Báo cáo nhận xét, trong năm 2023, Đông Nam Á đạt những cột mốc mới và chuyển hướng tập trung sang lợi nhuận, hướng đến nền kinh tế số bền vững vào năm 2030. Vượt qua những trở ngại kinh tế vĩ mô với khả năng hồi phục tốt hơn các khu vực khác trên toàn cầu, tăng trưởng GDP của Đông Nam Á trên 40%, lạm phát giảm còn 3%. Niềm tin của người tiêu dùng bật tăng từ nửa sau năm 2023.

Năm 2023, kinh tế số Đông Nam Á dự kiến đạt 100 tỷ USD doanh thu, tăng 27% so với năm 2021 và tăng 8 lần sau 8 năm. TMĐT, du lịch, vận tải và giải trí đóng góp 70 tỷ USD. Người dùng ứng dụng dịch vụ kỹ thuật số với tốc độ nhanh chóng. Tiền mặt không còn là vua khi thanh toán số chiếm hơn 50% giao dịch tại đây.

Hội nhập kỹ thuật số đạt được nhiều tiến bộ trong những năm qua khi kết nối tăng gần 3 lần kể từ năm 2015 tại một số khu vực nông thôn. Dù vậy, khoảng cách kinh tế số đang nới rộng khi doanh nghiệp tập trung vào tối đa hóa doanh thu. Do đó, cần thiết phải đầu tư để lấp đầy khoảng cách nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế số dài hạn.

Báo cáo của Google, Temasek và Bain & Co dành một phần riêng để nói đến kinh tế số Việt Nam. Theo đó, sản xuất và xuất khẩu sẽ là chìa khóa để tăng trưởng. Các chuyên gia cho biết, trong khi Việt Nam tiếp tục đóng vai trò quan trọng khi doanh nghiệp toàn cầu tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đầu tư công nhằm giải quyết điểm nghẽn hạ tầng là cần thiết để mở khóa tăng trưởng. Tiền lương và việc làm cũng ảnh hưởng đến kinh tế số.

Truyền thông số đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam nhờ nhu cầu của người dùng và sự tham gia của nhiều người chơi trong nước. Game, đặc biệt là game di động, tăng trưởng rất nhanh và một số nhà phát triển đã tìm được thành công ở nước ngoài. Nhà cung cấp dịch vụ stream nhạc theo yêu cầu ngày càng phổ biến.

Thanh toán số cũng là một điểm sáng của kinh tế số Việt Nam nhờ sự ủng hộ của Chính phủ, đầu tư từ các ngân hàng thương mại, sự phổ biến rộng rãi của mã QR. Xu hướng sẽ còn tăng khi Ngân hàng Nhà nước thúc đẩy thanh toán không tiền mặt tại nông thôn, vùng sâu vùng xa.

Báo cáo cho thấy tổng khối lượng hàng hóa (GMV) kinh tế số Việt Nam năm 2023 ước đạt 30 tỷ USD, tăng 19% so với năm 2022 và dự kiến đạt 45 tỷ USD năm 2025, 90 - 200 tỷ USD năm 2030. Trong đó, GMV thương mại điện tử đóng góp khoảng 16 tỷ USD, vận tải và thực phẩm 3 tỷ USD, du lịch trực tuyến 5 tỷ USD và giải trí trực tuyến 5 tỷ USD trong năm nay.

Về dịch vụ tài chính số, tổng giá trị giao dịch của thanh toán số (bao gồm thẻ tín dụng, ghi nợ, trả trước, A2A, ví điện tử) năm 2023 ước đạt 126 tỷ USD, cho vay kỹ thuật số ước đạt 4 tỷ USD. Về quỹ đầu tư tư nhân, có sự tăng trưởng nhẹ trong nửa đầu năm nhờ các hoạt động trong lĩnh vực non trẻ như doanh nghiệp, công nghệ y tế, công nghệ giáo dục, AI, Web3/crypto, tài sản, xe hơi… 

Nhìn chung, báo cáo đánh giá Đông Nam Á đã vượt qua cơn bão kinh tế vĩ mô gần đây và chứng tỏ dư địa đáng kể để tăng trưởng trong tương lai.

Xem clip 3 đối tượng ném chất bẩn vào trường (trích xuất camera):

Ganis Pawestri, thư ký 27 tuổi ở Jakarta (Indonesia), không có thẻ tín dụng. Thay vào đó, cô dùng ứng dụng Akulaku để mua đồ dùng thiết yếu và thời trang trên mạng, chi phí khoảng 800.000 rupiah Indonesia (50 USD) mỗi tháng.

Vào cuối tháng, cô thanh toán qua một ngân hàng trực tuyến, cũng do một công ty thuộc tập đoàn Akulaku điều hành. Ngân hàng không tính phí lãi suất cho các khoản thanh toán hàng tháng. Đối với các giao dịch đắt tiền hơn như du lịch, cô trả thành ba đợt với lãi suất tối đa 2%.

Chia sẻ với Nikkei, Pawestri cho biết không có trải nghiệm tốt với các ngân hàng. Sau khi tốt nghiệp, cô bị từ chối cấp thẻ tín dụng nhiều lần. Ngay cả khi vượt qua vòng sàng lọc ban đầu tại một đơn vị cho vay khác, phải mất vài tuần cô mới biết thẻ bị thất lạc qua đường bưu điện.

Các dịch vụ fintech như Akulaku cho phép trả góp tối đa 12 tháng rất phổ biến ở Indonesia, nơi chỉ khoảng 5% người dân có thẻ tín dụng. Ra mắt vào năm 2016, hơn 60% trong số 5 đến 7 triệu người dùng hoạt động hàng tháng là millennials (sinh trong khoảng năm 1981-1996).

Theo Chủ tịch Akulaku Finance Efrinal Sinaga, phục vụ khách hàng kỹ thuật số rất quan trọng với lĩnh vực tài chính nếu muốn mở rộng nền tảng khách hàng tại Indonesia, nơi có khoảng 17.000 hòn đảo. Tập đoàn đặt mục tiêu phục vụ 50 triệu khách hàng trên toàn khu vực vào năm 2025.

Một điểm cộng lớn của Akulaku là dễ dàng tiếp cận tín dụng ngay cả với những người có ít hoặc không có lịch sử vay. Không sử dụng thông tin nhận dạng cá nhân, Akulaku xây dựng mô hình chấm điểm tín dụng bằng cách hợp tác với các trang TMĐT và nhà mạng viễn thông để đánh giá mức độ tín nhiệm của người vay tiềm năng dựa trên thói quen chi tiêu của họ.

Những nền kinh tế mới nổi như Indonesia thường thiếu hoặc chậm trễ trong việc phát triển các văn phòng tín dụng, nơi cung cấp lịch sử tín dụng của người vay tiềm năng cho ngân hàng và đơn vị cho vay tiêu dùng.

Ứng dụng sẽ thiết lập hạn mức tín dụng cho từng khách hàng, tùy thuộc vào thu nhập và lịch sử thanh toán để họ không bị quá khả năng chi trả. Pawestri ở Jakarta bắt đầu với giới hạn 3 triệu rupiah, tăng gấp đôi một năm rưỡi sau đó vì cô thường xuyên sử dụng dịch vụ.

Theo một nghiên cứu của Trung tâm CIIP thuộc tạp đoàn Temasek Trust tại Singapore, 63% người dùng fintech là khách hàng lần đầu và 57% cho biết họ không có quyền tiếp cận các lựa chọn thay thế. Dù vậy, báo cáo lưu ý các công ty fintech "có xu hướng cung cấp các sản phẩm có thời hạn ngắn hơn và chi phí hàng năm cao hơn”.

Được công bố vào tháng 6, nghiên cứu này là phân tích đầy đủ đầu tiên về tác động của tài chính toàn diện (financial inclusion) ở Đông Nam Á. CIIP khảo sát 6.500 khách hàng dịch vụ tài chính ở 6 quốc gia: Campuchia, Indonesia, Myanmar, Philippines, Thái Lan và Việt Nam.

Dawn Chan, Giám đốc điều hành CIIP, nhận định sự tăng tốc của fintech nhằm giải quyết khoảng trống cho vay còn phản ánh số lượng người không có tài khoản ngân hàng và không được phục vụ. Trong khi những người chơi truyền thống đang đẩy mạnh số hóa, fintech dường như "nhanh nhẹn hơn" về tốc độ tiếp cận thị trường và đầu tư.

Một số ngân hàng lớn nhất châu Á hiện đang tích cực hơn trong lĩnh vực cho vay trực tuyến của Đông Nam Á, dự kiến đạt 116 tỷ USD vào năm 2025, tăng gần gấp ba lần so với năm 2021, theo báo cáo năm 2022 của Google, Temasek Holdings và Bain &Co.

Năm ngoái, Ngân hàng Thương mại Siam của Thái Lan đã đầu tư 100 triệu USD vào Akulaku, trong khi ngân hàng cho vay lớn nhất của Nhật Bản, MUFG Bank, cũng đầu tư 200 triệu USD và nắm giữ khoảng 10% cổ phần Akulaku.

Hồi tháng 3, ngân hàng Mizuho (Nhật Bản) dẫn đầu vòng gọi vốn trị giá 270 triệu USD vào Kredivo Group, đối thủ của Akulaku ở Indonesia. Ra mắt năm 2016, Kredivo nhắm đến nhiều khách hàng giàu có hơn trong nước, những người có mức lương tháng tối thiểu 3 triệu rupiah.

Trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei Asia, Kazutoshi Isogai, Giám đốc ngân hàng bán lẻ và kinh doanh của Mizuho, nhận xét Việt Nam, Philippines và Indonesia nằm trong số “thị trường ngân hàng bán lẻ hứa hẹn nhất". Ông bổ sung Mizuho có thể mở rộng quan hệ đối tác sang các thị trường mới. Ngoài Indonesia, Kredivo đã hoạt động tại Việt Nam.

Từ công nghệ tín dụng cốt lõi, Kredivo đã mở rộng phạm vi dịch vụ, bao gồm cả việc phát hành thẻ tín dụng của riêng mình. Công ty cũng đang tìm cách ra mắt ngân hàng kỹ thuật số vào "một thời điểm nào đó trong năm nay, tùy thuộc vào sự chấp thuận của cơ quan quản lý",Giám đốc chiến lược Abhijay Sethia chia sẻ.

Indonesia đang chứng kiến làn sóng các công ty công nghệ mua lại ngân hàng truyền thống để biến họ thành ngân hàng kỹ thuật số. Năm ngoái, Kredivo nắm phần lớn cổ phần trong Ngân hàng Bisnis Internasional. Grab và Singapore Telecommunications dự định mở ngân hàng kỹ thuật số của riêng họ trong năm nay tại Indonesia sau khi mua cổ phần thiểu số trong một công ty cho vay tư nhân nhỏ. Đầu tháng này, KakaoBank của Hàn Quốc tuyên bố sẽ mua lại 10% cổ phần của tập đoàn.

Theo CIIP, những người chơi mới đang cải thiện chất lượng cho vay dù thời gian theo dõi ngắn hơn. Báo cáo của CIIP nhấn mạnh tỷ lệ vỡ nợ của cả fintech và phi ngân hàng "chỉ cao hơn một chút so với ngân hàng".Năm 2022, tỷ lệ vỡ nợ trung bình của fintech là 2,8%, còn ngân hàng truyền thống là 2,5%.

Dù vậy, giống như hầu hết các startup khác, nhiều fintech đang thua lỗ. Chìa khóa cho sự sống còn của họ sẽ là phục vụ khách hàng một cách bền vững. Hồi tháng 7, Advance Intelligence Group  - công ty Singapore điều hành dịch vụ tín dụng Atome – tuyên bố rút khỏi Việt Nam dù mới gia nhập thị trường một năm.

(Theo Nikkei)