Musk khởi đầu sự nghiệp trong lĩnh vực phần mềm, với website ngân hàng trực tuyến X.com mà sau này sáp nhập vào PayPal, sau đó tiếp tục đầu tư vào một số lĩnh vực mạo hiểm khác. Vào đầu tháng 2/2018, công ty hàng không vũ trụ SpaceX của ông đã phóng tên lửa mạnh nhất từng được biết đến - chiếc Falcon Heavy - với một kiện hàng độc đáo là chiếc siêu xe thể thao Tesla Roadster mở nhạc Space Oddity của David Bowie. Thế nhưng đây vẫn chỉ là phần nổi của một tảng băng chìm khổng lồ khi nói về những ý tưởng độc đáo của Elon Musk.

Khi mà khí thải carbon một lần nữa tăng lên, thì con người cần phải tìm ra những hình thức vận chuyển mới "sạch" hơn. Musk đã tạo ra một làn sóng mới trong ngành công nghiệp vận chuyển với Tesla - một công ty chuyên sản xuất xe hơi chạy điện. Thế nhưng, dù siêu xe Tesla Model S có thể là một giải pháp thực tế giúp giải quyết nhiều rắc rối trong lĩnh vực vận tải, nó vẫn chưa là gì so với tham vọng bậc nhất của Elon Musk. Đó là Hyperloop, một hệ thống vận tải tiềm năng trong đó các buồng lái (pod) được đẩy đi trong các ống dẫn khổng lồ với vận tốc không tưởng 1.126km/h. Các nam châm sẽ đẩy các buồng này đi, trong khi một đệm không khí bên trong ống sẽ giữ cho chúng trượt một cách êm ái.

Elon Musk chỉ đưa ra ý tưởng về Hyperloop và nhường cho những cá nhân/tổ chức có khả năng mang nó vào thực tế. Cac công ty như Hyperloop One và Hyperloop Transportation Technologies đã xây dựng các tuyến đường thử nghiệm và đưa công nghệ lên một tầm cao mới.

Dù ngày nay, mạng Internet đã xuất hiện ở khắp mọi nơi trên thế giời, nhưng vẫn còn một số phần trăm đáng kể dân số toàn cầu vẫn chưa có điều kiện tiếp cận công nghệ này, chưa kể tại nhiều khu vực dù đã có dịch vụ Internet, tốc độ đường truyền vẫn vô cùng tồi tệ. 

Chính vì vậy, công ty SpaceX của Elon Musk đã đặt nền tảng cho một mạng lưới băng thông rộng toàn cầu, được cung cấp bởi một cụm các vệ tinh ngoài không gian.

Kế hoạch này được công ty gọi là Starlink và đòi hỏi một khoản đầu tư khổng lồ. Để đạt được mức độ phủ sóng như kế hoạch đề ra, công ty cần phóng ít nhất 4.425 vệ tinh lên quỹ đạo - một mục tiêu "hoang đường" xét việc đến cuối năm 2017, cả thế giới mới chỉ có 1.381 vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo Trái Đất mà thôi!

Các công ty bán hàng hoá là chuyện hết sức bình thường, nhưng bán hàng theo kiểu Boring Company của Elon Musk thì đúng là có một không hai.

Boring Company vốn được tỷ phú này thành lập để đào các mạng lưới hầm ngầm, giúp mở rộng các hình thức vận chuyển hàng hoá và con người. Thế nhưng sau khi bán...mũ, công ty này lại tiếp tục bán...súng phun lửa. Vậy mà khẩu súng này cũng bán đắt như tôm tươi với 20.000 đơn đặt hàng chỉ sau vài ngày.

Khẩu súng phun lửa này gây khá nhiều sự chú ý và tranh cãi. Nó không phải là khẩu súng phun lửa đầu tiên được bán trên thị trường, cũng chẳng thể so sánh được với các loại vũ khí quân sự. Trong khi súng phun lửa quân sự sử dụng nhiên liệu lỏng có khả năng bám vào đối tượng và đốt liên tục, thì súng của Boring Company lại dùng một bình nhiên liệu propane và khi hoạt động lại trong như một ngọn đuốc không hơn không kém. Không rõ Elon Musk có sản xuất thêm không, nhưng nếu bạn chưa mua được trong đợt vừa rồi thì có kha khá người đang rao bán sản phẩm này trên eBay.

Nếu có một chủ đề chung cho các dự án của Elon Musk, thì đó là việc nhân loại cần phải phát triển các công nghệ mới để sống sót sau các thảm hoạ toàn cầu. Thuộc địa hoá Sao Hoả sẽ giúp con người có một "bảo hiểm" trong trường hợp Trái Đất bị huỷ diệt, và Neuralink là giải pháp của Elon Musk dành cho vấn đề trí tuệ nhân tạo.

Theo đó, Elon Musk luôn lo ngại rằng một lúc nào đó, trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế hay thậm chí xoá sổ nhân loại. Ý tưởng về Neuralink là thay vì nhẫn nhục nhìn máy móc thống trị loài người, chúng ta nên hoà nhập với chúng!

Thực ra đây không phải là một ý tưởng điên rồ. Con người đã từng tích hợp những thiết bị như máy điều hoà nhịp tim vào cơ thể với mục đích y khoa. Ngay cả những thứ đơn giản như một cặp kính mắt cũng là một sản phẩm nhân tạo nhằm tăng cường chức năng cho cơ thể con người.

Mục tiêu của Neuralink là xây dựng các giao diện thần kinh tiên tiến, cho phép con người tăng cường sức mạnh não bộ và thậm chí là giao tiếp về mặt trí óc với máy móc. Có lẽ nếu phải lựa chọn giữa tuyệt chủng và trở thành cyborg (nửa người nửa máy), tuỳ chọn thứ hai nghe vẫn hấp dẫn hơn nhiều.

Cũng nhằm đối phó với một thảm hoạ AI, Elon Musk đã sáng lập ra một tổ chức phi lợi nhuận mang tên OpenAI nhằm nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo và đưa ra các giải pháp để đảm bảo công nghệ này không chống lại con người. Đúng với tên gọi của nó, OpenAI hứa hẹn chia sẻ nghiên cứu của mình với cả thế giới, để các nhà nghiên cứu khác có thể hợp tác nhằm đảm bảo AI phá triển theo những hướng an toàn cho nền văn minh loài người.

Nghe có vẻ nghịch lý; bởi việc tuyển những nhà nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực này và cho phép nghiên cứu của họ được phổ biến công khai, OpenAI rõ ràng đang giúp tăng tốc sự phát triển của AI, dẫn đến sự trỗi dậy nhanh hơn của các chương trình thông minh (và nguy hiểm). Thế nhưng Elon Musk hi vọng rằng chính vì không cần phải tạo ra lợi nhuận, OpenAI sẽ có thể tập trung vào các giải pháp để làm AI an toàn hơn, và việc chia sẻ nghiên cứu với thế giới sẽ cho phép mọi người tham gia và nắm được quá trình phát triển của AI.

Đến thời điểm hiện tại, thành tựu nổi tiếng nhất của OpenAI có lẽ là... đánh bại được các game thủ Dota 2 chuyên nghiệp, nhưng sự thực là dự án này có tiềm năng cực lớn (hoặc chẳng được gì) trong tương lai lâu dài sắp đến.

Jack Ma tỏ ra đặc biệt quan tâm tới lĩnh vực AI. Ông cho rằng, AI chính là mối đe dọa nguy hiểm nhất với toàn nhân loại.

"Trí tuệ nhân tạo và big data là mối đe dọa lớn đối với con người. Tôi nghĩ AI nên chỉ hỗ trợ cho con người. Công nghệ chỉ nên làm những thứ cho phép chứ không phải là quay lại khắc chế con người. Máy tính luôn thông minh hơn bạn tưởng, chúng không bao giờ quên, không bao giờ tức giận. Nhưng máy tính không bao giờ khôn ngoan như con người. AI và robot sẽ xóa sổ rất nhiều công việc, bởi trong tương lai mọi thứ sẽ do robot thay con người làm".

Tỷ phú công nghệ Trung Quốc không quên gửi một thông điệp rất rõ ràng tới những gã khổng lồ công nghệ về trách nhiệm của họ trong việc định hình tương lai. Jack Ma cho rằng: "Google, Facebook, Amazon và Alibaba là những công ty may mắn nhất trong thế kỷ này. Nhưng chúng tôi biết mình có trách nhiệm và phải làm những thứ tốt hơn thế".

Ma nói thêm: "Những người như chúng tôi có tiền và nguồn lực. Chúng ta nên chi tiền cho những công nghệ có thể hỗ trợ con người và làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn".

Ngoài ra, ông cũng nhắc đến vấn đề toàn cầu hóa và nguy cơ xảy ra cuộc chiến thương mại gây tổn thương cho nhiều nền kinh tế trên thế giới.

Các ứng dụng AI sẽ ngày càng phát triển và tham gia vào mọi mặt của đời sống. Google ước tính, robot có thể đạt được mức độ thông minh như con người vào năm 2029. Trong khi đó, hãng nghiên cứu Gartnerdự đoán, 1/3 công việc trên thế giới sẽ do robot và các cỗ máy thông minh thay thế, đảm nhiệm từ năm 2025.

Thời gian gần đây, chủ đề tiền mật mã (cryptocurrency) Bitcoin thu hút nhiều người quan tâm, Bitcoin là một loại tiền mật mã được sử dụng cho giao dịch trên Internet. Đặc điểm của Bitcoin là thanh toán không cần bên trung gian, một đặc tính nữa là tính ẩn danh: người gửi và người nhận không biết danh tính của nhau (ngay cả người phát minh ra Bitcoin lấy tên là Satoshi Nakamoto vẫn chưa ai biết đích danh danh tính). Điều này khiến Bitcoin được thanh toán quốc tế mà không bị kiểm soát bởi định chế tài chính như ngân hàng hay chính phủ. Điều này gây ra tác động lớn tới xã hội, đặc biệt trong thời gian qua giá của Bitcoin có thời điểm lên đến trên 20 ngàn USD nhưng trong một thời gian ngắn lại tụt xuống hơn một nửa.

Tuy nhiên, công nghệ đằng sau Bitcoin ít người biết hơn đó là công nghệ Blockchain. Hiện có rất nhiều ứng dụng và ý tưởng đang triển khai áp dụng công nghệ này từ tổ chức Chính phủ, doanh nghiệp, startup phủ rộng các lĩnh vực tài chính ngân hàng, dịch vụ công, vận tải, năng lượng, truyền thông, y tế.

Nhìn lại phương thức hoạt động của những tập đoàn khổng lồ Internet ngày nay - chẳng hạn như Google, Facebook, Twitter, Uber hoặc Airbnb - và chúng ta sẽ nhận thấy họ có một điểm chung: họ dựa vào sự đóng góp của người dùng như một phương tiện để tạo ra giá trị trong nền tảng riêng.

Trong 20 năm qua, nền kinh tế đã dần chuyển từ mô hình truyền thống của các tổ chức tập trung, ở đó các nhà khai thác lớn thường có vị trí thống lĩnh, chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng sử dụng một cách thụ động. Ngày nay, chúng ta đang tiến tới một mô hình mới của các tổ chức ngày càng phân quyền, lúc này các nhà khai thác lớn chịu trách nhiệm tổng hợp các nguồn lực của nhiều người để cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng theo cách tích cực hơn. Sự thay đổi này đánh dấu sự ra đời của một thế hệ mới của các tổ chức, doanh nghiệp "phi vật chất hóa", các tổ chức không yêu cầu các tài sản vật lý như văn phòng hay tài sản vật lý khác, hoặc ngay cả nhân viên .

Các vấn đề đối với mô hình này là trong đa số trường hợp, giá trị do đám đông tạo ra không phải là phân bố lại trong số tất cả những người đã đóng góp vào việc tạo ra giá trị, tất cả lợi nhuận đều được nắm bắt bởi các tổ chức trung gian lớn, các tổ chức này điều hành các hoạt động trên nền tảng của họ.

Gần đây, một công nghệ mới đã xuất hiện có thể thay đổi sự mất cân bằng này, đó là blockchain. Blockchain tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi giá trị một cách an toàn và phân cấp, giảm bớt vai trò của các tổ chức trung gian. Có một số đánh giá blockchain chính là cuộc cách mạng yên tĩnh khác, như cách TCT/IP và Internet đã từng làm.

Trong cuốn "Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư" của tác giá Klaus Schwab, blockchain được nêu là một trong những công nghệ kỹ thuật số có ảnh hưởng sâu sắc đến cách thức các cá nhân, tổ chức hoạt động và cộng tác. Một báo cáo của Diễn đàn kinh tế thế giới công bố tháng 9/2015 xác định 21 điểm bùng nổ, là thời điểm khi những biến đổi công nghệ cụ thể xuất hiện sẽ định hình thế giới kỹ thuật số và siêu kết nối tương lai trong 10 năm tới (tức là đến năm 2025), trong đó bên cạnh công nghệ như IoT, Mobile, công nghệ In 3D thì Blockchain cũng đến điểm bùng nổ như các chính phủ sẽ thu thuế bằng công nghệ blockchain hay 10% tỏng sản phẩm quốc nội toàn cầu được lưu trữ công nghệ blockchain.

Blockchain là gì?

Có khá nhiều tài liệu đưa ra định nghĩa về blockchain tùy theo góc nhìn của từng lĩnh vực. Trong phạm vi bài này, theo khía cạnh chức năng có thể hiểu blockchain là một sổ cái (ledger) phân tán: sổ cái này là một chuỗi (chain) của các "khối" (block) được ghi theo thời gian, trong đó mỗi "khối" chứa một bản ghi về các giao dịch được các máy tính trong mạng xác định theo thuật toán đồng thuận và xác nhận là hợp lệ kể từ khi “khối” cuối cùng được thêm vào chuỗi.

Nói cụ thể hơn blockchain là một sổ cái phân quyền theo thứ tự thời gian của các giao dịch mạng hợp lệ mà mọi người có thể xem xét, bất cứ ai cũng có thể thêm vào (bằng cách giao dịch trên mạng), nhưng không ai có thể thay đổi được. Kết quả là, nó là sổ cái ghi lại một lịch sử hoàn chỉnh và không thay đổi của các hoạt động (giao dịch) trong mạng. Lịch sử hoàn chỉnh và bất biến này được sử dụng làm nhân tố tin cậy để loại bỏ tính trung gian, nó cho phép hai hoặc nhiều thực thể không nhất thiết phải biết nhau hoặc tin tưởng lẫn nhau để trao đổi một cách an toàn giá trị qua Internet mà không cần phải có bên thứ ba.

1. Người gửi tạo một giao dịch và chuyển nó lên mạng, thông điệp giao dịch bao gồm chi tiết địa chỉ công khai của Người nhận, giá trị của giao dịch và chữ ký số để chứng minh tính xác thực của giao dịch.
2. Các nút mạng (máy tính/người dùng) nhận thông điêp và xác thực tính đúng đắn của thông điệp bằng cách giải mã chữ ký số. Giao dịch được xác thực được đặt vào vùng chứa của các giao dịch chờ.
3. Các giao dịch chờ này được cho vào cùng với nhau trong một phiên bản cập nhật của sổ cái, được gọi là khối (block) bởi một trong những nút trong mạng. Tại một thời điểm xác định, nút mạng sẽ gửi khối này vào mạng để xác minh.
4. Những nút xác minh của mạng nhận được khối gửi đến cần xác minh và thực hiện việc xác minh thông qua một quy trình lặp mà yêu cầu tính đồng thuận của đa số trên mạng. Các mạng blockchain khác nhau sử dụng kỹ thuật xác minh khác nhau, Bitcoin sử dụng kỹ thuật gọi là bằng chứng công việc (PoW), Ripple sử dụng "đồng thuận phân tán", và Ethereum sử dụng bằng chứng cổ phần (PoS). Sự khác nhau của kỹ thuật có những ưu điểm, nhược điểm khác nhau. Mẫu số chung là đảm bảo rằng mọi giao dịch được xác minh đúng và việc tạo giao dịch giả mạo là không thể.
5. Nếu tất cả các giao dịch được xác minh, khối mới được xâu chuỗi vào blockchain và trạng thái hiện thời của sổ cái được gửi tung (broadcast) vào mạng. Quy trình đầy đủ này có thể được hoàn thành từ 3-10 giây.

Đây là một sự khởi đầu đáng kể từ hiện trạng trao đổi giá trị an toàn qua internet luôn đòi hỏi một bên trung gian đó là bên thứ ba đáng tin cậy. Việc loại bỏ các bên trung gian này cũng loại bỏ sự va chạm vốn có của bên môi giới hoặc bên trung gian đi kèm trong các khía cạnh về chi phí, sự chậm trễ và rủi ro.

Lịch sử phát triển của blockchain 10 năm qua

• - Sự đổi mới, sáng tạo blockchain lần đầu tiên chính là bitcoin, một cuộc thử nghiệm tiền tệ số. Giá trị vốn hóa thị trường của bitcoin hiện nay dao động từ 10 đến 20 tỷ USD và được hàng triệu người sử dụng để thanh toán, bao gồm cả thị trường chuyển tiền lớn và ngày càng tăng.
• - Sáng kiến đổi mới, sáng tạo thứ hai được gọi là blockchain, về cơ bản là việc nhận ra rằng công nghệ nền tảng hoạt động bitcoin có thể được tách ra khỏi đồng tiền và được sử dụng cho tất cả các loại hình hợp tác khác nhau. Hầu như mọi tổ chức tài chính lớn trên thế giới đang nghiên cứu kỹ thuật blockchain vào thời điểm này, và 15% số ngân hàng dự kiến sẽ sử dụng blockchain vào năm 2017 này.
• - Sự đổi mới thứ ba được gọi là "hợp đồng thông minh" (smart contracts), được thể hiện trong một hệ thống blockchain thế hệ thứ hai gọi là ethereum, nó xây dựng một chương trình máy tính nhỏ trực tiếp vào blockchain để cho phép các công cụ tài chính, tượng trưng cho các khoản vay hoặc trái phiếu thay vì chỉ là tiền mặt – nó giống như các đồng xu của bitcoin. Các nền tảng hợp đồng thông minh ethereum hiện đã có thị trường vốn hóa khoảng một tỷ đô la, với hàng trăm dự án đang hướng tới thị trường.
• - Sự đổi mới quan trọng thứ tư, là sự tiên bộ về tư duy của blockchain, nó được gọi là "bằng chứng về cổ phần" (proof of stake). Các dòng sản phẩm blockchain hiện tại được đảm bảo bằng "bằng chứng công việc" (proof of work), trong đó nhóm có sức mạnh tính toán lớn nhất đưa ra quyết định. Các nhóm này được gọi là "thợ mỏ" và vận hành các trung tâm dữ liệu lớn để cung cấp việc bảo mật của việc trao đổi các khoản thanh toán bằng tiền mã hóa. Các hệ thống mới này sẽ làm mất dần các trung tâm dữ liệu, thay thế chúng bằng các công cụ tài chính phức tạp, cho mức độ bảo mật tương tự hoặc thậm chí cao hơn. Hệ thống bằng chứng công việc sẽ được công bố vào cuối năm nay.
• - Sự đổi mới lớn thứ năm trên đường chân trời được gọi là mở rộng blockchain. Ngay bây giờ, trong thế giới blockchain, mọi máy tính trong mạng đều xử lý mọi giao dịch. Điều này là chậm. Một blockchain có quy mô tăng tốc quá trình, mà không phải mất khả năng bảo mật, bằng cách xác định xem có bao nhiêu máy tính là cần thiết để xác nhận hợp lệ mỗi giao dịch và phân chia công việc một cách hiệu quả. Để quản lý điều này mà không ảnh hưởng đến sự bảo mật và tính mạnh mẽ của blockchain là một vấn đề khó khăn, nhưng không phải là một điều khó điều chỉnh. Một blockchain có quy mô dự kiến sẽ đủ nhanh để cung cấp năng lượng cho internet vạn vật và đi đầu với các trung gian thanh toán (VISA và SWIFT) của thế giới ngân hàng.

Quá trình đổi mới trên thể hiện cho 10 năm làm việc của một nhóm các nhà khoa học máy tính, các nhà mật mã, và các nhà toán học. Khi tiềm năng đầy đủ của những bước đột phá này đánh vào xã hội, mọi thứ chắc chắn sẽ có một chút phi thường. Xe ô-tô tự lái và flycam (drones) sẽ sử dụng blockchain để thanh toán cho các dịch vụ như trạm sạc pin và bảng hạ cánh cho flycam. Việc chuyển tiền tệ quốc tế sẽ diễn giảm từ vài ngày đến chỉ còn một giờ, và sau đó đến vài phút, với mức độ tin cậy cao hơn so với hệ thống hiện tại đã có thể quản lý.