Thầy Thạch (phải) cùng học trò trong cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia

Thầy Nguyễn Đức Thạch là thầy giáo rất đặc biệt vì có 11/14 năm huấn luyện học trò hai tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận tham dự chương trình Đường lên đỉnh Olympia với 14 thí sinh leo núi và 17 vòng nguyệt quế lớn nhỏ ở các đợt thi.

Có khá nhiều học trò của thầy Thạch thành đạt trên đường đời và không ít trong số đó đi du học và trở về Việt Nam cống hiến.

Ở góc độ là một thầy giáo và cũng là một người gắn bó với các thí sinh Olympia, ông đã có một cái nhìn khách quan và riêng biệt để lý giải vì sao có câu chuyện của Doãn Minh Đăng.

Đồng thời, ông cũng phân tích những ứng xử cần thiết với các mâu thuẫn kiểu Doãn Minh Đăng còn tồn tại trong môi trường sư phạm.

Đăng nên xem lại cách hòa nhập của chính mình

Thầy giáo của các học trò Olympia Nguyễn Đức Thạch

Là người thầy từng bồi dưỡng đi thi Olympia và đa số họ đi du học, ông hẳn luôn dõi theo những bước đường sự nghiệp của họ chứ, thưa ông?

Điều đó là tất nhiên. Tuy nhiên tôi không nêu tên cụ thể các em ra trong nội dung này vì không muốn các em phân tâm hay bị làm phiền nhưng có thể tổng kết là tôi thấy các em đều có tinh thần chung muốn về Việt Nam làm việc.

Các em tự kiếm được học bổng hoặc được doanh nghiệp tài trợ học bổng chứ không dùng tiền ngân sách nên tự mình quyết định làm ở đâu.

Học trò từng đi du học của tôi làm tư nhân, làm nhà nước đều có và chưa nghe phiền hà gì.

Đã có một số học trò của ông về nước và vào cơ quan Nhà nước làm việc. Ông thấy họ có hòa nhập được không, thưa ông?

Tôi nghĩ là khó. Cái mà người được đào tạo cần làm là chuyên môn nhưng vào nhà nước thì có thể đưa đến một vị trí ít khi đúng chuyên môn.

Ví dụ như trường hợp của Doãn Minh Đăng khi về khoa Điện- Điện tử- Viễn thông của Đại học Kỹ thuật- Công nghệ Cần Thơ là đúng chuyên môn nhưng khi kỷ luật thì đưa qua phòng Đào tạo làm nhân viên.

Điều này là vô lý, nó chỉ hợp với người được đào tạo quản lý giáo dục chứ không phải Đăng.

Ngoài ra, vào nhà nước thì còn có vấn đề quy hoạch nhưng vấn đề là người được đào tạo có được sử dụng đúng sở trường họ yêu thích để làm lợi cho xã hội hay biến họ chỉ thành một công chức đơn thuần.

Tôi chỉ nhắn nhủ học trò hãy trở thành một người Việt Nam tử tế dù ở bất kỳ đâu.

Việc họ về hay ở là lựa chọn. Nhưng đa số ở nhiều hơn về. Ông nói gì về điều này với tư cách là một người khá hiểu các học trò của mình?

Một trong các yếu tố để du học sinh không quay về Việt Nam là thiếu một môi trường tự do làm khoa học. Bố trí sai chỗ thì phí chuyên môn, gây ức chế nên cần phải tôn trọng họ để họ làm được việc có ích nhất có thể.

Mà ngay cả chuyện đóng góp cho xã hội, cho khoa học thì trong thế giới phẳng này ở đâu cũng là đóng góp vậy.

Tóm lại, nếu muốn lo cho gia đình và phát huy năng lực khoa học thì làm theo Nguyễn Thành Vinh (Á quân Olympia mùa đầu tiên), ở lại nước ngoài.

Nếu muốn góp sức cụ thể cho quê hương thì làm như Đăng và sẵn sàng trả nợ ràng buộc khi thấy cần ra đi.

Tôi tiếp xúc và phỏng vấn cả ông Doãn Minh Đăng lẫn ông Dương Thái Công (hiệu trưởng Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ) và có cảm giác cả hai đều biết rõ mình đang ở đâu. Có điều cái “ở đâu” của hai bên lại không trùng nhau, ông nghĩ sao?

Có thể Doãn Minh Đăng quá thẳng thắn nên làm mấy ông bà quản lý sốc văn hóa. Tôi đoán Đăng sẽ ra đi nhưng sẽ làm cho “ra môn, ra khoai” với hai mục đích: Cảnh báo với hệ thống quản lý nhà nước và mở đường cho người sau.

Có thể ví nó như phán quyết Bosman trong bóng đá. Theo tôi, đó là một đóng góp tích cực và nên được nhìn nhận theo hướng tích cực.

Nhưng Đăng và những người như Đăng cũng cần xem lại cách mình hòa nhập với quê hương bởi cách ứng xử Tây- Ta, khoa học- đời sống đều có sự lệch pha.

Tôi nghĩ Đăng chưa điều hòa được và nghĩ “sinh ta ra trời có chỗ dùng” nên sẵn sàng tung hê hết. Còn cách làm của trường Đại học Kỹ thuật – Công nghệ thì cũ kỹ quá.

Nó có thể đúng quy trình khi báo cáo nhà nước nhưng quy trình ấy phù hợp với xã hội đang vận động từng ngày hay chưa thì nên xem lại.

Nếu cứ bảo thủ, sẽ còn tỵ nạn giáo dục và phí tiền đào tạo

Cơ chế làm khó nhân tài vẫn là một thực tế đang tồn tại. Mâu thuẫn đó có thật và đang dần đẩy đến đỉnh điểm khi không ít nhân tài trở về thành kẻ bất đắc chí. Là một nhà sư phạm trong cơ chế đó, ông nhìn nhận vấn đề thế nào, thưa ông?

Dĩ nhiên là từ cơ chế. Vấn nạn của giáo dục Việt Nam ngoài chạy theo thành tích thì còn là chưa đào tạo được nhiều nhà khoa học thực sự và đào tạo rồi thì không biết cách sử dụng hợp lý.

Hệ quả sẽ là tăng tỵ nạn giáo dục và phí tiền đào tạo, phí luôn chất xám đã đào tạo, phí luôn cơ hội phát triển của người được đào tạo.

Ông nghĩ chuyên của ông Doãn Minh Đăng và trường Đại học Kỹ thuật- Công nghệ có thể cứu vãn nếu từ đầu có cách khác không?

Chuyện cứu vãn giờ như lấy lại bát nước đã đổ đi, khó lắm. Chuyện qua rồi thì không thể. Mà hiện tại nên nhìn vào sự tích cực trong câu chuyện để rút ra những bài học về sau.

Tôi nghĩ người làm công tác quản lý hiện nay cần có cái nhìn thoáng hơn nữa từ góc độ điều hành lẫn góc nhìn cá nhân trong đời sống.

Và nên làm quen với việc nghe nói thẳng, tiếp thu góp ý từ những lời “nghịch nhĩ”. Làm vậy mới giữ được nhân tài!

Chúng ta hãy cùng nói một chút về chủ đề “con ông cháu cha” (COCC) nhé! Ông nghĩ sao về việc này trong giới du học sinh hay trong công tác quản lý nhà nước, họ đi và về được trải thảm?

Doãn Minh Đăng có thể cũng được bị gọi là COCC khi có mẹ từng là quản lý tại Trung tâm Đại học tại chức- tiền thân trường Đại học Kỹ thuật- Công nghệ Cần Thơ nhưng vấn đề là anh ta có năng lực và không ỷ lại. Nếu ỷ lại đã mất một phần lực rồi.

Muốn biết lực học, lực làm có tốt không thì không chỉ cứ nhìn vào bảng điểm mà còn nhìn xem anh ta làm được gì trước khi “bỗng dưng lên chức”.

Giới du học sinh biết nhau hết, COCC dạng đi học “theo suất” rồi được “dọn đường” về làm có trình độ ra sao, có dựa dẫm hay không họ biết rõ chứ.

Câu hỏi riêng dành cho ông cuối trước khi kết thúc cuộc phỏng vấn: Ông có bao giờ rơi vào cảm giác “bất đắc chí” khi hoạt động giáo dục ở Ninh Thuận quê ông từ trước đến nay?

Cũng đôi khi tôi có cảm giác bị gò bó nhưng nhìn chung đến giờ với những gì đang làm thì tôi có niềm vui của mình.

Xin cảm ơn ông!

(Theo Tri Thức Trẻ)

Xem thêm:

- Thầy Đặng Minh Tuấn, giáo viên hợp đồng Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, người có nhiều kinh nghiệm trong phương pháp dạy Toán vừa có buổi chia sẻ với phụ huynh về chuyện học tập của học trò.

Thầy Đặng Minh Tuấn người từng đạt nhiều giải cao trong các kỳ thi Toán học, Vật lý như: Giải Nhì quốc gia môn Vật lý, nhận học bổng của ĐH Paris XI, thạc sĩ tại ĐH Lyon I và thực tập tại Trung tâm năng lượng nguyên tử châu Âu...

Thầy Đặng Minh Tuấn trao đổi với phụ huynh chiều 5/12 (Ảnh: Văn Chung)

Mới đây, thầy Đặng Minh Tuấn đã có buổi chia sẻ với các bậc phụ huynh phương pháp học Toán tiếng Anh, tư vấn chuẩn bị hành trang tốt nhất cho con để tiếp cận các kỳ thi Toán học quốc tế và định hướng du học.

“Phụ huynh cần tập trung khi nhận được các câu hỏi của con. Đừng thờ ơ hoặc phớt lờ trẻ. Có ông bố khi con hỏi lại vì bận xem đá bóng nên vội vã trả lời con. Sự cẩu thả của phụ huynh có khi sẽ dẫn tới việc chúng ta không biết con mình đã bị sai ở đâu để sửa” – thầy Tuấn chia sẻ.

Theo thầy Tuấn, ở tuổi trẻ còn ham chơi rất cần có sự hướng dẫn, giúp đỡ của bố mẹ. Lấy ví dụ từ chính con mình, thầy Tuấn cho biết các con ông hay nghịch, khó tập trung vào bài tập. Biết con thích chơi trò chơi, thầy mua một số đồ chơi kết hợp con số để con thực hành.

“Ví dụ khi con thích ném phi tiêu, trên đó có những con số. Lúc đầu cháu không quan tâm nhưng sau cũng để ý. Mỗi lần con ném trúng các ô số bố đều ở bên giải thích. Sau lại có anh chơi cùng nên con càng hứng thú” – thầy Tuấn chia sẻ. Dần dà các phép tính cộng từ 1 số, 2 số, 3 số đều được thầy dạy con qua cách này.

Theo thầy Tuấn phụ huynh không nên quá sốt sắng với việc học Toán của con, cho con đi học thêm ở khắp nơi mà cần bình tĩnh tìm hiểu khả năng của con qua từng giai đoạn.

“Điều quan trọng là phụ huynh cần hướng dẫn con tư duy chứ không phải làm thay bài tập cho con. Muốn vậy phụ huynh cũng cần tìm hiểu các phương pháp để gợi ý các cách đến đích khá nhau cho con. Người lớn thường có tư duy phức tạp. Một bài toán không quá khó nhưng vì bận bịu hoặc không chịu suy nghĩ, phụ huynh thường nhanh nhất là Google tìm đáp án hoặc gõ máy tính tìm đáp án cho con” – thầy Tuấn cho biết.

“Nếu phụ huynh không thực sự hiểu các con cần gì thì đừng bắt trẻ trèo cao” – thầy Tuấn đưa lời khuyên.

• Văn Chung(ghi)

- "Cu li không bao giờ khóc" đánh dấu sự tái ngộ màn ảnh của NSND Minh Châu và diễn viên Thương Tín, hai nghệ sĩ cùng tuổi và từng biết nhau trong quá khứ. Trong phim này bà và nghệ sĩ Thương Tín đóng vai hai người bạn cũ như ngoài đời?

Thương Tín bằng tuổi tôi và ngày xưa là bạn của chồng tôi. Vì thế, trước đây mỗi khi từ Sài Gòn ra Hà Nội làm phim là ông ấy hay ở nhờ nhà tôi. Bẵng đi một thời gian dài không có thông tin gì của Thương Tín, đọc báo tôi mới biết chuyện... Đúng là cuộc đời chẳng mỉm cười hết với ai nếu mình không biết giữ gìn.

Ngày xưa phải nói rằng Thương Tín là số 1 trong TPHCM vì rất nhiều phim chờ đợi, mời mọc. Nói chung ông ấy là một người may mắn trong nghề, ngôi sao đúng nghĩa của một thời. Nhưng đùng một cái tôi nghe tin Thương Tín bị tai biến, không hiểu sao xuống dốc kinh khủng như vậy. Tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng nếu không biết giữ tụt dốc rất nhanh. 

- Sau nhiều năm mới gặp lại ở bối cảnh quay, bà có bị choáng khi thấy Thương Tín?

Tôi không choáng vì đã nhìn thấy hình ảnh ông ấy trên báo rồi. Tôi có nhắn mọi người trong đoàn phim là đừng gọi tên Minh Châu để xem ông ấy có nhận ra tôi không. Vừa bước vào tôi hỏi Thương Tín biết ai đây không? Ông ấy nói luôn: Minh Châu.Thương lắm! Khi nói chuyện tôi thấy Thương Tín khác hẳn ngày xưa - cái thời lãng tử và bảnh bao, đi đến đâu các em "ngả rạ" đến đấy.  

- Khi gặp lại Thương Tín vào năm 2022, bà có nhớ là sau bao nhiêu năm không?

Có lẽ phải đến mấy chục năm bởi gặp từ khi chồng tôi vẫn còn sống mà giờ ông ấy đã mất được hơn 20 năm rồi. Qua chừng ấy thời gian biến cố xảy ra với nhiều người mà tôi không tưởng tượng được nó lại khủng khiếp đến như thế. Khi diễn cùng Thương Tín, tôi khóc thương ông ấy thật chứ không phải là diễn theo kịch bản nữa. Tự nhiên nước mắt tôi cứ trào ra và không diễn được nữa vì xúc động. 

- Trong "Cu li không bao giờ khóc", Thương Tín cũng đóng vai một người bị tai biến đúng như tình trạng ngoài đời? 

Đúng vậy! Thương Tín đóng vai một người bạn cùng cơ quan từng không ưa nhân vật của tôi nhưng không ngờ sau này con của ông ấy lại cưới cháu mình. Tuy thế, sau bao năm gặp lại tôi không hề nhận ra thông gia tương lai là ông ấy. Gặp lại mừng mừng tủi tủi và ai cũng bỏ qua chuyện không hay trước đây khi là đồng nghiệp. Trong quá trình quay sau đó chúng tôi cũng ít nói chuyện. Tôi có cảm giác Thương Tín có ý né tránh nên tôi không dám hỏi. Có lẽ ông ấy mặc cảm.... 

- Từng là bạn cũ, biết nhau từ khi Thương Tín vẫn ở đỉnh cao danh vọng, tới khi gặp lại bà có thấy xót xa hay tiếc cho tài tử lừng lẫy một thời nhưng tuột dốc đáng tiếc lúc cuối đời như vậy? 

Tôi xót xa và nghĩ nhiều. Trong đoàn phim ai cũng thương ông ấy. Nhưng thực ra là phải trách chính mình, thực sự là như vậy. Nếu có rơi vào tình trạng như thế do bản thân Thương Tín rất nhiều. Âu cũng là một bài học cho những người đang trên đỉnh cao mà không biết giữ gìn, sống buông thả. Thương Tín là một trong những trường hợp đáng tiếc nhất tôi từng biết, đáng tiếc đến xót xa. Hai nghệ sĩ tôi đóng cùng trong phim là Thương Tín và Quốc Tuấn có cuộc sống đối lập nhau hoàn toàn.  

- Đó là lý do bộ phim này mang lại cho bà nhiều cảm xúc?

Quá nhiều cảm xúc bởi có những người trước đây khi tiếp xúc mình thấy họ thế này nhưng khi gặp lại thì quá khác. Điều đó khiến tình cảm trong tôi bị xáo trộn. Nếu thành công thì không sao nhưng nếu họ thất bại, cuộc đời lao dốc cứ làm mình phải nghĩ mãi.

- Trước khi quay cùng Thương Tín ở bối cảnh Hà Tĩnh, bà có biết sẽ đóng cùng ông ấy?

Tôi có biết Thương Tín sẽ tham gia phim. Với Cu li không bao giờ khóc, Phạm Ngọc Lân rất vất vả về chuyện tìm diễn viên, tôi có cảm giác nhiều người coi thường đạo diễn trẻ nên bắt nạt, thậm chí đòi sửa kịch bản nhân vật theo ý mình. Tôi thì không như vậy bởi giúp đỡ họ còn không xong. Tôi còn giới thiệu một số diễn viên trong phim này cho Phạm Ngọc Lân.  

Ảnh, clip: ĐPCC