cơ sở nêu ra hình dung về kinh tế số, người đứng đầu ngành TT&TT cho rằng, muốn tăng trưởng nhanh hơn, cao hơn thì cần không gian mới, cần lực lượng sản xuất mới, cần nguồn lực sản xuất mới, cần yếu tố sản xuất mới và cần động lực mới. Không gian mới là kinh tế số. Lực lượng sản xuất mới là công nghệ số. Nguồn lực sản xuất mới là nhân lực số. Yếu tố sản xuất mới là dữ liệu số. Động lực mới là đổi mới sáng tạo số.

Phát triển kinh tế số Việt Nam thì cần xây dựng thể chế số, hạ tầng số và niềm tin số. Kinh tế số phải dựa trên đổi mới sáng tạo số, phải tích hợp kinh tế số vào mọi ngành, mọi lĩnh vực, phải thực hiện quản trị số và phải đào tạo kỹ năng số, nhân lực số và đặc biệt là thu hút nhân tài số.

Phát triển kinh tế số Việt Nam dựa trên 3 trụ cột gồm: Quản trị số; khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị cho nền kinh tế; phát triển các các lực lượng sản xuất liên quan đến kinh tế số, trong đó lõi là công nghiệp là ICT chiếm 20-30% và còn lại 70-80% là kinh tế số ngành, được sinh ra là do chuyển đổi số các ngành.

“Chuyển đổi số, phát triển kinh tế số là mới đối với tất cả chúng ta, là mới đối với cả nhân loại. Không ai dám cho mình là người biết tất cả. Vậy học hỏi lẫn nhau vẫn là yếu tố quan trọng nhất”, người đứng đầu ngành TT&TT đặc biệt lưu ý.

Sẽ có công cụ giám sát thực hiện các mục tiêu kinh tế số

Cùng với việc điểm qua tình hình thực hiện Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế số và xã hội số thời gian qua, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số Trần Minh Tuấn cũng chỉ ra những khó khăn được ghi nhận từ phản ánh của các địa phương, như: Khó khăn trong giám sát, đo lường; nhiều khái niệm, thuật ngữ và xu hướng mới; vấn đề trăm hoa đua nở chưa có sự liên kết, phối hợp giữa các ngành, lĩnh vực, giữa các địa phương; hay thiếu nguồn lực triển khai như việc tại địa phương không có chuyên gia kinh tế số.

“Để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trên, Bộ TT&TT đã phát triển một công cụ hỗ trợ công tác tổng hợp, giám sát tình hình thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế số, kết nối tới các tỉnh, thành phố, tới mạng lưới chuyên gia tư vấn kinh tế số. Trong tháng 11/2023, Bộ TT&TT sẽ cung cấp công cụ này cho các địa phương”, ông Trần Minh Tuấn chia sẻ.

Từ thực tế triển khai cửa khẩu số tại một số địa phương như Lào Cai, Lạng Sơn, Kon Tum và Quảng Ninh, đại diện VNPT cho rằng, việc Việt Nam chưa có nền tảng cửa khẩu số chung để áp dụng cho tất cả cửa khẩu đang khiến việc kết nối, liên thông dữ liệu gặp khó khăn, tốn kém; chưa có cơ chế để liên thông hay chia sẻ dữ liệu giữa các đơn vị; chưa áp dụng được các công nghệ tiên tiến nhất như 5G, IoT, Big Data.

“Chúng tôi kiến nghị các bộ, ngành đánh giá, phê duyệt và ban hành nền tảng cửa khẩu số quốc gia và triển khai đồng bộ tại mọi cửa khẩu trên toàn quốc; có chủ trương hướng dẫn để mọi đơn vị tham gia xuất nhập khẩu có sự chia sẻ, liên thông kết nối dữ liệu”, đại diện VNPT đề xuất.

Chia sẻ một số kết quả nổi bật trong triển khai hệ sinh thái tài chính số Viettel Money, đại diện Viettel thừa nhận cách mạng hóa nền kinh tế số, thay đổi thói quen hành vi tiêu dùng của người dân không phải điều đơn giản, còn nhiều trăn trở, thách thức. Vì thế, cần có kế hoạch phát triển hoàn thiện hệ sinh thái tài chính số.

Ông Toni Kristian Eliasz, chuyên gia cao cấp về kỹ thuật số, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận xét, kinh tế số đang tăng trưởng mạnh mẽ so với các ngành kinh tế khác. Việt Nam đang có nền tảng vững chắc để ứng dụng số với lượng người dùng Internet cao hơn so với trung bình thế giới, người dùng thiết bị di động 78,6% tương đồng với các quốc gia thu nhập trung bình cao. Dù vậy, số lượng hộ gia đình có máy tính ở nhà còn thấp (28%), chủ yếu nằm ở nhóm thành thị.

Chuyên gia WB khuyến nghị Việt Nam cần nghiên cứu thúc đẩy tri thức người dân với những kỹ năng ở cấp độ cao hơn như sử dụng máy tính với các chức năng cao cấp mà điện thoại di động không làm được. Đồng thời, đầu tư tương xứng với mục tiêu đề ra.

Bên cạnh đó, khi triển khai cách mạng kỹ thuật số, cần đặt ra mục tiêu ban đầu, xác định hiện trạng, trọng tâm hiện tại và mục tiêu tương lai. Nhiều quốc gia khác cũng đang loay hoay trong việc xác định chiến lược và hướng đi đúng đắn. Ông Eliasz đánh giá với xếp hạng 27/74 quốc gia về hạ tầng dữ liệu, Việt Nam có dư địa lớn để tiếp tục cải thiện về dữ liệu và hạ tầng dữ liệu.

Ông Matthieu François, chuyên gia cao cấp về kỹ thuật số đến từ McKinsey & Company cũng đồng quan điểm cho rằng, kinh tế số Việt Nam có tiềm năng lớn. Việt Nam đang đi đúng hướng khi xây dựng nền kinh tế số để tăng cường mức độ đóng góp cho GDP trong thập kỷ tới.

Một trong những khuyến nghị của ông là tận dụng kinh tế số để tăng cường và cải thiện năng suất lao động thông qua số hóa và tự động hóa để duy trì cạnh tranh. Bên cạnh đó, cần tăng cường số lượng nhân tài qua hoạt động nâng cao năng lực, giáo dục đào tạo.

Về vấn đề môi trường dữ liệu, do còn tách biệt, phân mảnh, cần kiến trúc quản trị dữ liệu, khung quản lý để bảo đảm dữ liệu kết nối với nhau. Singapore đã sử dụng dữ liệu mở để thu hút được các khoản đầu tư từ cả khu vực công và tư nhân, từ đó phát triển thêm dữ liệu và mục đích sử dụng. Khung dữ liệu của EU bao gồm 4 trụ cột để định hình lại không gian dữ liệu, kiến trúc và công nghệ dữ liệu để thúc đẩy đầu tư, niềm tin số, niềm tin dữ liệu.

“Thi cử, bệnh thành tích, bạo lực học đường là những vấn đề đang làm mất niềm tin vào ngành giáo dục và áp lực đối với các nhà giáo”.

TS Lâm cho rằng không ít giáo viên  hiện nay dù hết sức nghiêm túc nhưng không có động lực, không có năng lực để tự thay đổi mình.

Là những “thợ dạy” lý thuyết để phục vụ thi cử, thêm vào quán tính nghề nghiệp, những điều này làm cản trở đổi mới.

TS Nguyễn Tùng Lâm

Theo ông Lâm, cần phải có các biện pháp tác động vào nội lực của các nhà giáo, chứ hiện nay vẫn ở tình trạng trông chờ “trên bảo gì, dưới nghe nấy”. Nhưng tự thân nhà giáo không thể làm được mà phải có một cộng đồng cùng thay đổi.

Bà Nguyễn Thị Hiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Hà Nội) nói rằng bản thân người lãnh đạo cũng phải thay đổi, nếu không thì không thể thay đổi được giáo viên của mình.

“Không thể kêu gọi việc giáo dục, đào tạo ra những học sinh toàn cầu mà các giáo viên không có động lực và năng lực để trở thành giáo viên toàn cầu”, bà Hiền nói.

Ông Chử Xuân Dũng, Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội. Ảnh: Thanh Hùng.

Ông Chử Xuân Dũng, Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội bày tỏ: "Khác với ngành nghề khác, xã hội luôn mong muốn các thầy cô giáo phải là người chuẩn mực".

Các thầy cô lên lớp dạy học sinh bằng niềm tin của xã hội, bằng nhân cách cá nhân bên cạnh chuyên môn sư phạm.

"Tôi mong xã hội nhìn nhận một cách công bằng, chia sẻ, hỗ trợ với các nhà trường và các thầy cô để xây dựng hình ảnh các thầy cô đúng nghĩa. Nếu không tạo được niềm tin của xã hội, của học sinh, phụ huynh với nhà trường, giáo viên thì chắc chắn hiệu quả giáo dục không đạt được như mong muốn”, ông Dũng nói.

Ông Dũng cũng nhấn mạnh đến vai trò của hiệu trưởng; đồng thời cảnh báo sự chủ quan của các nhà trường và của các hiệu trưởng:

“Sau một thời gian làm việc, ở các trường công lập có việc các hiệu trưởng sao nhãng. Quen việc và vận hành trơn tru, nhưng trong giáo dục, với sự phát triển của xã hội hiện nay, nếu vận hàng năm sau như năm trước, không có gì thay đổi thì đang tụt hậu so với yêu cầu chung”.

Trong khi đó, thực tế đối với trường công lập, sự thay đổi của giáo viên cũng như cấp quản lý thường rất chậm.

Nhìn nhận bản  thân giáo viên dễ mang tính bảo thủ, chậm thay đổi do tính chất nghề nghiệp. Chính vì vậy mà những khóa đào tạo bồi dưỡng hàng năm cho giáo viên, Sớ GD-ĐT Hà Nội luôn chú trọng đến việc này; nhằm hâm nóng động lực, trang bị những kỹ năng mới.

Thanh Hùng

Các nước có nền giáo dục hàng đầu thế giới vẫn liên tục đổi mới

Đó là chia sẻ của TS. Tshering Lama (lãnh đạo trẻ toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế thế giới) tại hội thảo trường học chất lượng cao trong thời đại 4.0 – Nhận định, thách thức và giải pháp do ĐH Anh quốc Việt Nam tổ chức.  

Mới đây, Visa công bố nghiên cứu mới nhất về thái độ thanh toán của người tiêu dùng cho thấy người tiêu dùng Việt Nam ngày càng có nhận thức cao và đang tích cực đón nhận các hình thức ngân hàng số và bán lẻ kỹ thuật số hậu đại dịch Covid-19.

Nghiên cứu cũng đồng thời hé lộ các xu hướng kỹ thuật số triển vọng, sáng tạo trong tương lai. Theo đó, người tiêu dùng có mức độ quan tâm rất cao đối với các xu hướng kỹ thuật số, bao gồm: ngân hàng ảo, ngân hàng mở, thực tế ảo tăng cường (AR), thanh toán thông minh, tiền điện tử…

Bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Visa Việt Nam và Lào cho biết: “Người tiêu dùng Việt Nam sẽ tiếp tục đón nhận các phương thức và nền tảng bán lẻ kỹ thuật số vì sự tiện lợi và thông minh mà các hình thức này mang tới. Dựa trên những phân tích từ nghiên cứu của Visa về thái độ thanh toán của người tiêu dùng, các doanh nghiệp và đối tác của chúng tôi có thể xác định và nắm bắt cơ hội tại những thời điểm vàng, đảm bảo rằng dịch vụ của mình là phù hợp với nhu cầu thay đổi của người tiêu dùng trong tương lai”.

Sự trỗi dậy của ngân hàng số Việt 

Ngân hàng kỹ thuật số là một trong những xu hướng đang được quan tâm. Theo nghiên cứu, 90% người tiêu dùng Việt Nam quan tâm đến dịch vụ ngân hàng ảo, cho thấy nhu cầu lớn về các lựa chọn thay thế cho dịch vụ ngân hàng trực tiếp truyền thống.

Cứ 10 người tiêu dùng ở Việt Nam thì có ít nhất 7 người biết đến khái niệm ngân hàng mở. Ngân hàng mở được thiết kế để mang lại cho khách hàng những trải nghiệm thuận tiện hơn, bằng cách cho phép người tiêu dùng và doanh nghiệp kích hoạt các ứng dụng của bên thứ ba truy cập dữ liệu tài chính ngay lập tức và an toàn.

Ngoài ra, phân khúc Gen X và Gen Z là những đối tượng có nhận thức cao nhất về ngân hàng mở và sẵn sàng chia sẻ thông tin liên hệ và thông tin cá nhân của họ.

Sự dịch chuyển sang bán lẻ kỹ thuật số

Báo cáo của Visa chỉ ra rằng, sau đại dịch Covid-19, bên cạnh ngân hàng kỹ thuật số, bán lẻ kỹ thuật số cũng đánh dấu ​​​​sự tăng trưởng đặc biệt mạnh mẽ. Các xu hướng trong lĩnh vực này được dự đoán vẫn sẽ phổ biến với người tiêu dùng Việt Nam trong tương lai. 

Những xu hướng này bao gồm thực tế ảo tăng cường (AR), cho phép người tiêu dùng thử, cá nhân hóa hoặc hình dung sản phẩm thông qua camera trên điện thoại cá nhân khi trải nghiệm mua sắm trực tuyến. Cứ 5 dùng người Việt thì có 4 người biết về khái niệm sử dụng AR để mua sắm bán lẻ và 3 trên 10 người đã sử dụng phương thức này.

Phân khúc Gen Z và Gen X có tỷ lệ sử dụng AR cao nhất. Mặc dù việc sử dụng AR chưa phổ biến, nhưng người tiêu dùng coi đây là một tính năng ngày càng quan trọng, đặc biệt khi quyết định có nên mua một sản phẩm đắt tiền hay không.

Một xu hướng bán lẻ kỹ thuật số khác được quan tâm là thanh toán thông minh, cho phép người tiêu dùng quét các mặt hàng khi họ chọn chúng và tạo một giỏ hàng kỹ thuật số để thanh toán mà không cần quét hàng hóa khi kết thúc chuyến mua sắm.

Gần một nửa người tiêu dùng Việt Nam, chủ yếu là Gen Z đã thử thanh toán thông minh. Các yếu tố thu hút sự quan tâm của đa số người tiêu dùng đối với thanh toán này gồm: tốc độ nhanh chóng và tiện lợi, tính mới mẻ, khả năng cân đối ngân sách khi có thể xem tổng hóa đơn trước khi thanh toán.

Nghiên cứu cũng chỉ ra trong tương lai người tiêu dùng Việt Nam kỳ vọng rằng gần 8 trên 10 đơn đặt hàng sẽ được giao tận nhà. Tại Đông Nam Á, trung bình 4 trên 5 người tiêu dùng trong khu vực (82%) cho biết sẽ tiếp tục mua sắm trực tuyến, tỷ lệ này cao nhất tại Indonesia (92%) và Việt Nam (89%).

Có thể nói, mua sắm đã không dừng lại ở trải nghiệm mua – bán trực tiếp mà đang mở rộng ra các hình thức mới, số hoá và mang lại nhiều tiện ích hơn. 

Báo cáo của Visa cũng chỉ ra rằng, người tiêu dùng Việt Nam cũng rất quan tâm đến một số xu hướng kỹ thuật số được dự đoán sẽ phổ biến trong tương lai. Đơn cử, khoảng 70% người tiêu dùng Việt Nam tham gia nghiên cứu quan tâm đến các xu hướng kỹ thuật số mới nổi như tiền điện tử, NFTs và Metaverse.

Âm nhạc, video và tranh vẽ là các hình thức NFTs được giao dịch phổ biến nhất. Hay 7 trên 10 người tiêu dùng Việt Nam muốn biết thêm về Metaverse hoặc cách trải nghiệm hình thức mới này. 

Xem xét kỷ luật hiệu trưởng và cô giáo "không nói gì"

Phước Ân giới thiệu bằng song ngữ:

Đỗ Phong