Tôi có một người bạn năm nay đã ngoài 40 tuổi, đang ở Hải Dương, độc thân và không có nhu cầu lấy vợ, sinh con, chỉ thích sống tự do một mình. Bạn tôi xuất thân trong một gia đình kinh doanh, cả bố mẹ và các anh chị em đều có xưởng sản xuất quần áo và cửa hàng buôn bán ở TP HCM.

Thời đại học, bạn được bố mẹ cho đi du học ở Đài Loan 5 năm. Sau khi về nước, bạn cũng từng về nhà phụ giúp công việc kinh doanh cho bố mẹ. Tuy nhiên, một thời gian sau bạn yêu một cô gái ở ngoài Bắc nên bạn đã quyết định ra Hà Nội mua nhà ở huyện Thạch Thất, Hà Nội để sinh sống và kinh doanh sản xuất đồ gỗ. Đồng thời, bạn cũng mua một căn hộ chung cư ở quận Hà Đông, Hà Nội để cho thuê, chỉ giữ lại một phòng ngủ để mỗi khi có việc lên thành phố và về muộn có thể ngủ lại.

Mấy năm đầu, công việc làm ăn thuận lợi nên bạn kiếm được khá nhiều tiền. Khi có tiền, bạn lại đầu tư mua đất ở một số nơi. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết về pháp luật nên bạn nghe theo lời ngon ngọt của một công ty môi giới bất động sản và mua những lô đất nông nghiệp, chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất thổ cư, ở những vị trí mà người ta đồn là sẽ có dự án đi qua, sẽ được đền bù khi Nhà nước thu hồi đất. Kết quả, bạn mua đất đến 10 năm mà vẫn không thấy ai làm dự án đi qua. Đến khi bạn rao bán thì không ai mua, tiền đầu tư hết vào đất cũng không rút ra được.

Bạn còn tin lời của bạn bè, cho nhiều người vay tiền, nhưng sau đó họ toàn không trả. Bạn còn đưa tiền cho một người bạn thân đi đầu tư Bitcoin, đến khi họ bảo thua lỗ mất hơn 1 tỷ đồng đã đầu tư, bạn cũng đành mất trắng số tiền đã đưa. Cuối cùng, bạn rơi vào hoàn cảnh nợ nần, phải bán hết nhà và chung cư rồi về khu đất đã mua đầu tư ở một huyện của tỉnh Hải Dương để ở trong ngôi nhà cấp bốn cũ.

Khi mất hết sạch tài sản thì cũng là lúc tình yêu đẹp của bạn kết thúc. Hai người chia tay nhau, cô gái về quê lấy chồng. Sau khi làm ăn bị mất hết hơn 10 tỷ đồng, phải bán hết tài sản để trả nợ, bạn tôi về vùng nông thôn sống một mình, mất hết động lực làm việc kiếm tiền và không còn có nhu cầu kết hôn.

>> Chê việc văn phòng vì ảo tưởng freelancer 'việc nhẹ lương cao'

Khu nhà bạn ở gần khu công nghiệp của huyện Tiên Lãng, Hải Phòng nên có rất nhiều công ty Trung Quốc tuyển dụng nhân sự biết tiếng Trung. Có công ty đề nghị trả lương 30 triệu đồng một tháng nhưng bạn tôi từ chối. Lý do là gia đình nhà bạn kinh doanh ở TP HCM còn phải thuê bao nhiêu người làm, bạn vốn không thích làm việc cho gia đình mình, nên giờ bảo đi làm thuê dài hạn cho người khác bạn chẳng thiết tha.

Bạn còn nghĩ rằng bản thân sống một mình, không phải nuôi vợ con, không có nhu cầu rượu chè, cờ bạc, yêu đương, nên chi phí sinh hoạt ở quê chỉ khoảng 17 triệu một tháng, không bị áp lực bởi việc kiếm tiền.

Tôi thường xuyên phản đối việc bạn không chịu xin việc làm ở một công ty nào đó, cứ quanh quẩn ở trong nhà, làm mấy việc linh tinh. Nhưng bạn chỉ cười và nói rằng "thích tự do, an phận, không thích bon chen, vất vả bên ngoài". Bạn không có nhiều nhu cầu chi tiêu, nên cứ ai thuê làm việc gì thì làm việc đó chốc lát, kiếm đủ tiền sinh hoạt phí cho bản thân là thôi.

Thời gian còn lại, bạn chủ yếu trồng cây ở vườn, tạo các tiểu cảnh đẹp trong vườn nhà để cho tụi trẻ ở xung quanh đến chụp ảnh miễn phí; viết các bài diễn thuyết để đi nói chuyện với người dân; đi làm từ thiện cho nhà chùa và làng xóm xung quanh...

Bạn không hứng thú vào làm việc ở các cơ quan nhà nước với những quy định nghiêm khắc hành chính về thời gian, mà thay vào đó là thích làm việc tự do, online để thoải mái và được chủ động. Vì theo bạn, nghề tự do cho phép bản thân tạo ra giá trị từ khả năng và kỹ năng của mình một cách linh hoạt, sáng tạo. Bạn tôi cảm thấy được làm những việc mà mình đam mê là vui rồi, không cảm thấy cô đơn khi không có vợ con, không cảm thấy khổ vì mình nghèo, không cảm thấy buồn vì không đi làm ở công ty, không có giao tiếp thường xuyên với mọi người bên ngoài.

Bạn cảm thấy cuộc sống tự do tự tại như thế là hạnh phúc nhất. Điều này trái ngược hoàn toàn quan điểm của tôi là phải có gia đình trọn vẹn, có công việc ổn định, kiếm được tiền nuôi con, các con ngoan, học giỏi, có bạn bè thân thiết thường xuyên chuyện trò mới cảm thấy hạnh phúc.

Qua ba vòng thẩm vấn, hầu hết người bị truy tố tội Nhận hối lộđều khai "không đòi". Còn các lãnh đạo doanh nghiệp bị cáo buộc Đưa hối lộ đứng ở hai thái cực: tự nguyện "cám ơn"; hoặc bị ngã giá, gây khó khăn khiến phải chi.

Qua 515 lần đưa - nhận hối lộ, tổng cộng 165 tỷ đồng (trung bình 320 triệu đồng mỗi lần) được nêu trong cáo trạng cho thấy một dạng "luật ngầm" đã được các bị cáo thiết lập.

Tôi nhớ có một lần đến một điểm trường vùng cao, ở nơi ấy không có đường bộ, thầy cô giáo lên lớp phải đi thuyền của bà con, mỗi lượt 100.000 đồng, hai lượt một tuần. Một tháng vị chi thầy cô phải bỏ tiền túi khoảng 800.000 đồng để đến điểm trường. Nơi đây biệt lập, không có sóng điện thoại, không điện lưới, trường học chỉ là những tấm ván thưng tạm, cuộc sống chỉ gói gọn như vậy, giữa khu rừng vắng vẻ và vô cùng yên tĩnh.

Các thầy cô ngoài lương ra cũng không có khoản nào thêm. Nơi đây tuy khó khăn nhưng vì không phải vùng chính sách nên lương giáo viên cũng không cao hơn được so với bên ngoài là bao, còn vất vả thì không thể nói hết được.

Ở miền núi như tỉnh tôi, nếu không làm giáo viên trong trường công, thì ngoài hệ thống mầm non, không có trường tư nào khác để lựa chọn. Dù tôi tin có rất nhiều thầy cô giáo dạy tốt, không quá thua kém những thành phố lớn. Vậy nên, họ vẫn muốn gắn bó với ngành nghề, bởi đó cũng là cách để lo cho gia đình, dù có thể họ không thích, hoặc môi trường họ đang làm việc không được như mong muốn. Xét cho cùng, đó cũng là một lựa chọn, dù rất khó khăn, nhưng cuộc sống mà, nếu chưa thể thay đổi thì bạn buộc phải tìm cách để thích nghi thôi.

>> Thưởng Tết giáo viên 'hai kg đường, một lít dầu ăn'

Còn bản thân tôi, 12 năm đi làm công chức, Tết chưa bao giờ được nhận quá hai triệu đồng, gọi là khích lệ. Nhưng tôi luôn nghĩ, so với nhiều cơ quan, đơn vị khác, hoặc giáo viên như anh chị tôi, số tiền đó đã là một khoản rất đáng mơ ước rồi. Tôi nghĩ rằng đây đơn giản là sự phân công của xã hội, mỗi ngành nghề sẽ có một đặc thù riêng, ngành nghề nào cũng có những vất vả riêng, và tất nhiên là nếu muốn vừa ý tất cả thì không bao giờ có. Đất nước ta còn khó khăn, tôi nghĩ Nhà nước cũng đã rất cố gắng để chăm lo cho đời sống của công chức, viên chức rồi.

Đặt ngược lại vấn đề một chút, trong đại dịch vừa qua, tôi chưa thấy một tin tức nào liên quan đến việc cán bộ, công chức bị chậm, nợ, hay thiếu lương, đây chẳng phải là một điểm hơn hẳn của cán bộ, công chức so với đội ngũ nhân viên doanh nghiệp, các ngành nghề lao động tự do khác hay sao? Hơn nữa, tỷ lệ thất nghiệp, mất việc làm, mức độ ổn định trong cuộc sống (chưa nói đến những yếu tố khác như cơ hội thăng tiến, chuyển ngành, nâng ngạch, chuyển ngạch, điều động, luân chuyển...), tôi thấy khối nhà nước đều cao hơn và ít rủi ro hơn so với các ngành bên ngoài đấy thôi.

Thế nên, tôi nghĩ rằng, mỗi người trong số chúng ta cứ làm tốt công việc của mình là được rồi. Hãy nhớ rằng, có rất nhiều người không được may mắn như chúng ta, họ cũng đang cố gắng từng ngày, còn ta vẫn khỏe mạnh, vẫn có lương ổn định hàng tháng để sinh hoạt, chi tiêu, vậy đã là hạnh phúc. Thay vì mưu cầu một mức thưởng Tết cao hơn, bạn hoàn toàn có thể kiếm một việc làm thêm nào đó để tăng thu nhập cả năm. Hoặc nếu muốn một chế độ đãi ngộ tốt hơn, cân nhắc nhảy việc, tự mình lựa chọn một hướng đi mới cũng không phải là ý tồi.

An Tư

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.