Độc giả tranh luận 'lễ' với Lê Đỗ Huy

Đến năm 1751, Nhật Bản mới có geisha nữ. Khi ý tưởng này bắt đầu le lói thì người ta coi việc một phụ nữ làm geisha là điều gì đó rất kỳ lạ.

Trước đó, geisha nam đã tồn tại hàng trăm năm. Thế nhưng, người ta không gọi những người đàn ông làm nghề này là geisha.

Từ thế kỷ thứ 13, họ đã giúp những người đàn ông giàu có, có địa vị trong xã hội Nhật Bản giải trí bằng cách phục vụ trà, hát, kể chuyện cười và khiến họ cảm thấy mình là người quan trọng nhất trong căn phòng.

Đến những năm 1600, những người đàn ông này mới bắt đầu tự gọi tên cho công việc của mình là geisha và làm việc trong những nhà thổ dành cho giới thượng lưu. Họ giải trí cho khách hàng, giúp khách hàng cảm thấy vui vẻ trong khi chờ đến lượt mình.

Thế kỷ thứ 18, geisha nữ bắt đầu xuất hiện. Đó là lý do vì sao ngày nay vẫn có những người gọi geisha nữ là geiko, bởi vì geisha thực chất là tên gọi dành cho những người đàn ông làm công việc này.

Geisha không phải gái bán dâm

Geisha đúng nghĩa không bán thân thể mình. Thậm chí, họ bị cấm ngủ với khách hàng của mình.

Geisha được thuê để giải trí cho khách hàng nam trong lúc họ chờ đợi để được phục vụ bởi những gái bán dâm thực sự. Công việc của geisha là chơi nhạc, nhảy múa và tán tỉnh người đàn ông, giữ chân họ ở lại và để họ cảm thấy mình là một người có sức hấp dẫn.

Nhiệm vụ của geisha là làm cho người đàn ông cảm thấy bản thân là người có khả năng quyến rũ phụ nữ, chứ không phải là người trả tiền để có được tình dục. Nhưng geisha không được phép ngủ với khách, thậm chí một số nhà thổ còn cấm geisha ngồi gần khách vì sợ họ sẽ cướp khách. Đó cũng là điều mà geisha tự hào về công việc.

Vào thế kỷ thứ 19, khẩu hiệu của các geisha là ‘chúng tôi bán nghệ thuật, chứ không bán thân’.

Gái bán dâm tự nhận mình là geisha để mời gọi lính Mỹ

Có một nguyên nhân sâu xa khiến nhiều người nghĩ rằng geisha chính là gái bán dâm.

Vào cuối thế chiến thứ 2, khi quân đội Hoa Kỳ đóng quân ở Nhật Bản, đội ngũ gái bán dâm đã ra sức lôi kéo nhóm khách hàng tiềm năng này.

Và khi được hỏi, họ đã nói rằng mình là geisha. Tất nhiên, họ không phải là geisha. Họ chỉ biết rằng cái danh geisha sẽ giúp họ lôi kéo được nhiều vị khách phương Tây tò mò.

Vào cuối cuộc chiến, nhiều cô gái Nhật Bản đói kém sẵn sàng ngủ với lính Mỹ để đổi lấy tiền hoặc chút đồ ăn.

Đến năm 1949, ước tính khoảng 80% lính Mỹ đóng quân ở Nhật Bản đã ngủ với phụ nữ Nhật, đặc biệt là với gái mại dâm tự xưng là geisha.

Geisha mặt trắng chỉ là geisha tập sự

Khi nhắc đến geisha, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến hình ảnh một cô gái với khuôn mặt trắng bệch, mặc bộ kimono tinh xảo, trang trí bộ tóc cầu kỳ. Nhưng đó không hẳn là hình ảnh của geisha thực thụ.

Geisha chỉ trang điểm khuôn mặt trắng vào một số dịp đặc biệt, còn lại hầu hết họ có một vẻ ngoài nhẹ nhàng hơn nhiều so với hình ảnh mà chúng ta nhìn thấy.

Những cô gái mà bạn bắt gặp trên đường với lớp phấn dày bịch thực chất là maiko - những cô gái chưa đến tuổi thành niên và đang học nghề để trở thành geisha.

Những geisha mà chúng ta hay nhìn thấy là những người ít tuổi nghề. Khi geisha càng nhiều kinh nghiệm thì họ càng được phép ăn mặc và trang điểm đơn giản hơn.

Đến thời điểm mà geisha được đánh giá là đỉnh cao, họ sẽ được phép gỡ bỏ lớp phấn trang điểm.

Ngày nay, hình ảnh geisha mặt trắng phổ biến đến mức chúng ta tưởng rằng đó là ngoại hình của tất cả geisha, nhưng sự thực không phải như vậy.

Hầu hết geisha đều hói

Khi geisha làm việc, phần hói đó sẽ được che đậy bởi phần tóc giả hoặc bằng một chiếc lược. Nhưng kỳ thực, hầu hết geisha đều bị hói trên đỉnh đầu.

Lý do là trong quá trình tập luyện khi còn là maiko, họ phải để một kiểu tóc đặc biệt - búi tóc rất chặt trên đỉnh đầu. Vì thế, phần tóc này thường bị rụng và không bao giờ mọc trở lại.

Trong nghề, các geisha gọi phần đầu hói ấy là ‘huy chương danh dự của maiko’. Ở Nhật Bản, đó là một niềm tự hào. Đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy bạn đã dành nhiều năm để rèn luyện.

Geisha càng già thì càng có giá

Không phải tất cả geisha đều trẻ. Geisha càng già thì càng được tôn trọng và geisha thường đạt đến thời kỳ hoàng kim khi ở độ tuổi 50-60.

Các geisha cũng tin rằng khi họ càng lớn tuổi thì họ càng đẹp. Lúc này, họ cũng được phép để lộ khuôn mặt thật của mình.

Hiện geisha lớn tuổi nhất vẫn còn đang làm việc là bà Yuko Asakusa, 95 tuổi. Bà vào nghề từ năm 16 tuổi. Bà thường được mời biểu diễn bởi các chính trị gia, những doanh nhân giàu có ở Nhật Bản.

Geisha tập luyện khắt khe đến mức không được pháp luật cho phép

Dĩ nhiên, ngày nay vẫn còn geisha nhưng cách mà họ tập luyện thì không còn giống như ngày xưa.

Ngày xưa, geisha thường là các bé gái nhà nghèo, phải bán cho các lò đào tạo geisha từ nhỏ. Còn bây giờ, có khoảng 250 geisha và maiko đang làm việc ở Kyoto - so với khoảng 2.000 geisha cách đây khoảng 100 năm.

Nếu như geisha xưa thường bắt đầu tập luyện từ lúc 6 tuổi thì geisha hiện đại bắt đầu được đào tạo sớm nhất là năm 15 tuổi. Những quy tắc khắt khe truyền thống cũng bị loại bỏ. Một số lò đào tạo geisha ngày nay thậm chí còn quảng cáo về quy trình đào tạo trong 1 ngày.

Vẫn còn những geisha nam

Một con số gây ngạc nhiên là vẫn còn khoảng 7.000 geisha nam đang làm việc ở khu vực Kabuki-Cho của Tokyo, mặc dù khái niệm geisha ngày nay đã khá tự do.

Khởi nguồn là vào khoảng những năm 1960, khi thị trường khách hàng mở rộng sang cả đối tượng phụ nữ giàu có tìm cách giết thời gian trong khi đợi chồng đi làm về.

Ngày nay có thể tìm thấy một số quán rượu có cung cấp geisha nam. Những geisha này không có tài năng biểu diễn nghệ thuật như geisha truyền thống nhưng họ cũng có thể uống rượu cùng khách hàng, tâng bốc họ, làm cho các quý bà cảm thấy mình thật đặc biệt.

Cuộc tình vượt giông tố của 'huyền thoại' phim cấp 3 Nhật Bản

"Cô ấy bị thành kiến vì quá khứ của mình, nhưng tôi luôn nói với cô ấy rằng, tất cả những điều mà em đang nghĩ sẽ trôi qua. Quan trọng em là người như thế nào” - Jose chia sẻ.

Làm giáo dục vì những đứa trẻ

Lý do anh chọn chuyển hướng không thể nhân văn hơn: 'Những con người mà tôi gặp đều đã có thể có một cuộc đời tốt đẹp hơn nếu như họ được tiếp cận một nền giáo dục chất lượng hơn'.

Thành công trong các dự án giáo dục mà Lê Đình Hiếu là người sáng lập và điều hành đã đưa anh vào danh sách 30 Under 30 do Forbes Việt Nam bầu chọn năm 2016.

Mới đây, anh lại lọt vào danh sách 10 gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu 2018.

Tuy nhiên, anh gọi những thành công này là 'nhỏ bé' khi đặt bên cạnh bạn bè quốc tế và đó chính là lý do anh quyết định quay trở lại trường học.

Ngay sau khi tốt nghiệp, Hiếu đầu quân cho những công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Tài chính và Tư vấn ở Mỹ và Việt Nam như ING, Deloitte.

‘Tại các công ty này, triết lý kinh doanh và giá trị của họ luôn gắn liền với sứ mệnh 'thay đổi' cuộc sống con người. Tuy nhiên, cá nhân tôi khi làm tại đây, tôi có cảm giác mình chỉ đang ‘chứng kiến sự thay đổi’ một cách gián tiếp, chứ chưa phải là một hạt nhân trực tiếp đem lại sự thay đổi đó’ - anh chia sẻ.

Cùng lúc đó, anh có dịp chứng kiến và trải nghiệm thêm rất nhiều câu chuyện của những đứa trẻ, những thanh thiếu niên và cả những người lao động trẻ tại Việt Nam. Ở đó, mỗi con người anh gặp đều đã có thể có một cuộc đời tốt đẹp hơn, nếu như họ được tiếp cận một nền giáo dục chất lượng hơn.

Anh đã từng bật khóc trước một đứa bé 8 tuổi ở Đồng bằng sông Cửu Long, khi hỏi cậu bé ‘Con muốn học cái gì nhất?' và câu trả lời là ‘Con muốn học bơi vì năm nào làng con cũng có bạn bị đuối nước chết khi mùa nước lên, con rất sợ và không biết đến bao giờ thì đến lượt mình’.

Anh cũng nhói đau khi nhìn thấy cô bé con chị bán chè vẫn lẽo đẽo theo mẹ, 10 năm sau gặp lại đã vác cái bụng bầu to tướng khi mới 15 tuổi.

Đó là lý do anh quyết định chuyển sang làm giáo dục.

G.A.P và Everest Education - hai dự án giáo dục mà Lê Đình Hiếu là người sáng lập - đều hướng tới mục đích giúp người Việt trẻ được trang bị tốt nhất các kiến thức và kỹ năng chuyên nghiệp nhằm có chỗ đứng trên thị trường lao động toàn cầu. Ảnh: NVCC

Cả ở Everest Education và G.A.P, anh đều muốn mang lại cơ hội toàn cầu cho người trẻ Việt thông qua giáo dục. Nếu như Everest Education là một tổ chức giáo dục tập trung vào nhóm học sinh phổ thông từ lớp 1 đến lớp 12, trong đó đưa những giáo trình chuẩn hóa tốt nhất trên thế giới như Singapore Math, Tú tài Quốc tế... vào giảng dạy cho học sinh phổ thông tại Việt Nam thông qua mô hình trung tâm văn hóa ngoài giờ, thì G.A.P Institute tập trung vào sứ mệnh cấp bách hơn nữa là đào tạo và chuẩn bị cho thế hệ sinh viên một bộ ba hành trang gồm: tư duy toàn cầu, kỹ năng làm việc chuyên nghiệp của thế kỷ 21 và những trải nghiệm thực tiễn.

‘Khao khát của chúng tôi là nâng tầm người trẻ Việt Nam trên thị trường lao động quốc tế. Làm sao để chúng ta không còn là một đất nước của tài nguyên thô và lao động giá rẻ, mà là quốc gia của chất xám và sự sáng tạo?’ - anh nói.

Điều đặc biệt ở G.A.P là việc đi theo mô hình doanh nghiệp xã hội. Với mong muốn tài chính không còn là rào cản trong giáo dục nên cứ 3 bạn sinh viên đóng tiền học tại G.A.P sẽ có một học bổng toàn phần cho một sinh viên khác.

Trước áp lực phải thay đổi và 'cập nhật' bản thân, Hiếu quyết định quay trở lại trường học.

Anh nộp đơn cho khóa học Thạc sĩ Khởi nghiệp giáo dục tại ĐH Pennsylvania (Mỹ) – một trong 8 trường thuộc khối Ivy League và sau 2 tháng, anh nhận được thư mời nhập học của trường.

Lê Đình Hiếu mang theo 2 niềm tin lớn khi quyết định theo đuổi nghiệp giáo dục: thứ nhất, mọi người có quyền được tiếp cận giáo dục một cách bình đẳng và thứ hai, công nghệ trong tương lai chính là cánh cửa để lan tỏa các cơ hội giáo dục này một cách nhanh nhất.

‘Bởi thế, tôi định hướng sẽ phát triển các tổ chức giáo dục mà tôi đang tham gia theo hướng sử dụng sức mạnh của công nghệ để giúp mọi người tiếp cận một nền giáo dục chất lượng cao một cách bình đẳng hơn’ – anh chia sẻ.

Lê Đình Hiếu đang theo học Thạc sĩ Khởi nghiệp giáo dục của ĐH Pennsylvania (Mỹ). Ảnh: NVCC

Lời dặn từ người mẹ không học đại học

Câu chuyện về người mẹ bị điếc là câu chuyện mà Lê Đình Hiếu đã kể vào ngày đầu tiên đi học ở Stanford, cũng là một trong những câu chuyện nhận giải thưởng 'Founder’s Story' (Câu chuyện của người sáng lập) của nhà trường khi anh kể về chặng đường sáng lập Hear.Us.Now.

Hear.Us.Now là dự án dạy tiếng Anh và Tin học cho trẻ em câm điếc từ 8-15 tuổi, mà sau đó đã trở thành một trong 3 dự án xuất sắc nhận một số tiền tài trợ lớn cho nền tảng giáo dục trực tuyến miễn phí cho 3 triệu người câm điếc tại Việt Nam.

Hiện tại, khi đang phải đi học xa nhà, Hiếu uỷ quyền quản lý Hear.Us.Now cho những cộng sự ở Việt Nam.

Đầu tháng 5 vừa qua, anh ‘khoe’ về thành tích mới nhất của dự án: ‘100% là con số các em học sinh câm điếc lớp 9 của Hear.Us.Now. vừa mới vượt qua bài thi tiếng Anh. Đây là năm thứ 2 Hear.Us.Now. cùng các em đạt được kỳ tích trên trong lịch sử phát triển ngắn ngủi 5 năm.

100% là tỉ lệ ‘tăng trưởng’ số học sinh tốt nghiệp. Nếu như năm đầu tiên là 10 em thì năm nay chúng mình đã có 21 em vượt ‘vũ môn’ thành công.

100 cũng là số suất học miễn phí mà hàng năm HUN đang cố gắng cung cấp’. 

Buổi tiệc Giáng sinh năm 2018 cho hơn 200 học sinh khiếm thính do cộng sự của Lê Đình Hiếu tổ chức. Ảnh: NVCC

Ít ai biết động lực và niềm tin để anh biến một ý tưởng tưởng chừng viển vông trở thành những sản phẩm có thật lại được nuôi dưỡng từ người mẹ.

‘Mẹ là cô giáo lớn nhất trong cuộc đời tôi, mặc dù mẹ chưa bao giờ được đi học đại học, nhưng mẹ có cách để dạy tôi nên người theo hướng riêng của bà’.

‘Năm tôi 5 tuổi, chị tôi bắt đầu học piano. Hai năm sau đó, tôi cũng bắt đầu ‘trò chơi’ ấy. Hai chị em có chung một người cô giáo, là mẹ tôi. Mẹ không phải là một cô giáo piano giỏi nhất, nhưng chắc chắn là người nhiệt tâm nhất - mỗi buổi tối cứ đều đặn, chị học piano trong 1 - 2 tiếng thì tôi học chữ, và sau đó đổi ngược lại, và thế là hết cả buổi tối’.

Khi anh lên cấp 2, phương pháp dạy đàn của mẹ anh có thay đổi đôi chút. Bà không còn ngồi sát kế bên và chỉ nói về cảm xúc hoặc cái ‘hồn’ của bản nhạc.

‘Mẹ cũng thôi không còn nói những câu như ‘đoạn này con cần đánh mạnh lên, phải staccato hơn nữa…’, mà thay vào đó, mẹ thường hay chỉnh tư thế, lưng cổ, ngón tay, khuỷu tay…

Với một đứa trẻ 12-13 tuổi, anh chỉ nghĩ đơn giản là mẹ thay đổi phương pháp. Đó là giai đoạn đầu tiên mẹ anh bắt đầu mất thính lực - một căn bệnh di truyền của nhà ngoại anh.

‘Mẹ chưa bao giờ nói với tôi là mẹ bị điếc cả, và có lẽ mẹ cũng không biết cách nói điều đó với chúng tôi như thế nào hoặc đơn giản là mẹ quyết định không nói. Chỉ đến tận khi mẹ tôi buộc phải đeo máy trợ thính, lúc đó tôi mới biết mẹ bị điếc’.

‘Ngày tôi biết mẹ bị điếc, khi nhìn thấy mẹ hí hoáy đeo cái máy trợ thính nhét vào trong lỗ tai, tôi khá bàng hoàng. Bàng hoàng bởi vì tôi không nghĩ mẹ điếc. Bàng hoàng bởi vì tôi không nghĩ chị tôi, em tôi, hoặc chính tôi cũng có thể bị điếc. Nhưng bàng hoàng hơn cả là bởi vì mẹ đã sống trong một thế giới không có âm thanh một cách mạnh mẽ và hạnh phúc hơn tất cả những người khiếm khuyết khác mà tôi từng biết.

Mẹ chưa bao giờ khóc, chưa bao giờ buồn hay oán trách số phận. Mẹ đối mặt, chấp nhận, và sống với căn bệnh mất thính lực một cách vui vẻ và an yên’.

Năm 18 tuổi, tôi lên đường du học. Tôi vẫn còn nhớ mẹ dặn trước khi đi học xa: ‘Sẽ có rất nhiều thứ trong cuộc đời, con không chống lại được. Khi đó, đừng buồn khóc, mà hãy mạnh mẽ và tìm cách sống với những khó khăn đó. Cuộc đời khó khăn hay không là do cách nhìn cuộc đời của mình, con ạ. Và đã có những người biến những điều khó khăn, thậm chí là những trở ngại không tưởng, thành sức mạnh của chính họ’.

Hành trang quí giá nhất trong chặng đường gần 12 năm sống, học tập, và làm việc ở trong và ngoài nước, cũng như bước đường khởi nghiệp giáo dục đầy vất vả của anh chính là lời dặn đó của mẹ.

Tình yêu cô thợ may 19 năm ngồi xe lăn: 'Anh ấy vệ sinh cá nhân cho em'

‘Ngày xưa em buồn lắm. Còn bây giờ, ngồi xe lăn không còn là thứ gì đó quá tồi tệ với em. Em biến nó thành động lực để làm những việc mà mình muốn’, Thắm nói.