当前位置：首页 > Nhận định

Học viện Khoa học Xã hội: Mục tiêu đào tạo 450

Giám đốc Học viện Khoa học Xã hội cho biết chiến lược phát triển của Học viện đã được phê duyệt đề ra mục tiêu tới năm 2020 phấn đấu đào tạo từ 450 – 500 chỉ tiêu nghiên cứu sinh mỗi năm.

350 chỉ tiêu/ năm là mức dưới trung bình

Sáng ngày 22/4,ọcviệnKhoahọcXãhộiMụctiêuđàotạlịch thi đấu bóng đá quốc tế hôm nay tại cuộc họp báo giải đáp thông tin "lò sản xuất tiến sĩ" đang gây xôn xao dư luận, GS Võ Khánh Vinh, Giám đốc Học viện Khoa học Xã hội (thuộc Viện hàn lâm Khoa học Xã hội), cho biết hiện nay Học viện có 20 khoa, đào tạo tiến sĩ ở 36 ngành.

Ông Võ Khánh Vinh

Hàng năm, Học viện xây dựng và được Bộ GD-ĐT thông qua 350 chỉ tiêu đào tạo tiến sĩ, chia cho các ngành chỉ 10 chỉ tiêu tiến sĩ mỗi ngành. Một số ngành rất quan trọng cũng chỉ có số lượng chỉ tiêu ít ỏi.

Theo ông Vinh, số ứng viên ứng tuyển thường gấp đôi so với chỉ tiêu. Số lượng ứng viên dôi dư giúp Học viện có cơ sở để tuyển chọn được những người tốt nhất.

Về điều kiện giảng viên, ông Vinh cho biết hiện cơ sở có 412 giảng viên cơ hữu, trong đó có 19 giáo sư, 175 phó giáo sư, còn lại là tiến sĩ. Học viện cũng huy động giảng viên có trình độ tiến sĩ trở lên ở các trường trên cả nước tham gia giảng dạy, nâng tổng số người tham gia giảng dạy tại học viện lên khoảng 2.000.

"Chiếu theo quy định và so với khả năng hiện có, chúng tôi có thể đào tạo số lượng nghiên cứu sinh nhiều hơn. 350 chỉ tiêu cho học viện như vậy ở tầm dưới trung bình. Tuy nhiên, có năm chúng tôi không tuyển hết để đảm bảo chất lượng".

Theo ông Vinh, trong chiến lược phát triển học viện tới năm 2020 đã được phê duyệt, nếu số lượng ngành vẫn không thay đổi thì phấn đấu chỉ tiêu ở mức 450 – 500 mới đủ tầm ổn định để phát triển tiếp ở tầm cao hơn.

“Không có số lượng không phát triển về chất lượng. Có số lượng mới có thể sàng lọc. Có số lượng mới đủ kinh phí để trang trải, phát triển”.

Quy trình chặt chẽ, đề tài không xa vời

Cả lãnh đạo Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và Học viện khoa học xã hội đều đặc biệt nhấn mạnh về điều này.

Ông Vinh khẳng định quy trình đào tạo rất chặt chẽ đối với ứng viên từ khi tham gia ứng tuyển đến khi trúng tuyển. “Quy trình có 8 bước. Những nghiên cứu sinh không làm đúng quy trình, không đúng thời hạn sẽ bị gửi về cơ quan, và nếu học lại phải đúng 3 năm. Việc thực hiện quy trình này là thành công của Học viện”.

Ông Nguyễn Văn Hiệp

Theo thống kê của Học viện, khi mới hợp nhất học viện chỉ có 286 nghiên cứu sinh. Còn hiện nay, tổng số lượng đào tạo nghiên cứu sinh 3 năm là hơn 1.000. Trong đó, 70% bảo vệ đúng hạn, 10% bị trả về và không quay trở lại khoảng 10%, khoảng 20% bảo vệ quá hạn.

Trong 784 tiến sĩ đã bảo vệ 3 năm qua, số người làm công tác nghiên cứu trong Viện hàn lâm chiếm 10%. Giảng viên ở các trường đại học chiếm tỷ lệ lớn. Số tiến sĩ còn lại là cán bộ làm công tác hoạch định tư vấn chính sách cấp bộ, ngành, cán bộ khu vực 3 Tây (Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ) được gửi đi học.

Cũng theo ông Vinh, hiện nay tiến sĩ tập trung vào 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, miền Trung và miền Tây rất ít tiến sĩ. “Chúng tôi rất mừng là hiện nay số ứng viên xét tuyển làm tiến sĩ ở miền Trung đã về học viện rất nhiều”.

Về đề tài luận án tiến sĩ, ông Vũ Dũng, Viện trưởng Viện Tâm lý học nhận xét rằng trong suy nghĩ của nhiều người luận án tiến sĩ phải to tát, hoành tráng.

“Hoàn toàn không phải vậy. Tôi được đào tạo nước ngoài về, đi 20 nước, đã tới hàng chục trường ĐH, ở các nước phát triển những vấn đề nghiên cứu hết sức cụ thể, hết sức thực tiễn, cụ thể. Ví dụ có những đề tài nghiên cứu về hành vi viết chữ trong nhà vệ sinh, nhổ nước bọt ngoài đường… Nếu ở VN sẽ nói rằng, đề tài đó có gì mà nghiên cứu, sẽ thành vớ vẩn, nhưng ở nước ngoài được đánh giá có tính thực tiễn, có giá trị văn hóa”.

Ông Dũng cho biết các đề tài nghiên cứu của Học viện nói chung xuất phát từ yêu cầu gắn thực tiễn… Viện Hàn lâm đào tạo gắn liền với nghiên cứu và nghiên cứu gắn liền với đào tạo.Viện Tâm lý học đi theo đường đó, nên đề tài rất gắn với thực tiễn, rất thiết thực, không có đề tài nào mông lung xa vời.

Ông Nguyễn Văn Hiệp, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học cũng cho biết đề tài nghiên cứu tiến sĩ của Việt Nam là phù hợp với xu hướng thế giới. Ông Hiệp đưa ví dụ về những đề tài nghiên cứu hành vi ngôn ngữ. “Đây là một trụ cột của ngôn ngữ học. Ngôn ngữ nhiều hành vi lắm. tôi đã hướng dẫn thành công luận án về hành vi cầu khiến, hành vi bác bỏ… Người ta còn nghiên cứu về hành vi khen, hành vi từ chối… Có hàng trăm luận án như vậy và có thể kiểm chứng dễ dàng. Và ở Việt Nam, nghiên cứu hành vi ninh hay trì hoãn, từ chối… phù hợp với xu hướng chung của thế giới, không có gì là xa lạ cả”.

Việt Nam vẫn còn ít tiến sĩ

Trả lời câu hỏi với tốc độ đào tạo tiến sĩ như hiện tại, liệu Việt Nam có tiến tới phổ cập tiến sĩ, ông Vũ Dũng đưa ra một ví dụ là khi sang ĐH Tokyo (Nhật Bản) làm việc, ông thấy họ thiếu một giảng viên, nhưng đang có 20 tiến sĩ đăng ký ứng tuyển. "Ở Việt Nam có chuyện này không, hay khi một trường tuyển giảng viên chỉ có vài ba tiến sĩ đăng ký? Chỉ một chuyện như vậy để thấy chúng ta nhiều hay ít tiến sĩ so với thế giới".

Ông Vũ Dũng

Còn ông Vinh thì khẳng định luôn hiện nay Việt Nam vẫn còn ít tiến sĩ.

"Số lượng tiến sĩ trong các cơ sở giáo dục chiếm tỷ lệ thấp, và không phải ngẫu nhiên Bộ GD-ĐT và các trường đang tăng cường đào tạo TS ở cả trong và ngoài nước. Không thể nhìn số lượng 350 chỉ tiêu hàng năm rồi cho là lớn, mà phải thấy rằng so với số lượng hơn 90 triệu dân thì tỷ lệ tiến sĩ của chúng ta là quá thấp trong khu vực", ông nói.

Trước băn khoăn về đầu ra của các tiến sĩ đào tạo tại Học viện, ông Vinh cho rằng ở học viện gần như 100% cán bộ đi học đều đang giữ chức vụ trong nhà trường, cơ sở nghiên cứu, trong quản lý.

“Đầu ra của họ đã có. Nhưng cái hay là việc đi học nâng cao chất lượng, tầm nhìn cách tiếp cận của họ. Đang làm lãnh đạo, nghiên cứu hay giảng dạy đều tốt lên, giải quyết công việc thực tiễn tốt hơn.

“Một số cấn bộ địa phương đã lên được phó chủ tịch chia sẻ rằng từ khi đi học về tầm nhìn, cách lãnh đạo quản lý có khác. Những điều học được từ chương trình đào tạo tiến sĩ đã thấm vào khác với khi học khi chưa đi làm. Đó là độ thấm tự nhiên, có tác động thực tiễn”.

Ít bài báo quốc tế vì chưa thống kê đủ

Một nhóm nghiên cứu sinh truy xuất dữ liệu từ trang Web of Science, thì trong năm 2015 số lượng bài báo ISI trong lĩnh vực khoa học và xã hội và nhân văn do Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội VN công bố là 3 bài, chiếm 1,15% tổng số bài báo ISI trong cùng lĩnh vực của VN.

Trước băn khoăn về chất lượng nghiên cứu của Viện hàn lâm khoa học xã hội như vậy sẽ ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo tiến sĩ, GS.TS Trần Thị An cho biết đã có một thống kê có lẽ là chưa đầy đủ lắm. Theo đó, trong 5 năm, từ 2011 đến 2015, Học viện có khoảng 400 xuất bản phẩm quốc tế. Trong số đó, có một số được xếp vào ISI và một số ấn bản khác thì không.

{ keywords}

Bà Trần Thị An, Trưởng ban quản lý khoa học. Ảnh: Lê Văn

Giải thích thêm về điều này, ông Vũ Dũng cho biết Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước cũng thấy được khó khăn của ngành khoa học xã hội nhân văn trong việc công bố quốc tế. “Bởi vì với khoa học tự nhiên công bố quốc tế đơn giản, nhưng khoa học xã hội việc công bố cần cân nhắc có ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia hay không. Ví dụ như các ngành an ninh, quân sự, dân tộc học, tôn giáo, kể cả tâm lý học hay khảo cổ học, việc công bố quốc tế đều phải tính đến làm sao đảm bảo tính khoa học nhưng không ảnh hưởng lợi ích quốc gia.

Phải đăng bài báo như thế nào để hòa nhập với quốc tế nhưng không ảnh hưởng lợi ích chung. Đó cũng là nguyên nhân tại sao khoa học xã hội ít bài báo quốc tế hơn khoa học tự nhiên” – ông Dũng lý giải.

"Tôi làm chủ nhiệm 3-4 đề tài cấp nhà nước nghiên cứu về dân tộc ở Tây Nguyên, Tây Bắc, Tây Nam Bộ, có số liệu rất hay nhưng không đăng bài báo quốc tế nào, vì đăng thì không có lợi cho quốc gia", GS Vũ Dũng cho biết thêm.

Còn GS Võ Khánh Vinh khẳng định đây chỉ là một trong số chỉ tiêu để đánh giá chất lượng sản phẩm nghiên cứu. Dẫu vậy, D Học viện có ý tưởng tới đây tìm các nguồn lực lập quỹ hợp pháp đầu tư cho nghiên cứu sinh giỏi, có bài đăng ở tạp chí nước ngoài. Ông cho biết thêm, ở Việt Nam đăng bài báo thì có tiền nhuận bút, còn ở nước ngoài muốn đăng phải nộp tiền.

Theo quan niệm của ông Phạm Văn Đức, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nếu đầu tư 100 triệu để đăng bài báo quốc tế thì nên dành cho những đề tài nghiên cứu có giá trị thực tiễn.

Ngân Anh - Lê Văn

上一篇

Nhận định, soi kèo Al Khor vs Al
下一篇

Nhận định, soi kèo Dundee United vs Hibernian, 02h45 ngày 27/2: Đối thủ yêu thích

GS Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế quốc dân (đứng) chủ trì hội thảo " quản lý đào tạo đại học trong điều kiện tự chủ". (Ảnh: Tuấn Anh)

GS-TS Phạm Quang Trung, phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân cho rằng, để nhận diện cơ hội và thách thức về đào tạo ĐH trong điều kiện tự chủ hiện nay của các trường ĐH là sản phẩm đào tạo ra - đó là những cử nhân, bác sĩ, cử nhân kinh tế...Vấn đề nóng là bao nhiêu cử nhân ra trường có việc làm và bao nhiêu thất nghiệp?

Ông Trung dẫn thống kê của Viện Khoa học và Xã hội công bố tháng 7/2015: Số lao động trình độ ĐH, sau ĐH thất nghiệp tăng từ 162.000 lên gần 178.000 người. Trong đó, lao động tốt nghiệp CĐ thất nghiệp từ 79.000 người lên hơn 100.000 người; lao động không có bằng cấp từ gần 630.000 lên 726.000 người...

"Do đó, áp lực quay ngược lại các lò đào tạo cũng tăng. Và dự báo, năm 2016 tỷ lệ thất nghiệp sẽ con tăng lên nhiều" - ông Trung nhìn nhận.

Coi ĐH như một doanh nghiệp

Đứng trước áp lực việc làm và sự thay đổi lớp trong nhu cầu xã hội, ông Trung cho rằng, trong quản lý cần phải có thay đổi lớn về mặt tư duy - coi ĐH như một doanh nghiệp. Tuy nhiên, doanh nghiệp cung cấp sản phẩm liên quan đến chất xám đáp ứng nhu cầu xã hội - nhưng không phải cho không mà có nguồn thu nhất định.

Giải pháp được ông Trung đề xuất, cần phải chuyển dịch cơ cấu đào tạo. Bởi, một số ngành hót như Tài chính Ngân hàng...đã bão hòa vì nhiều trường ĐH đổ xô đào tạo. Hoặc, cách đây 10 năm nguồn sống của Trường ĐH Kinh tế Quốc dân chủ yếu từ nguồn đào tạo tại chức đem lại - chiếm trên 60% nguồn thu của trường. Nhưng nay khác, chỉ tiêu tuyển sinh hệ này đã giảm đáng kể (trước tuyển từ 6.000 đến 10.000 chỉ tiêu) - nay tuyển chật vật mới được 1.000...

"Từ nghiên cứu thực tế nhà trường đã chuyển sang đào tạo các chương trình chất lượng cao - thu học phí cao hướng đến 3 mục đích: Tiếp cận dần với các tiêu chuẩn quốc tế. Nâng chất lượng đào tạo và tăng nguồn thu" - ông Trung cho biết. Từ việc chuyển dịch cơ cấu đào tạo, nguồn thu từ các chương trình tiên tiến, chất lượng cao...đã đem về cho trường nguồn thu 75 tỷ đồng/ năm.

"Tuy nhiên, việc chuyển dịch cũng khiến trường gặp không ít khó khăn: Giảng viên giảng dạy bằng tiếng Anh còn hạn chế. Dù con số lên đến 200 người, nhưng giảng viên có thể đứng lớp giảng dạy tốt bằng tiếng Anh chỉ được vài chuc người" - ông Trung nêu thực tế.

Thực tế này cũng là vấn đề khó khăn của các Trường ĐH Tài chính Marketing, Trường ĐH Kinh tế (ĐH Đà Nẵng), ĐH Ngoại thương...

Một số khó khăn khác ông Trung liệt kê trong thực hiện tự chủ cũng nhận được "đồng thuận" của nhiều ĐH tham dự hội thảo như: Còn sức ì trong tư duy khi xây dựng chương trình đào tạo. Một bộ phận sinh viên chưa tự giác học cho mình mà chủ yếu học vì sức ép thầy cô - học để thi....

"Giáo trình học liệu mới đáp ứng đủ về số lượng, các bộ môn đều có giáo trình - nhưng vẫn tồn tại một số giáo trình cũ, chưa cập nhật" - ông Trung nêu bất cập. Hiện, ở nhiều trường ĐH đang rất thiếu sách bài tập, sách hướng dẫn, và sách chuyên khảo.

Đào tạo rẻ - chất lượng cao là phi thực tế?

Đó là ý kiến của hầu hết các trường ĐH tham dự hội thảo.

PGS.TS Trần Đình Khôi Nguyên - Trường ĐH Kinh tế (ĐH Đà Nẵng) nêu tâm tư: Là trường ĐH vùng nên dù muốn thực hiện tự chủ từ năm 2014 - nhưng cũng lo sinh viên không chịu được "nhiệt" vì một số nguồn thu sẽ tăng. Tuy nhiên, để nâng chất lượng đào tạo nhà trường đã triển khai thí điểm đào tạo chất lượng cao ở một số chuyên ngành - một mặt để thăm dò tâm lý sinh viên và gia đình có chấp nhận mức học phí cao. Thực tế, nhà trường nhận được phải hồi rất tích cực nên theo lộ trình 2017 nhà trường sẽ tự chủ tài chính.

Ảnh: Tuấn Anh

Đồng quan điểm, ông Trung cho biết, ở Trường ĐH Kinh tế Quốc dân đã có chương trình đào tạo tổng chi phí sinh viên lấy được bằng là 1,8 tỷ đồng cho 4 năm đào tạo (2 năm học ở Việt Nam và 2 năm học ở Mỹ). Và thực tế, rất nhiều gia đình ở Hà Nội sẵn sàng đầu tư cho con học chương trình này.

"Cho nên, muốn học chất lượng cao thì học phí phải cao. Còn nếu cứ hô hào chi phí rẻ mà chất lượng cao là phi thực tế"- Ông Trung đúc kết.

Bộ Giáo dục nên quản đầu ra

Vẫn theo ông Trung, ý kiến của nhiều nhà quản lý giáo dục đã đề cập thực tế: Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục (Bộ GD-ĐT) dành quá nhiều thời gian cho công tác tuyển sinh mà buông lỏng quản lý chất lượng. Ông Trung dự tính, 80% công lực của Cục dường như dành cho hết cho tuyển sinh. Vấn đề tuyển sinh cũng quan trọng nhưng quan trong hơn là 4 năm đào tạo - chất lượng sản phẩm có được thị trường đón nhận hay không thì bị buông lỏng?

PGS.TS Nguyễn Văn Hiến, phó Hiệu trưởng Trường ĐH Tài chính Marketing nêu quan điểm, là 1 trong 8 trường được Chính phủ giao tự chủ từ tháng 5/2015 - tuy nhiên trong quá trình tự chủ vẫn còn nhiều vấn đề không như mong muốn.

Ông Hiến dẫn dụ, về nhân sự bộ máy trong quyết định trường được chủ động nhưng khi xây dựng đề án tuyển dụng thì vẫn phải được Bộ phê duyệt về biên chế. Việc tuyển giảng viên đáp ứng quy mô đào tạo của nhà trường vẫn phải tuân thủ một số quy định về nhân sự. Hay tiền thu học phí của sinh viên được gửi ngân hàng lấy lãi tái tạo đào tạo nhưng vẫn phải đóng thuế...

Do đó, ông Hiến đề nghị, với những hội thảo như này cần có đại diện bộ chủ quản (Bộ Tài chính) để nghe những đề xuất trường đưa ra để có tham mưu phù hợp.

Từ kinh nghiệp quản lý, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân Nguyễn Văn Nam đúc rút: Với những hội thảo như này cần có sự có mặt của các Thứ trưởng để có phân định cụ thể trường làm gì và bộ làm gì tránh chồng chéo.

Còn ông Khôi Nguyên thì đề xuất, các trường cần tạo các chương trình trao đổi sinh viên, thừa nhận tín chỉ của nhau để tạo cơ hội học tập cho sinh viên....