Có thể bạn sẽ nghĩ, làm sao mà những câu chuyện ngày xửa ngày xưa ấy lại có thể tác động đến cách bạn nhìn nhận mọi thứ trong đời sống hiện tại.

Nhưng sự thật là, chừng nào vết thương cội nguồn còn chưa được chữa lành thì khi ấy bạn vẫn sẽ hành động theo những khuôn mẫu đã được hình thành từ quá khứ.

Vết thương cội nguồn của chúng ta

Khi nghe đến từ "vết thương", hẳn bạn sẽ nghĩ về vết thương thể chất, tức những vết thương được hình thành trên da thịt. Những vết thương về cảm xúc cũng tương tự như thế, chúng hình thành khi bạn có một trải nghiệm đau đớn và tác động đến bạn trên phương diện tâm lý, cảm xúc.

Khác biệt ở chỗ, những vết thương trên da thịt có thể tự lành sau thời gian, nhưng vết thương cảm xúc thì không thể phục hồi nếu bị bỏ mặc. Tuy bề ngoài không để lại dấu vết gì nhưng những vết thương này sẽ thường xuyên trở lại, gây ra những ảnh hưởng lâu dài và sâu sắc đến cuộc đời của bạn. 

Nhiều năm ở vai trò là nhà trị liệu hôn nhân và gia đình, Vienna Pharaon nhận ra rằng cô chưa từng gặp ai không có một vết thương cội nguồn nào từ thời thơ ấu.

Mức độ có thể khác nhau nhưng mỗi người đều mang theo một nỗi đau nào đó của quá khứ, có thể là từ thời thơ ấu hay giai đoạn đầu tuổi trưởng thành… và những vết thương này sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta hành xử trong hiện tại.

Trong cuốn sách Phá vỡ khuôn mẫu(tựa gốc: The Origins of You), Vienna Pharaon sẽ từng bước dẫn dắt bạn đọc tìm hiểu về vết thương cội nguồn của mình; nguyên nhân và cách thức những vết thương này tác động đến cuộc sống hiện tại của chúng ta, thậm chí là con cái chúng ta sau này.

Đồng thời, tác giả cũng hướng dẫn bạn cách áp dụng phương pháp chữa lành tận gốc để "phá vỡ" những khuôn mẫu do vết thương cội nguồn mang lại.

Hành trình này bắt đầu từ việc tua lại quá khứ để tìm hiểu về gia đình cội nguồn của chúng ta.

Đây là nơi hình thành nền tảng đầu tiên cho niềm tin, giá trị và căn tính của mỗi người. Đây cũng là nơi dạy cho chúng ta cách liên hệ với người khác, với bản thân và thế giới xung quanh. 

Gia đình cội nguồn của bạn có thể luôn ổn, thỉnh thoảng mới ổn, hoặc hiếm khi ổn. Nhưng dù ở mức độ nào thì nó cũng không hoàn hảo. Và thông thường, chính câu chuyện cội nguồn ấy sẽ ngăn cản bạn được chữa lành, nó biến thành một khuôn mẫu lặp đi lặp lại để che đậy tổn thương bên trong.

Theo Vienna Pharaon, bạn có hai hướng phản ứng trước câu chuyện cội nguồn. Thứ nhất là tiếp tục đóng vai trò mà bạn đã quen thuộc từ thời thơ ấu. Nếu từng là đứa trẻ vô hình trong gia đình, luôn có vai trò nhỏ bé và trầm lặng, rất có thể lớn lên bạn sẽ vẫn tiếp tục thấy khó khăn trong việc nói lên ý kiến của mình.

Hướng thứ hai, khó nhận thấy hơn, là đi ngược lại, từ chối vai trò mà bạn từng đảm nhận khi còn bé. Ví dụ, nếu bạn từng đóng vai trò là người tâm giao, hỗ trợ cảm xúc cho cha hoặc mẹ, điều đó có thể khiến bạn kiệt quệ, muốn từ chối mọi sự kết nối, gần gũi và nhạy cảm, khi lớn lên bạn sẽ không muốn chăm sóc tinh thần hay tâm sự thân mật với bạn đời nữa.

Trong cuốn sách Phá vỡ khuôn mẫu, Vienna Pharaon sẽ cùng bạn khám phá năm vết thương phổ biến nhất do câu chuyện cội nguồn gây ra, bao gồm: vết thương xứng đáng, vết thương thuộc về, vết thương ưu tiên, vết thương tin tưởng và vết thương an toàn.

Trên thực tế, có thể bạn sẽ có nhiều hơn một vết thương trong số đó. Việc xác định vết thương cội nguồn chính là bước đầu tiên trong quá trình hồi phục.

Suy cho cùng, ai trong chúng ta cũng có những tổn thương hay khó khăn của riêng mình.

Việc lần về quá khứ không phải để bạn chỉ trích hay căm ghét bất kỳ ai. Bởi lẽ trong khoảng thời gian bạn lớn lên, những người lớn trong gia đình bạn có thể cũng phải chịu những vết thương của riêng mình. Và có thể đến tận ngày nay họ vẫn còn những vết thương chưa được phát hiện và chưa được giải quyết.

Vì lẽ đó, Phá vỡ khuôn mẫucủa Vienna Pharaon không nhằm mục đích bào chữa hay phê phán đối tượng nào, thay vào đó, cuốn sách của cô giống như ngọn đuốc dẫn dắt bạn tạo ra những thay đổi lành mạnh, lâu dài cho mình.

Phương pháp chữa lành tận gốc vết thương thơ ấu

Khi đã nhận diện và gọi tên được vết thương cội nguồn, hẳn bạn sẽ nghĩ mình sắp sửa thành công. Nhưng sự thật là, việc xác định vết thương cội nguồn chỉ mới là điểm xuất phát, là chất xúc tác thúc đẩy bạn bắt đầu bước đi trên hành trình chữa lành.

Muốn tiến sâu hơn, bạn cần áp dụng phương pháp chữa lành tận gốc mới có thể vượt qua vết thương cội nguồn của mình.

Phương pháp này gồm bốn bước: Xác định vết thương, bằng chứng về nó, nỗi tiếc thương đi kèm với nó và cuối cùng là thực hiện những thay đổi lâu dài để không lặp lại những khuôn mẫu mà bạn vẫn cố phá vỡ trong các mối quan hệ ở tuổi trưởng thành.

Vienna Pharaon chia sẻ: "Cuộc sống của bạn không tìm cách trừng phạt bạn. Nó chỉ muốn được chữa lành. Vết thương của bạn cũng không muốn làm hại bạn; chúng đang níu lấy bạn vì bạn xứng đáng được giải thoát.

Hành trình tìm lại chính mình và làm chủ cuộc sống là một hành trình dài, một quá trình đang diễn ra. Nhưng khi nhận ra ảnh hưởng của vết thương cội nguồn và nỗ lực giảm bớt tác động của chúng lên hành vi hôm nay, bạn có thể bắt đầu hành trình chữa lành cần thiết".

Ở mỗi chương sách, bên cạnh việc phân tích và hướng dẫn bạn từng bước thực hiện phương pháp chữa lành tận gốc, Vienna Pharaon còn đưa ra nhiều câu chuyện thực tiễn của những thân chủ mà cô từng trị liệu.

Bạn có thể bắt gặp hình ảnh của mình đâu đó trong mỗi câu chuyện. Đó có thể là cảm giác khao khát được ưu tiên trong câu chuyện của Isabel, người phụ nữ từng bị cha mẹ bỏ bê, nên khi trưởng thành thường xuyên ép buộc người yêu phải dành hết thời gian cho mình.

Đó cũng có thể là cảm xúc không được thuộc về của Neil, một chàng trai đồng tính không được gia đình chấp nhận, nên đã đi tìm cảm giác được thuộc về trong những bữa tiệc say sưa, nổi loạn.

Những câu chuyện trong sách như những lát cắt dọc của đời sống xung quanh, buộc chúng ta phải tự nhìn lại quá khứ và các khuôn mẫu trong cuộc sống của mình. Đồng thời cũng là để chúng ta có cái nhìn bao dung và thấu đáo hơn về mọi người xung quanh.

Vienna Pharaon là một nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép và là một trong những chuyên gia được săn đón nhiều nhất ở New York trong lĩnh vực này. Cô nhận bằng thạc sĩ khoa học về trị liệu hôn nhân và gia đình của Đại học Northwestern và được đào tạo chuyên sâu tại Family Institute, Bette D. Harris Family & Child Clinic. Pharaon đã xuất hiện trên The Economist, Vice và Motherly, cô còn dẫn các chương trình hội thảo trên Peloton, Netflix và nhiều nơi khác.

GS Vinh cho rằng, việc kiểm tra, đánh giá phụ thuộc rất lớn vào giáo viên, đặc biệt trong vai trò tổ chức dạy học.

“Nếu chúng ta thiết kế một bài kiểm tra học kỳ mà bám quá nhiều, đi theo mẫu hoàn toàn như bài thi tốt nghiệp THPT thì liệu có đúng với mục đích của một bài kiểm tra học kỳ? Mặc dù có thể thông tin vẫn có nhưng nó có phải mục đích việc dạy và học hay không?”, GS Vinh nêu vấn đề.

Ngoài ra, theo ông Vinh, việc đánh giá cần phù hợp với chương trình, phương pháp giảng dạy và bối cảnh cụ thể.

Ông Vinh dẫn chứng: “Trong một môn học mà giáo viên không hề tổ chức một hoạt động nào để học sinh hợp tác thì đánh giá năng lực hợp tác của các em bằng gì? Trong trường hợp như vậy, nếu đánh giá học sinh không có khả năng hợp tác thì cũng chẳng phải lỗi của các em, bởi thầy cô dạy như thế thì các em thể hiện hợp tác bằng cách nào?”.

Chính vì vậy, theo ông Vinh, vấn đề đôi khi không nằm ở bộ công cụ để đánh giá mà nằm ở việc tổ chức dạy học của giáo viên. Hiện nay, các giáo viên chưa thể hiện được rõ điều này và cũng rất khó để làm được. Song, không phải không thể. Theo GS Vinh, cần tổ chức tập huấn để giúp các giáo viên thay đổi phương pháp tổ chức dạy học, biết cách thiết kế các hoạt động để phát huy năng lực học sinh và từ đó có cơ sở đánh giá.  

GS Đỗ Đức Thái (giảng viên Khoa Toán - Tin của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội; chủ biên môn Toán chương trình phổ thông 2018) cho hay, có 2 triết lý rất cơ bản mà chương trình phổ thông mới ở môn Toán theo đuổi. Thứ nhất, hình thành và phát triển năng lực Toán cho học sinh. Giáo dục theo tiếp cận năng lực không chỉ bao hàm kiến thức, kỹ năng mà còn cả động cơ, thái độ, hứng thú và niềm tin trong học tập. Thứ hai, hình thành và phát triển năng lực vận dụng các tri thức Toán học vào giải quyết vấn đề thực tiễn.

“Đây là một trong những điểm chuyển đổi rất cơ bản giữa chương trình phổ thông 2006 với chương trình phổ thông mới 2018 về môn Toán. Chương trình phổ thông 2006 cũng đã cố gắng làm sao gắn với thực tiễn, nhưng chưa nhiều, chưa sâu sắc. Còn trong chương trình phổ thông 2018, nó trở thành một trong hai chân trụ và sẽ là một trong những điểm chính để đánh giá học sinh ở các đề thi cuối cấp”, GS Thái nói.

Vì vậy, việc kiểm tra, đánh giá cũng sẽ nhằm đánh giá năng lực Toán và năng lực vận dụng tri thức Toán học vào giải quyết vấn đề thực tiễn.

GS Thái mong các giáo viên hạn chế lối dạy truyền thụ kiến thức theo kiểu “rót kiến thức vào cái đầu rỗng” thông qua việc chỉ tập trung luyện các dạng mẫu, bài mẫu.

“Chúng ta chống Văn mẫu thì cũng phải chống ‘văn mẫu’ trong Toán. Truyền thụ, yêu cầu học sinh nắm vững những kiến thức cốt lõi khác hoàn toàn với dạy dạng mẫu, bài mẫu”, GS Thái nói.

GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán cũng cho rằng việc đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Toán (theo định hướng tiếp cận phẩm chất và năng lực học sinh) là một trong những việc rất quan trọng khi dạy học môn Toán theo chương trình phổ thông 2018. 

Tuy nhiên, GS Châu cho rằng, dù theo chương trình nào, suy nghĩ và tư tưởng cho rằng học Toán phải dễ là sai lầm. “Đã đi học, phải chấp nhận chuyện học là phải khó. Chúng ta không cần phải làm nó khó hơn mức cần thiết, nhưng làm cho nó dễ đi là định hướng sai. Đi học khác với đi chơi. Việc biến chuyện học thành một việc như giải trí là một chuyện không tưởng, mà thực ra đó là sai lầm”, GS Châu nói.  

GS Ngô Bảo Châu và chuyện từng mất cả buổi chiều không giải nổi bài Toán

> Xem thêm những hình ảnh làng sao mới nhất trên VietNamNet.

Ngân An

Ảnh: FBNV