Số like đang khiến Facebook thành nơi sống ảo

“Ban đầu, mọi người gần như không muốn đăng tải thứ gì lên Internet. Tôi nghĩ đây là vấn đề lớn nhất mình cần phá bỏ. Những thông tin như ảnh thật, tên thật, số điện thoại và hàng tấn thông tin sẽ giúp kết nối với con người thật của họ", Mark Zuckerberg khi ấy 24 tuổi nói tại sự kiện.

Trong một buổi phỏng vấn khác với trang TechCrunchnăm 2010, ông chủ Facebook khẳng định việc chia sẻ thông tin chính là cách mạng xã hội phát triển.

Thậm chí, người dùng có bỏ tiền ra mua like nhằm khẳng định bản thân trên mạng xã hội. Ảnh: Maxk Nguyễn.

Thế nhưng, like (lượt thích) - biểu tượng tạo nên thương hiệu Facebook đã đẩy các giá trị thật ra xa tầm tay Mark Zuckerberg.

Người ta có thể tốn hàng giờ liền để chụp hàng trăm bức ảnh selfie giống nhau và sửa ảnh sao cho đẹp nhất, nhiều like nhất. Họ cũng có thể lấy hình ăn chiều đăng vào buổi tối để tranh thủ giờ vàng, có thêm nhiều like. Thậm chí, có người sẵn sàng xóa hình ảnh về một buổi đi chơi ý nghĩa với bạn bè chỉ vì nó ít like.

Việc so sánh bản thân với những người khác, thay đổi hành vi cá nhân chỉ vì số like là điều Facebook không mong muốn người dùng của mình làm.

“Nhiều người cho rằng ảnh mình ít người like là do mình xấu. Từ đó họ tự đánh giá bản thân là người không hòa đồng hoặc không có mối quan hệ tốt với mọi người. Đây là lý do khiến nhiều người bỏ Facebook sang Instagram để tìm kiếm chốn riêng tư, đăng tải hình ảnh về cuộc sống cá nhân", Lê Minh Hiệp, người có nhiều năm xây dựng các fanpage cộng đồng trên Facebook chia sẻ.

Bỏ đếm like sẽ khiến Facebook diệt vong?

Từ thực trạng trên, theo TechCrunch, Facebook có thể đang nghiên cứu bỏ đi bộ đếm like nhằm giúp người dùng tự tin hơn trong việc chia sẻ thông tin các nhân.

Ý tưởng này là để ngăn người dùng tự so sánh bản thân với những người khác. Đồng thời nó cũng khiến người dùng không còn cảm thấy buồn khi bài viết của mình không nhiều lượt thích bằng bạn bè.

Áp lực so sánh bản thân với người khác khiến người dùng ngại sống thật trên Facebook. Ảnh: Shutterstock.

Điều này giúp người dùng mạnh dạn chia sẻ cuộc sống, không xóa những bài viết ít lượt thích, đăng theo các khung giờ vàng...

Đó là những gì Facebook nói. Còn những gì giới quan sát có thể hiểu, đó là dù bạn nhiều like hay ít like, Facebook cũng chẳng lợi lộc bao nhiêu nếu hiển thị công khai con số đó. Việc người dùng chia sẻ thêm nhiều thông tin, bỏ ra nhiều thời gian hơn cho nền tảng này mới là quan trọng.

Tính năng này đã được thử nghiệm trên Instagram tại Canada. Sau Canada, Instagram đã thêm Brazil, New Zealand, Itali, Ireland và Nhật Bản danh sách các nước thử nghiệm.

Tuy vậy, nhiều ý kiến cho rằng biểu tượng của Facebook là nút like. Nếu mạng xã hội này bỏ bộ đếm like, nó sẽ khiến Facebook diệt vong.

“Facebook là nơi thể hiện cái tôi của mỗi cá nhân từ cách sống, quan điểm… Vì vậy, tôi nghĩ người đăng xứng đáng nhận được sự ngưỡng mộ hoặc cảm ơn đối với các bài viết hay thông qua việc like. Việc bỏ bộ đếm like là bỏ đi một công cụ đánh giá. Nó sẽ không khuyến khích người dùng chia sẻ nữa”, Mai Thanh Phú, người làm dịch vụ Facebook lâu năm ở Việt Nam chia sẻ.

Một số ý kiến cho rằng bộ đếm like giúp người chơi Facebook đánh giá bản thân mình.

“Theo tôi, lượng like trên Facebook giúp tôi đánh giá sự quan tâm của người khác dành cho mình. Từ đó tôi có thể làm tốt hơn hay điều chỉnh bản thân. Nó là thước đo cho tôi cải thiện”, Hải An, một KOLs du lịch nói với Zing.vn.

Tuy vậy, tại một số quốc gia thử nghiệm bỏ bộ đếm like trên Instagram người dùng vẫn có thể nhìn thấy tổng lượng like những bạn bè của họ thì không. “Điều này có thể giúp người dùng vừa đo lường được chất lượng bài viết thông qua lượt thích và có thể không tự ti khi bài viết ít like. Tuy nhiên, nó không đáp ứng được nhu cầu thể hiện bản thân của người dùng. Nếu tôi nhiều like, đương nhiên tôi muốn mọi người biết điều đó”, ông phú nói thêm.

Không đánh giá được độ "hot" của các ngôi sao mạng

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng like là chỉ số quyết định tên tuổi của nhiều KOLs trên mạng xã hội ngày này. Việc bỏ đếm like sẽ gây ảnh hưởng đến nguồn thu nhập và động lực tạo ra nội dung của những người nổi tiếng.

"Nếu ẩn like thì KOLs trên mạng xã hội chết đầu tiên bởi họ không thể tự định giá bản thân. Mà KOLs cũng là nguồn cung cấp nội dung cho Facebook. Vì vậy, Facebook cần cân nhắc kỹ tỉ lệ tương tác đến từ bài viết chất lượng hay từ người dùng thông thường mới có thể đưa ra quyết định cuối cùng được. Nếu không có nguồn bài viết chất lượng thì người dùng cũng bỏ Facebook thôi", Trọng Nhân, chuyên gia marketing từ thương hiệu Mieu chia sẻ.

Like từ lâu được xem là biểu tượng của Facebook.

Dưới góc nhìn của người làm thương hiệu, ông Lê Minh Hiệp, một cửa hàng buôn bán thường xuyên thuê các KOLs quảng cáo sản phẩm lại cho rằng thị trường người nổi tiếng có sức ảnh hưởng. Tuy vậy, thị trường này chỉ sử dụng các con số để đo tương tác, trong đó số like chiếm tỷ trọng cao. Vì vậy, nếu Facebook bỏ like, những người thuê quảng cáo như chúng tôi không biết đo hiệu quả bằng cách nào.

Nhiều ý kiến khác lại cho rằng nếu Facebook bớt ảo và bám sát tiêu chí mạng xã hội thì người dùng sẽ tự tin chia sẻ hơn.

"Điều này giống với cách sử dụng mạng xã hội của tôi từ trước đến này. Cứ thấy gì cần chia sẻ thì tôi đăng. Không quá quan trọng bao nhiêu like. Với tôi công cụ đó có hay không chẳng quan trọng. Vì vậy việc nó biến mất có thể giúp những người khác sử dụng mạng xã hội theo cách giống tôi", Phan Văn Khải, người dùng Facebook có tài khoản hơn 5 năm chia sẻ.

“Tóm lại vấn đề thử nghiệm này không khó với Facebook. Họ có thể thử nghiệm tính năng tại một số quốc gia. Nếu thất bại họ có thể im lặng hủy kế hoạch. Cũng có thể Facebook sẽ áp dụng cho các thị trường riêng biệt. Trong đó người Việt sẽ vẫn có thể xem số like chẳng hạn", ông Hiệp nói thêm.

Truy xuất nguồn gốc nông sản nhờ ứng dụng công nghệ Blockchain

Một ví dụ, dự án “Hỗ trợ Nông sản Việt Nam xây dựng nhận diện thương hiệu toàn cầu” với sự tài trợ của Đại sứ quán Úc tại Việt Nam đã được triển khai thí điểm trên chuỗi thanh long xuất khẩu sang thị trường Úc. Những lô hàng thanh long đầu tiên được cấp phép xuất khẩu sang Úc vào tháng 9/2017 đã đánh dấu bước tiến mới của ngành nông nghiệp Việt Nam trong việc mở rộng thị trường tiêu thụ.

Vấn đề đặt ra là nền tảng blockchain này có gì đặc biệt mà sao ai cũng nói đến. Hay nghe nhất có lẽ là đào tiền ảo dựa trên blockchain, gần đây thì có mạng xã hội dựa trên blockchain, đánh giá dựa trên blockchain, và giờ là truy xuất nguồn gốc nông sản trên nền tảng blockchain. Nó là gì?

Ứng dụng blockchain giúp nguồn gốc minh bạch

Trên thị trường hiện nay tồn tại khá nhiều cách để truy xuất nguồn gốc nông sản, sản phẩm hàng hóa. Trong đó phổ biến nhất là hai công nghệ dùng mã QR và mã số, mã vạch. Gần đây, mã QR đã được ứng dụng nhiều hơn khi nhiều tỉnh xây dựng kế hoạch triển khai áp dụng truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm nông sản như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và các tỉnh khác tại nhiều vùng trên cả nước.

Giao diện truy xuất nguồn gốc nông sản quả thanh long

Vấn đề đặt ra là khi bạn tra các thông tin này (qua mã QR chẳng hạn) bạn chủ yếu nhận được thông tin do nhà phân phối trực tiếp cung cấp, còn thông tin về các nhà cung cấp phía trước của chuỗi sẽ không có, từ đó tính minh bạch của thông tin chưa được đảm bảo. Nhà phân phối chỉ có thể cung cấp cho bạn thông tin chung chung như nông sản được trồng vùng nào, còn ai trồng, ai chuyên chở, ai bảo quản,... thì khó có thể cung cấp, hoặc cung cấp nhưng tính minh bạch không đảm bảo.

Vậy ứng dụng blockchain làm sao giải quyết bài toán trên? Nếu ứng dụng công nghệ này, khi một người nông dân thu hoạch và bán cho nhà cung ứng / công ty, họ sẽ đăng nhập vào ứng dụng truy xuất nguồn gốc xuất xứ (theo tài khoản được cấp sẵn và ứng dụng này được xây dựng dựa trên nền tảng blockchain) để đăng thông tin về lô nông sản (ví dụ: thanh long) họ vừa bán (việc này được cập nhật theo thời gian thực). Tại thời điểm đó, một giao dịch sẽ tạo ra ID duy nhất trong ứng dụng và đi kèm theo là một mã QR. Mã QR này sẽ gắn với lô hàng thanh long đó cho đến khi được bày bán lên kệ. Lưu ý quan trọng là mã QR này được gán với một chuỗi hash (ID) ban đầu và ID này không thể bị thay đổi được (nhưng thêm vào thông tin giao dịch được).

Chính nhờ đặc điểm này, ví dụ tiếp theo nhà cung ứng cũng có thể đăng nhập vào ứng dụng để thêm một giao dịch là đã chuyển cho bên chế biến/xuất khẩu (thông tin này được tiếp nối vào giao dịch sử dụng ID được tạo bởi người nông dân ban đầu, và nó cũng được cập nhật theo thời gian thực), cứ như vậy các giao dịch có thể được tạo tiếp theo bởi bên xuất khẩu, làm sạch, đóng gói, siêu thị,... Các nơi này chỉ có thể thêm vào tiếp nối giao dịch trong ID nói trên nhưng nó sẽ truy xuất được theo mã QR được tạo ban đầu.

Chính vì vậy, người tiêu dùng cuối cùng (hay bất cứ ai trong “chuỗi blockchain” này) đều có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc của từng trái thanh long thông qua việc quét mã QR. Thông tin sẽ hiển thị chi tiết từ lúc anh nông dân thu hoạch cho đến siêu thị. Nhờ mỗi mã QR đính theo ID là duy nhất, tính minh bạch được đảm bảo tối đa.

Rất nhiều lợi ích khác

Nền tảng blockchain cho phép các hoạt động diễn ra mang tính tự động hóa, điều này giảm thiểu chi phí từ những khâu vận hành thủ công thông thường nay không còn cần thiết. Blockchain giúp giảm thiểu các khâu trung gian, các thủ tục phức tạp gây tốn thời gian, công sức và tiền bạc. Mọi giao dịch có thể diễn ra nhanh chóng và dễ dàng với độ chính xác cao. Hệ thống blockchain đảm bảo gần như tuyệt đối việc thanh toán được diễn ra.

Công nghệ blockchain đem lại rất nhiều lợi ích

Hay như vẫn nói về nguồn gốc nông sản. Nếu như trước đây khi muốn truy xuất nguồn gốc một loại nông sản nào đó được bán tại một trong các siêu thị, cần phải có rất nhiều công đoạn thủ công và tốn nhiều thời gian. Đặc biệt, nếu trường hợp loại nông sản đang bán bị nhiễm khuẩn chẳng hạn, thật không dễ truy ra nguồn gốc ban đầu của nó, dẫn đến có thể nguyên một lô hàng sẽ bị tiêu huỷ rất lãng phí.

Trong khi đó với giao dịch được liệt kê chi tiết nếu ứng dụng blockchain, siêu thị có thể nhanh chóng truy ra được nó được trồng ở nông trại nào, khu vực nào. Nếu nguồn gốc nhiễm khuẩn là từ một nông trại cụ thể nào đó, thay vì thu hồi tất cả và đem đi tiêu hủy, siêu thị hay nhà cung ứng (hay là cơ quan quản lý) chỉ cần thu hồi loại nông sản có nguồn gốc từ nông trại nơi để xảy ra nhiễm khuẩn. Tất cả đều rất nhanh và hiệu quả, dễ dàng kiểm soát sự lây lan và hạn chế số người tiêu dùng bị ảnh hưởng, và tránh lãng phí.

Những thách thức hiện hữu

Công nghệ blockchain dĩ nhiên đem lại rất nhiều lợi ích to lớn. Tuy nhiên công nghệ này không phải không có nhược điểm. Đặc điểm đầu tiên là tất cả các đối tượng trong chuỗi đều cần có đường truyền kết nối internet tin cậy. Vấn đề này sẽ gây khó khăn cho đối tượng đầu tiên trong chuỗi, đó là người nông dân, khi mà ở các khu vực nông thôn điều kiện mạng lưới internet chưa thật tốt. Một vấn đề thứ hai lớn hơn là liên quan đến ứng dụng. Các đối tượng cần phải thành thạo sử dụng nó. Đây cũng là một thách thức không nhỏ cho những đối tượng không rành công nghệ. Đó là chưa nó đến chi phí phát sinh cho việc in tem mã QR, người dán tem,...

Và một thực tế cuối cùng, vẫn không nhiều người hiểu rõ về blockchain, và ứng dụng của nó trong các lĩnh vực chẳng hạn cụ thể trong bài là truy xuất nguồn gốc nông sản. Việc lạm dụng từ ngữ này có thể tạo tâm lý nghi ngờ cho những người muốn tiếp cận công nghệ này, đặc biệt là người nông dân khi mà những khái niệm này khá mơ hồ.

Dù gì đi nữa, ứng dụng blockchain đang là xu hướng và Việt Nam cũng không thể tách khỏi xu hướng này. Hiện nay, trên thế giới, blockchain được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như ngân hàng, quản lý tiền ảo, lưu trữ bệnh án, thông tin bảo hiểm y tế, truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa... Công nghệ này có thể tiết kiệm chi phí tối đa lên tới 30 - 50%. Tại Việt Nam, dù còn rất mới, nhưng công nghệ này đã được đưa vào chiến lược phát triển kinh tế số thời gian tới. Và một trong những lĩnh vực chính đang được thử nghiệm đó chính là truy xuất nguồn gốc cho nông sản.

An Nhiên - Hoàng Oanh - Văn Chuyên

Tiến sĩ Blockchain hiến kế xóa bỏ gian lận thi cử tại Hà Giang, Sơn La

Trước vấn nạn tiêu cực trong thi cử ở Hà Giang và Sơn La, đã có không ít những ý kiến được các nhà khoa học đưa ra nhằm tìm giải pháp triệt để cho hiện tượng gian lận này.