- Là người thường xuyên tham gia thực hiện công tác khuyến đọc trên cả nước, theo bà văn hóa đọc có liên quan như thế nào đến nguồn lực của một quốc gia?

Cốt lõi của một quốc gia chính là con người. Sự thành bại của một dân tộc cũng do con người quyết định. Văn hóa đọc chắc chắn có ảnh hưởng lớn đến trí tuệ của con người, bởi nó tác động đến nhận thức, tư duy, giải pháp và sự sáng tạo của con người trong quốc gia đó. 

Trong sách có rất nhiều kinh nghiệm, triết lý, bài học và ý tưởng sáng tạo của thế hệ đi trước. Đọc sách là chúng ta được tiếp cận với những bộ óc vĩ đại, kinh nghiệm thâm niên, tuyệt vời mà ở đó độc giả có thể học hỏi, vận dụng với thực tế của mình. Đọc cũng là một cách học chủ động, một cách phát triển năng lực con người. Vì vậy có thể nói phát triển văn hóa đọc là phát triển nguồn lực của mỗi quốc gia. 

- Nói đến khái niệm “nguồn lực” là nói tới “sức mạnh nội tại”. Vậy văn hóa đọc đóng vai trò gì đối với việc thúc đẩy sức mạnh nội tại đó?

Mỗi con người sinh ra bao gồm phần thể chất và tinh thần. Trong đó, tinh thần quyết định thể xác, nội tại tạo nên sức mạnh con người, suy nghĩ bên trong quyết định sức mạnh bên ngoài. 

Đọc sách ngoài việc cung cấp tri thức, còn giúp nâng cao lòng dũng cảm, kiên trì, vượt khó. Bởi khi đọc, ta sẽ được tiếp cận với nhiều câu chuyện về những người thành công, nổi tiếng, họ đã có ý chí vượt qua hoàn cảnh khó khăn để hiện thực hóa được ước mơ của mình. 

Chúng ta có thể bắt gặp tinh thần đó nếu đọc các cuốn như: Không bao giờ là thất bại - Tất cả là thử thách, Đánh thức con người phi thường trong bạn, Triết lí sống của Mã Vân, Bí mật tư duy triệu phú, Thế giới quả là rộng lớn và có rất nhiều việc phải làm, Nghĩ giàu làm giàu… hay những tác phẩm của chính trị gia Hồ Chí Minh, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, George Bush, Abraham Lincoln, tỷ phú Bill Gates, Steve Jobs… 

Tôi muốn nói rằng để có được kết quả tốt, cần nuôi dưỡng suy nghĩ từ bên trong và việc đọc sách sẽ giúp làm giàu suy nghĩ, ý tưởng và nuôi dưỡng tinh thần, sức mạnh nội tại của con người.

- Tham gia vào nhiều hoạt động khuyến đọc trên cả nước, bà nhận thấy bức tranh toàn cảnh của văn hóa đọc ở Việt Nam đang trong tình trạng như thế nào?

Theo số liệu năm 2019 từ Cục Xuất bản, In và Phát hành, Hàn Quốc - một quốc gia chỉ có dân số 52 triệu người (trong khi dân số Việt Nam là gần 100 triệu) - nhưng doanh thu ngành xuất bản của Hàn Quốc đạt 52 tỷ USD, trong khi doanh thu của ngành sách trong nước chỉ đạt 2.775 tỷ đồng. 

Con số này đã nói lên sự chênh lệch về tỷ lệ đọc sách của người dân ở hai quốc gia. Nhưng câu trả lời về bức tranh toàn cảnh văn hóa đọc ở Việt Nam tôi muốn dành cho bạn đọc. Bạn đọc hãy nhìn vào những số liệu biết nói trên và sẽ tự rút ra câu trả lời cho chính mình. 

Căn cứ vào những giá trị và lợi ích của việc đọc, tôi nhận thấy mỗi gia đình, nhà trường, cá nhân cần phải có sự quan tâm, chú ý hơn nữa cho hoạt động này. Mỗi người nếu ý thức được vai trò của việc đọc sẽ tạo nên một cộng đồng ham đọc sách. Đọc sách sẽ góp phần hình thành nhân sinh quan, thế giới quan của mỗi người. Qua mỗi trang sách, chúng ta sẽ lượm nhặt được nhiều kết quả, giá trị tốt đẹp. 

- Văn hóa đọc nước ta chưa thực sự phát triển. Vậy theo bà, đâu là những giải pháp thiết thực cho sự phát triển của văn hóa đọc?

Vai trò của gia đình rất quan trọng và đặc biệt là giai đoạn giáo dục trẻ ở độ tuổi mầm non. Điều đầu tiên là phải tác động vào nhận thức để mọi người thấy được ngoài việc học ở nhà trường cần có những hoạt động đọc sách ngoài giờ. Trong gia đình, cha mẹ nên chú ý định hướng cho con đọc sách từ nhỏ, đặc biệt là khi con trong độ tuổi từ 0 đến 6. Đây là giai đoạn vàng để phát triển và định hình tính cách, trí tuệ ở trẻ. 

Đọc là một hoạt động nhỏ nhưng vĩ đại vô cùng, chỉ cần cha mẹ chú ý và coi đó là một hoạt động hàng ngày thì sẽ thay đổi được rất nhiều. Cha mẹ nên dành thời gian đọc sách cùng con và nên chuẩn bị thật nhiều sách để sẵn ở trong nhà để khi có chút thời gian là chúng ta có thể tranh thủ đọc được luôn.  

Yếu tố quan trọng thứ hai là phải hành động. Tùy điều kiện kinh tế, mỗi gia đình nên có những tủ sách nhỏ ở trong nhà. 

Thứ ba, cần đặt ra mục tiêu đọc, làm sao để trong một năm, mỗi người có thể đọc ít nhất 10 cuốn (trừ sách giáo khoa, giáo trình). Với lứa tuổi học sinh, cần đọc theo sở thích và chủ đề quan tâm. Trẻ em có thể đọc nhiều hơn vì sách thiếu nhi thường tranh nhiều, chữ ít. Hoạt động đọc phải được duy trì liên tục, thường xuyên trong một khoảng thời gian cố định để hình thành thói quen. Khi đọc một cuốn sách hay nên chia sẻ cho người khác để cùng nhau lan tỏa, truyền cảm hứng về văn hóa đọc. 

Cuối cùng, để văn hóa đọc thực sự khởi sắc, cần có sự quan tâm, đầu tư cả về tài chính và tinh thần, nguồn lực của các cấp lãnh đạo cho các hoạt động của văn hóa đọc. Muốn phát triển thì nhà nước cần đầu tư, từ đó người dân sẽ nhận thức đầy đủ hơn về sự cần thiết và giá trị của việc đọc.

- Khi văn hóa đọc phát triển rồi, bà có tin rằng Việt Nam sẽ có những bước tiến lớn trong tương lai?

Chắc chắn rồi, vì phát triển văn hóa đọc chính là phát triển con người, nó tác động trực tiếp đến trí tuệ của con người. Bạn hãy nhìn xem, Israel là một quốc gia không có tài nguyên khoáng sản như nhiều mảnh đất màu mỡ khác nhưng họ lại trở thành đất nước phát triển vì đã biết biến những sa mạc thành cánh đồng và có những khu vườn trồng cây cối bằng công nghệ. Thiên nhiên không ban cho Israel điều kiện tự nhiên thuận lợi như các quốc gia khác, tất cả những thành tựu mà họ có được là nhờ trí tuệ con người.

Đây cũng là một quốc gia rất chú trọng phát triển giáo dục, tư duy ở con người. Nếu Việt Nam chúng ta cũng có những chủ trương, chính sách và hành động cụ thể cho việc phát triển văn hóa đọc hơn nữa, tôi tin trong tương lai không xa, chúng ta cũng có thể sánh vai với các cường quốc năm châu.

Viết sách bằng chữ đã khó, thể hiện tâm tư, tình cảm qua nét vẽ càng khó hơn. Nhưng bằng cả tâm huyết của một người đam mê nghệ thuật muốn lan tỏa tình yêu hội họa đến các em thiếu nhi, họa sĩ trẻ Nguyễn Thu Huyền đã cho ra đời cuốn sách Nào mình cùng vẽ. 

Cuốn sách cung cấp cho các em nhỏ những kiến thức bổ ích, cơ bản về mỹ thuật sáng tạo từ cách pha màu, cách tạo các chất liệu đặc biệt cho đến những chủ đề hội họa mới lạ, độc đáo. Nào mình cùng vẽgiúp các em tìm tòi, khám phá, biến những điều không thể thành có thể. Với các bài học như:Những chú cá từ giấy báo, sáng tạo từ vỏ gọt bút chì, cách vẽ người que thật dễ, vẽ pháo hoa từ tăm bông… từ những vật dụng tưởng chừng như bỏ đi, nữ họa sĩ đã hướng dẫn các em cách tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt, sinh động thông qua các bài học trong cuốn sách. 

Nguyễn Thu Huyền chia sẻ với trẻ em, hội họa như một vùng đất màu mỡ để các em gieo những hạt mầm xanh tươi mơ ước, bày tỏ những khát vọng thầm kín… Bất cứ một đứa trẻ nào khi biết cầm nắm đều bị thôi miên bởi những cây bút đủ sắc màu và chúng sẽ bắt đầu khám phá thế giới xung quanh bằng những nét vẽ nguệch ngoạc trên tường, dưới đất hay trên tờ giấy. Nó thể hiện sự thuần khiết, trong trẻo, vui tươi, hồn nhiên ngây thơ, yêu thương con người, loài vật, cây cỏ, hoa lá…

Là một người yêu vẽ, ngay khi còn rất nhỏ, Nguyễn Thu Huyền mang trong mình niềm khao khát cháy bỏng với hội họa. Nữ họa sĩ đã phấn đấu trở thành giảng viên mang tâm huyết và dòng máu nóng của mình tới các em học sinh. Đồng thời cô mở một trung tâm nghệ thuật từ năm 2015 để trẻ em có một sân chơi chuyên nghiệp, thỏa mãn đam mê và ươm mầm các tài năng hội họa nhí.

Nguyễn Thu Huyền cho biết cảm thấy cuộc đời này vô cùng ý nghĩa khi được sẻ chia, kết nối, yêu thương và được nhìn thấy nụ cười cũng như đam mê của các họa sĩ nhí lớn lên mỗi ngày lại càng thấy mình cần phải có trách nhiệm hơn với cộng đồng. Bởi vậy cuốn sách Nào mình cùng vẽ ra đời với mong muốn những bài học hay, những kiến thức hội họa sáng tạo không chỉ giới hạn trong 1 lớp học, trong 1 trung tâm mà là tất cả trẻ em trên khắp đất nước Việt Nam. 

Cuốn sách không chỉ mang giá trị về mặt nội dung mà còn được đầu tư về kỹ thuật, mỹ thuật. Khác với các sách mỹ thuật dành cho trẻ em trên thị trường, chỉ có các bài mẫu chung chung không có hướng dẫn Nào mình cùng vẽ có phần hướng dẫn cụ thể, chi tiết từng bài học, khơi gợi cho các em cách làm, cách thực hiện chi tiết nhất với các bài học độc đáo, mới lạ, giúp trẻ phát triển khả năng tưởng tượng sáng tạo, khéo léo và chinh phục. 

Nguyễn Thu Huyền đã chuẩn bị các bài vẽ mẫu, chụp ảnh và minh họa lại một cách tỉ mỉ để lan tỏa tình yêu hội hoạ tới các em nhỏ. "Nếu không có các con, không có sự kỳ vọng của các bậc phụ huynh vào một cuốn sách mỹ thuật cho thiếu nhi thực sự chuyên nghiệp và độc đáo thì Huyền sẽ không thể hoàn thiện được cuốn sách này. Nếu không có tình yêu con trẻ, tâm huyết với nghề và đam mê với nghệ thuật, Huyền cũng sẽ không thể thực hiện nó", Nguyễn Thu Huyền chia sẻ.

Quỳnh An