Cồng chiêng là loại nhạc khí bằng hợp kim đồng, có khi pha vàng, bạc hoặc đồng đen. Cồng là loại có núm, chiêng không núm. Nhạc cụ này có nhiều cỡ, đường kính từ 20cm đến 60cm, loại cực đại từ 90cm đến 120cm. Cồng chiêng có thể được dùng đơn lẻ hoặc dùng theo dàn, bộ từ 2 đến 12 hoặc 13 chiếc, thậm chí có nơi từ 18 đến 20 chiếc.
Cồng chiêng Tây Nguyên là loại nhạc cụ độc đáo, đặc sắc và đa dạng. Các dàn cồng chiêng Tây Nguyên lấy thang bồi âm tự nhiên làm cơ sở để thiết lập thang âm của riêng mình. Trong đó, mỗi biên chế của từng tộc người đều cấu tạo bởi thang 3 âm, 5 âm hay 6 âm cơ bản. Song, cồng chiêng vốn là nhạc cụ đa âm, bên cạnh âm cơ bản bao giờ cũng vang kèm một vài âm phụ khác. Thành thử trên thực tế, một dàn 6 chiêng sẽ cho ta tối thiểu 12 âm hay nhiều hơn nữa. Điều đó lý giải tại sao âm sắc cồng chiêng nghe thật đầy đặn và có chiều sâu.
Về nguồn gốc, theo một số nhà nghiên cứu, cồng chiêng là "hậu duệ" của đàn đá. Trước khi có văn hóa đồng, người xưa đã tìm đến loại khí cụ đá: cồng đá, chiêng đá... tre, rồi tới thời đại đồ đồng, mới có chiêng đồng... Từ thuở sơ khai, cồng chiêng được đánh lên để mừng lúa mới, xuống đồng; biểu hiện của tín ngưỡng - là phương tiện giao tiếp với siêu nhiên... Tất cả các lễ hội trong năm, từ lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh đến lễ bỏ mả, lễ cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho, lễ đâm trâu.. . hay trong một buổi nghe khan... đều phải có tiếng cồng chiêng như là thứ để nối kết những con người trong cùng một cộng đồng.
Theo quan niệm của người Tây Nguyên, đằng sau mỗi chiếc cồng, chiêng đều ẩn chứa một vị thần. Cồng chiêng càng cổ thì quyền lực của vị thần càng cao. Cồng chiêng còn là tài sản quý giá, biểu tượng cho quyền lực và sự giàu có.
Vào những ngày hội, hình ảnh những vòng người nhảy múa quanh ngọn lửa thiêng, bên những vò rượu cần trong tiếng cồng chiêng vang vọng núi rừng, tạo cho Tây Nguyên một không gian lãng mạn và huyền ảo. Cồng chiêng do vậy góp phần tạo nên những sử thi, những áng thơ ca đậm chất văn hóa Tây Nguyên vừa lãng mạn, vừa hùng tráng.
Ở phần lớn các tộc người, cồng chiêng là nhạc cụ dành riêng cho nam giới. Đó là trường hợp của các tộc người như Gia Rai, Ê Đê Kpah, Ba Na, Xơ Đăng, Brâu, Cơ Ho... Song, có những tộc người thì cả nam lẫn nữ đều có thể sử dụng, như Mạ, M’Nông. Riêng một số ít tộc người như Ê Đê Bih thì chỉ có nữ giới mới được chơi cồng chiêng.
Cồng chiêng Tây Nguyên là Di sản văn hóa mang đậm dấu ấn thời gian và không gian. Từ chủng loại, phương pháp kích âm, biên chế và thang âm cho đến hệ thống bài bản và nghệ thuật diễn tấu, chúng ta sẽ bắt gặp những gì của một dải nghệ thuật đa diện từ đơn giản đến phức tạp, từ ít đến nhiều, từ đơn tuyến đến đa tuyến... Trong đó bảo lưu cả những lớp cắt lịch sử của tiến trình phát triển âm nhạc từ thời kỳ sơ khai. ở đây, mọi giá trị nghệ thuật đều nằm trong mối quan hệ tương đồng và dị biệt, xác định cá tính vùng miền của nghệ thuật. Và, với sự phong phú, độc đáo và đa dạng từ toàn bộ đến từng phần, có thể khẳng định vị trí đặc biệt của cồng chiêng Tây Nguyên trong nền âm nhạc dân tộc cổ truyền Việt Nam.
Âm nhạc của cồng chiêng Tây Nguyên thể hiện trình độ điêu luyện của người chơi trong việc áp dụng những kỹ năng đánh chiêng và kỹ năng chế tác. Từ việc chỉnh chiêng đến biên chế thành dàn nhạc, cách chơi, cách trình diễn, những người dân dẫu không qua trường lớp đào tạo vẫn thể hiện được những cách chơi điêu luyện tuyệt vời. Với người Tây Nguyên, cồng chiêng và văn hóa cồng chiêng là tài sản vô giá. Âm nhạc cồng chiêng Tây Nguyên không những là một giá trị nghệ thuật đã từ lâu được khẳng định trong đời sống xã hội mà còn là kết tinh của hồn thiêng sông núi qua bao thế hệ. Cồng chiêng Tây Nguyên không chỉ có ý nghĩa về mặt vật chất cũng như những giá trị về nghệ thuật đơn thuần mà nó còn là "tiếng nói" của con người và của thần linh theo quan niệm "vạn vật hữu linh".
Ngày 25/11/2005, Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên của Việt Nam đã được UNESCO chính thức công nhận là kiệt tác văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại. Sau Nhã nhạc Cung đình Huế, Cồng chiêng Tây Nguyên là di sản văn hóa phi vật thể thứ hai của Việt Nam được tôn vinh là di sản của thế giới.
"Hạnh phúc không đến từ bên ngoài mà hạnh phúc do chính bạn tạo nên, từ những gì mình đang có", Đức Gyalwang Drukpa chia sẻ.
Khi cầu nguyện quy y Tam Bảo là chúng ta tưởng nhớ đến những phẩm chất tốt đẹp đó, ta muốn trở thành người tốt, có những phẩm chất tốt đẹp như Tam Bảo, vì lợi ích của chúng sinh. Để được như vậy, chúng ta cần nỗ lực học tập trưởng dưỡng, rèn luyện bản thân.
"Nhiều người, sau khi gặp tôi, lại cho rằng việc kiếm tiền, những công việc hàng ngày không còn quan trọng. Đây là một ngộ nhận sai lầm. Nền tảng quan trọng trong cuộc sống của ta là sự nỗ lực, phấn đấu hết mình, rèn luyện bản thân để trở nên tốt đẹp hơn. Bản thân tôi và chư Tăng, Ni cũng phải rèn luyện, tu học rất nhiều, tôi thậm chí không có thời gian để ngủ. Cuộc sống là cơ hội để chúng ta nỗ lực rèn luyện bản thân.
Cần rèn luyện để biết hài lòng, trân trọng những gì mình đang có để được hạnh phúc. Ví dụ ta có đôi mắt để nhìn, đôi chân để đi, miệng để nói được với mọi người. Ta cần biết trân trọng tất cả những điều đó. Để biết trân trọng tri ân, ta cũng cần rèn luyện.
Hạnh phúc không đến từ bên ngoài mà hạnh phúc do chính bạn tạo nên, từ những gì mình đang có. Hạnh phúc không đến từ việc tập trung vào và trách than về những gì mình không có. Làm như vậy sẽ khiến chúng ta phải khổ đau.
Tài sản và sự giàu có chân thật chính là đôi mắt, bàn tay, khả năng suy nghĩ, nói cười… tất cả đều không thể dùng tiền mua được. Bởi vậy con đường thực hành tâm linh đó là rèn luyện bản thân để biết chấp nhận. Khi đã biết chấp nhận, chúng ta sẽ hài lòng, khi hài lòng ta sẽ đạt được hạnh phúc, thoát khỏi khổ đau. Nhiều người trong chúng ta bị kẹt mắc trong những nhãn mác tôn giáo.
Phật tử ngồi chăm chú nghe chia sẻ quan điểm về hạnh phúc của Đức Gyalwang Drukpa.
Điều này khiến mọi thứ trở nên khó khăn, khi người khác nhìn vào cũng sẽ mệt mỏi, cảm thấy không thể theo được. Phật giáo thực chất không phải là tôn giáo, mà đó là cách thức để trưởng dưỡng, phát triển cuộc sống của mỗi chúng ta để trở nên tốt đẹp và hạnh phúc hơn. Đây là cốt tủy của đạo Phật, của những gì Đức Phật đã thuyết giảng, đó là tâm linh chứ không phải tôn giáo, không phải thờ cúng hay nghi lễ.
Tôn giáo thường dựa trên những nề tảng văn hóa. Văn hóa thì có sự khác biệt ở các quốc gia, dân tộc, vùng miền. Ví dụ như nơi cần đội mũ, nơi thì phải bỏ ra, nơi thì mặc áo vàng, nơi mặc áo trắng… Chúng ta cần tôn trọng văn hóa nhưng không nên bị kẹt chấp, vướng mắc ở đây. Nếu không bám chấp thì cuộc sống sẽ dễ dàng hơn, hạnh phúc hơn. Là Phật tử, chúng ta cần hiểu đúng về cốt tủy của đạo Phật, hiểu và thực hành theo", Đức Gyalwang Drukpa chia sẻ.
Nếu bạn thực hành tâm linh thực sự, bạn có thể tự tại đối mặt với cái chết.
Tại buổi toạ đàm, có rất nhiều câu hỏi của phật tử, ví như, bệnh tật và cái chết liệu có đáng sợ nhất?
Đức Gyalwang Drukpa chia sẻ rằng: Cần có sự rèn luyện tâm để có thể đương đầu với việc này. Đây là một phần của con đường thực hành tâm linh, trong đó, biết chấp nhận là điều vô cùng quan trọng. Chẳng hạn, bạn cần biết tri ân việc mình có đủ đôi mắt để nhìn.
Nhưng nếu một ngày, không may bạn đôi mắt bạn bị mù lòa không nhìn được nữa, bạn cần biết chấp nhận điều này và vẫn hài lòng với cuộc sống vì còn vô số điều tốt đẹp khác mà cuộc dành tặng bạn như đôi chân để đi, miệng để nói chuyện giao tiếp, bạn vẫn có thể ăn uống bình thường, đi vệ sinh bình thường. Những điều đó đã là điều kỳ diệu.
Vì vậy, khi rèn tâm biết trân trọng, thì chấp nhận cũng đi đôi, điều này cần song song rèn luyện thành “trọn gói” trong việc thực hành tâm linh của bạn: trân trọng những gì mình có, chấp nhận những gì mình mất.
Nếu thực sự hiểu được bản chất cái chết là gì thì ta sẽ không còn sợ hãi. Thân này sẽ thay đổi. Chết chỉ là một tiến trình chuyển đổi. Thân của chúng ta liên tục già đi và đến một lúc nào đó ta cần xả bỏ thân già nua, bệnh tật này để lấy thân mới đẹp đẽ trẻ trung hơn, bởi thần thức của chúng ta sẽ được duy trì sang đời tiếp theo. Nếu nhìn nhận thấu hiểu như vậy, ta có thể coi cái chết là một cơ hội, một tiến trình hạnh phúc thay vì sợ hãi, khổ đau. Nếu bạn thực hành tâm linh thực sự, bạn có thể tự tại đối mặt với cái chết.
评论专区