Cả hai tác phẩm như những hành trình dài, dẫn người đọc rảo bước cùng tác giả, cảm nhận nhịp sống Hà Nội qua từng trang văn. Bằng lối kể gần gũi, giàu tư liệu và chiều sâu khảo cứu, Nguyễn Ngọc Tiến tái hiện một Hà Nội vừa chân thực, vừa đậm dấu ấn lịch sử, khiến độc giả như đứng giữa lòng thành phố, nghe Hà Nội kể lại những năm tháng thăng trầm.

Đi ngang Hà Nộivà Đi dọc Hà Nộimang đến thông tin quý giá về lịch sử, văn hóa và đời sống Hà Nội. Từ các địa danh nổi tiếng như Hồ Gươm, Đền Quán Thánh, chùa Trấn Quốc... đến những bước ngoặt chuyển mình qua từng thời kỳ, tác phẩm khắc họa hình ảnh Hà Nội không chỉ qua phố cổ mà còn qua phong tục, thói quen sinh hoạt và ảnh hưởng văn hóa thời Pháp thuộc.

Bên cạnh việc tái hiện những giá trị văn hóa và lịch sử, Đi ngang Hà Nội và Đi dọc Hà Nộilà “tiếng lòng” của tác giả khi phản ánh những trăn trở về sự thay đổi của thành phố Thủ đô. Hà Nội ngày nay đang phát triển nhanh chóng, nhưng điều này cũng khiến những giá trị truyền thống dần bị nhạt phai.

Nguyễn Ngọc Tiến khéo léo gợi mở vấn đề này trong tác phẩm, không phán xét mà chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng như một lời gửi gắm đến thế hệ hôm nay: Hãy trân trọng những gì thuộc về Hà Nội, từ nét kiến trúc cổ kính đến văn hóa ứng xử của người Hà Nội nuôi dưỡng từ hàng nghìn đời nay. 

“Đi ngang Hà Nội và Đi dọc Hà Nộicủa Nguyễn Ngọc Tiến đã mở ra một hướng ghi chép, khảo cứu độc đáo về cuộc sống thường ngày của Hà Nội”, Ban giám khảo giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội (2012) nhận xét.

Không đơn thuần là những trang viết mô tả bề nổi, tác giả đi sâu vào từng chi tiết dung dị, những câu chuyện đời thường và cả những nét văn hóa lặng lẽ ẩn mình trong nhịp sống của thành phố nghìn năm văn hiến. Những tác phẩm ấy không chỉ là bản hòa âm giữa văn chương và lịch sử, mà còn là lời yêu nồng nàn dành cho Hà Nội, khơi dậy trong mỗi người tình yêu và sự trân trọng đối với thành phố thân thương.

Nguyễn Ngọc Tiến, cây bút tiêu biểu viết về Hà Nội, thành công dẫn dắt người đọc khám phá Thủ đô qua 2 tác phẩm Đi ngang Hà Nộivà Đi dọc Hà Nội (NXB Trẻ phát hành).Dù nội dung độc lập, cả hai cuốn sách đều phản chiếu góc nhìn trọn vẹn về một Hà Nội vừa quen vừa lạ, nơi mỗi góc phố, con đường, mùa hoa hay gánh hàng rong cất giữ những câu chuyện đậm chất văn hóa, lịch sử, tạo nên bức tranh sống động, giàu cảm xúc và giá trị nhân văn.

Không mô tả cảnh đẹp hay liệt kê danh lam thắng cảnh, Nguyễn Ngọc Tiến tiếp cận Hà Nội qua góc nhìn của “người đi bộ”, trôi chậm giữa nhịp sống sôi động và có phần hối hả. Đi ngang Hà Nộitập trung vào câu chuyện thú vị quanh các con đường, địa danh và lối sống giản dị, dễ bị lãng quên. Trong khi đó, Đi dọc Hà Nộilen lỏi sâu vào ngõ ngách, hẻm nhỏ để khám phá sự phức tạp của đời sống đô thị và văn hóa Hà thành thường nhật.

Cả hai tác phẩm như những hành trình dài, dẫn người đọc rảo bước cùng tác giả, cảm nhận nhịp sống Hà Nội qua từng trang văn. Bằng lối kể gần gũi, giàu tư liệu và chiều sâu khảo cứu, Nguyễn Ngọc Tiến tái hiện một Hà Nội vừa chân thực, vừa đậm dấu ấn lịch sử, khiến độc giả như đứng giữa lòng thành phố, nghe Hà Nội kể lại những năm tháng thăng trầm.

Đi ngang Hà Nộivà Đi dọc Hà Nộimang đến thông tin quý giá về lịch sử, văn hóa và đời sống Hà Nội. Từ các địa danh nổi tiếng như Hồ Gươm, Đền Quán Thánh, chùa Trấn Quốc... đến những bước ngoặt chuyển mình qua từng thời kỳ, tác phẩm khắc họa hình ảnh Hà Nội không chỉ qua phố cổ mà còn qua phong tục, thói quen sinh hoạt và ảnh hưởng văn hóa thời Pháp thuộc.

Bên cạnh việc tái hiện những giá trị văn hóa và lịch sử, Đi ngang Hà Nội và Đi dọc Hà Nộilà “tiếng lòng” của tác giả khi phản ánh những trăn trở về sự thay đổi của thành phố Thủ đô. Hà Nội ngày nay đang phát triển nhanh chóng, nhưng điều này cũng khiến những giá trị truyền thống dần bị nhạt phai.

Nguyễn Ngọc Tiến khéo léo gợi mở vấn đề này trong tác phẩm, không phán xét mà chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng như một lời gửi gắm đến thế hệ hôm nay: Hãy trân trọng những gì thuộc về Hà Nội, từ nét kiến trúc cổ kính đến văn hóa ứng xử của người Hà Nội nuôi dưỡng từ hàng nghìn đời nay. 

“Đi ngang Hà Nội và Đi dọc Hà Nộicủa Nguyễn Ngọc Tiến đã mở ra một hướng ghi chép, khảo cứu độc đáo về cuộc sống thường ngày của Hà Nội”, Ban giám khảo giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội (2012) nhận xét.

Không đơn thuần là những trang viết mô tả bề nổi, tác giả đi sâu vào từng chi tiết dung dị, những câu chuyện đời thường và cả những nét văn hóa lặng lẽ ẩn mình trong nhịp sống của thành phố nghìn năm văn hiến. Những tác phẩm ấy không chỉ là bản hòa âm giữa văn chương và lịch sử, mà còn là lời yêu nồng nàn dành cho Hà Nội, khơi dậy trong mỗi người tình yêu và sự trân trọng đối với thành phố thân thương.

Cuộc hôn nhân của Út tôi tồn tại 15 năm. Bà mẹ chồng rất quý dì tôi, bà hay mắng con trai hạch sách, khó khăn, lỗi phải với vợ rằng: "Sứt tay gãy gọng một lần rồi giờ phải biết quý chứ con. Mày khó khăn quá nó "thôi" thì ai dám lấy mày nữa?”. Nhưng lời người mẹ già vào tai con trai cứ như nước đổ lá khoai. Nghề của dì Út tôi thu nhập khá nhưng cũng phải làm trắng đêm, mờ mắt.

Sau cưới hơn năm thì Út sinh con, xui rủi thay đứa con èo uột và bị "chân chữ chi" nên phải lên xuống bệnh viện thành phố mổ xẻ, sắp xương... rất nhiều lần. Kết quả chân đứa bé có hình thù của cái chân nhưng không bao giờ đi đứng bình thường được. Thế nhưng ngay trong thời gian đó, dượng Út không hề quan tâm tới cơm áo gia đình. Gia đình ở đây là mẹ già và hai con của dượng, chứ dì tôi thì đã lấy bệnh viện làm nhà, có ở nhà nữa đâu. Nghề của dượng ít khách nhưng khi có thì thu về bạc triệu. Vậy mà dượng đi bia ôm, nhậu nhẹt hết, lúc không tiền thì đến quán tạp hóa "ký sổ" thức ăn về cho bà mẹ và hai con.

Tiệm tạp hóa không cho "ký sổ" nữa, vì họ biết dì Út tôi không có nhà. Vậy là dượng chửi, chửi cả làng cả xóm, rằng có vợ tưởng được nhờ cậy, tựa nương ai dè chén gạo, hột muối cũng tính từng đồng từng cắc. Còn mấy bà chủ quán tạp hóa là đồ "ăn cơm nhà đuổi gà hàng xóm", bộ tưởng tao không có tiền trả sao. Tiền tao đốt tụi bây cũng phỏng nữa là... nhưng có vợ phải nhờ vợ chứ!!!

Đoàn thể địa phương đến thăm đứa bé bệnh tật, cho một ít nhu yếu phẩm, dượng lấy mớ quà ân nghĩa ấy đổi ra rượu, ra "mồi" nhậu nhẹt hết.

Ngày mẹ dượng mất bà cứ cầm tay dì Út tôi mãi, nói trên đời không có người mẹ ghẻ nào tốt hơn con, không có đứa con dâu nào hiếu thảo hơn con, dám gánh cả bầy người "vô tích sự" mà không đòi hỏi gì hết. Út buồn, nói "Má thương con, hiểu con vậy là được rồi. Đời người gặp nhau, sống với nhau là duyên nợ, biết rồi kiếp sau má và con có được làm má - con của nhau không".

Cơ ngơi của Út tôi dành dụm từ trước khi lấy chồng to lớn và dư dả bao nhiêu thì đến khi thôi chồng chẳng còn lại gì ngoài vuông đất đủ cất cái nhà 4 x10m. Tất cả đã đổ vào bệnh tật con chung, học hành và phá phách của con chồng cùng nợ nần của ăn nhậu và bao cú "làm ăn" của chồng. Dượng làm chủ thảo hụi ngày, mua bán phụ tùng máy cày, máy kéo, mở tiệm mua bán xe máy cũ... Nhưng tiền lời không thấy, chỉ thấy lâu lâu về tỉ tê vợ "cho mượn" một ít làm vốn. Giọt nước tràn ly là lần dượng lấy giấy đỏ có tên chủ sở hữu là dì Út tôi, người thừa kế là dượng đi thế chấp ngân hàng. Nhưng... kẻ ký tên ở mục chủ sở hữu là một người đàn bà nào khác chứ không phải dì tôi!

Kết quả dượng không có khả năng trả nợ, dì tôi không còn tiền, thửa đất về tay người khác. Người đó khi biết rõ chuyện đã nhân từ cho dì tôi lại 4 x 10m đất cất cái nhà trú thân.

Mười lăm năm sau cưới, dì tôi ly hôn và nuôi đứa con tật nguyền. Dượng ra đi sau khi vòi "một ít tiền xe". Hai con riêng của dượng giờ đã lấy vợ lấy chồng nhưng lâu lâu vẫn tạt về thăm dì tôi, miệng gọi mẹ... mẹ như ngày nào.

Làm sao có thể tin được người đàn ông nào thôi vợ đều vì những lý do y chang nhau? Nhưng ở tuổi này của tôi trai tân còn mấy người để lấy? Nếu có còn, biết người ta có chịu lấy mình?

Tôi thu nhập ổn định, nhà cửa đã đàng hoàng, yêu thì yêu nhiều nhưng lại không muốn "đánh cuộc" với ông tơ vì tuổi tác đã không còn cho phép. Biết lấy ai bây giờ, trai tân thì khó kiếm, người thôi vợ thì đầy ra mà cứ gờn gợn những lời gan ruột của dì.

- Đừng con ơi... có thương chín xe mười vàng đi chăng nữa, lỡ có bầu rồi chăng nữa cũng hãy nuôi con một mình, đừng lấy người đã có vợ!

Tôi ậm ừ vì từ yêu tới giờ chỉ thấy toàn điều tốt từ chồng sắp cưới. Út bồi tiếp:

- Tốt!? Sao vợ nó thôi? Có phải vì khó khăn quá nên sống không vô? Lười biếng, ỷ lại quá nên kham không nổi? Con ơi... nếu không có trai tân để lấy thì thà ở vậy suốt đời chứ đừng lấy trai vợ thôi. Út lấy kinh nghiệm cả đời mình để can con đó!

Hồi ấy... dì Út tôi mãi 38 tuổi mới chịu gật đầu cưới với một người đàn ông đã qua một đời vợ, có hai con riêng. Dượng làm nghề thợ sửa máy nổ, máy cày nên thu nhập cũng rất khá. Cưới xong, dượng mang theo cái nghề, hai đứa con, và mẹ già về nhà dì Út tôi cùng sinh sống. Út chưa từng lập gia đình, nghề thợ may áo dài của Út cũng có thu nhập khá, ông bà ngoại mất rồi nên ngôi nhà khá to xem như quá lý tưởng cho một gia đình.

Cuộc hôn nhân của Út tôi tồn tại 15 năm. Bà mẹ chồng rất quý dì tôi, bà hay mắng con trai hạch sách, khó khăn, lỗi phải với vợ rằng: "Sứt tay gãy gọng một lần rồi giờ phải biết quý chứ con. Mày khó khăn quá nó "thôi" thì ai dám lấy mày nữa?”. Nhưng lời người mẹ già vào tai con trai cứ như nước đổ lá khoai. Nghề của dì Út tôi thu nhập khá nhưng cũng phải làm trắng đêm, mờ mắt.

Sau cưới hơn năm thì Út sinh con, xui rủi thay đứa con èo uột và bị "chân chữ chi" nên phải lên xuống bệnh viện thành phố mổ xẻ, sắp xương... rất nhiều lần. Kết quả chân đứa bé có hình thù của cái chân nhưng không bao giờ đi đứng bình thường được. Thế nhưng ngay trong thời gian đó, dượng Út không hề quan tâm tới cơm áo gia đình. Gia đình ở đây là mẹ già và hai con của dượng, chứ dì tôi thì đã lấy bệnh viện làm nhà, có ở nhà nữa đâu. Nghề của dượng ít khách nhưng khi có thì thu về bạc triệu. Vậy mà dượng đi bia ôm, nhậu nhẹt hết, lúc không tiền thì đến quán tạp hóa "ký sổ" thức ăn về cho bà mẹ và hai con.

Tiệm tạp hóa không cho "ký sổ" nữa, vì họ biết dì Út tôi không có nhà. Vậy là dượng chửi, chửi cả làng cả xóm, rằng có vợ tưởng được nhờ cậy, tựa nương ai dè chén gạo, hột muối cũng tính từng đồng từng cắc. Còn mấy bà chủ quán tạp hóa là đồ "ăn cơm nhà đuổi gà hàng xóm", bộ tưởng tao không có tiền trả sao. Tiền tao đốt tụi bây cũng phỏng nữa là... nhưng có vợ phải nhờ vợ chứ!!!

Đoàn thể địa phương đến thăm đứa bé bệnh tật, cho một ít nhu yếu phẩm, dượng lấy mớ quà ân nghĩa ấy đổi ra rượu, ra "mồi" nhậu nhẹt hết.

Ngày mẹ dượng mất bà cứ cầm tay dì Út tôi mãi, nói trên đời không có người mẹ ghẻ nào tốt hơn con, không có đứa con dâu nào hiếu thảo hơn con, dám gánh cả bầy người "vô tích sự" mà không đòi hỏi gì hết. Út buồn, nói "Má thương con, hiểu con vậy là được rồi. Đời người gặp nhau, sống với nhau là duyên nợ, biết rồi kiếp sau má và con có được làm má - con của nhau không".

Cơ ngơi của Út tôi dành dụm từ trước khi lấy chồng to lớn và dư dả bao nhiêu thì đến khi thôi chồng chẳng còn lại gì ngoài vuông đất đủ cất cái nhà 4 x10m. Tất cả đã đổ vào bệnh tật con chung, học hành và phá phách của con chồng cùng nợ nần của ăn nhậu và bao cú "làm ăn" của chồng. Dượng làm chủ thảo hụi ngày, mua bán phụ tùng máy cày, máy kéo, mở tiệm mua bán xe máy cũ... Nhưng tiền lời không thấy, chỉ thấy lâu lâu về tỉ tê vợ "cho mượn" một ít làm vốn. Giọt nước tràn ly là lần dượng lấy giấy đỏ có tên chủ sở hữu là dì Út tôi, người thừa kế là dượng đi thế chấp ngân hàng. Nhưng... kẻ ký tên ở mục chủ sở hữu là một người đàn bà nào khác chứ không phải dì tôi!

Kết quả dượng không có khả năng trả nợ, dì tôi không còn tiền, thửa đất về tay người khác. Người đó khi biết rõ chuyện đã nhân từ cho dì tôi lại 4 x 10m đất cất cái nhà trú thân.

Mười lăm năm sau cưới, dì tôi ly hôn và nuôi đứa con tật nguyền. Dượng ra đi sau khi vòi "một ít tiền xe". Hai con riêng của dượng giờ đã lấy vợ lấy chồng nhưng lâu lâu vẫn tạt về thăm dì tôi, miệng gọi mẹ... mẹ như ngày nào.

Làm sao có thể tin được người đàn ông nào thôi vợ đều vì những lý do y chang nhau? Nhưng ở tuổi này của tôi trai tân còn mấy người để lấy? Nếu có còn, biết người ta có chịu lấy mình?

Tôi thu nhập ổn định, nhà cửa đã đàng hoàng, yêu thì yêu nhiều nhưng lại không muốn "đánh cuộc" với ông tơ vì tuổi tác đã không còn cho phép. Biết lấy ai bây giờ, trai tân thì khó kiếm, người thôi vợ thì đầy ra mà cứ gờn gợn những lời gan ruột của dì.