Thông tin tại họp báo, đại diện Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT), ông Phạm Thái Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm giám sát an toàn không gian mạng quốc gia - NCSC phân tích: Thực trạng lừa đảo trực tuyến trên không gian mạng Việt Nam thời gian qua cho thấy, đối tượng lừa đảo thường tiếp cận các nạn nhân qua gọi điện, nhắn tin, mạng xã hội, nền tảng OTT; sau đó chúng sử dụng các phương thức dẫn dụ truy cập vào đường dẫn các trang web, fanpage giả mạo nhằm đánh cắp thông tin của người dân, dụ dỗ cài đặt các ứng dụng độc hại để thao túng, kiểm soát điện thoại của nạn nhân.

Một phương thức khác cũng được kẻ lừa đảo sử dụng nhiều là dẫn dụ nạn nhân tham gia vào các nhóm trên nền tảng OTT để từ đó thao túng tâm lý, mời tham gia đầu tư và sau đó lừa chiếm đoạt tài sản.

Đề cập đến biện pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến sẽ được Bộ TT&TT, trực tiếp là Cục An toàn thông tin phối hợp cùng các cơ quan, đơn vị triển khai trong thời gian tới, ông Phạm Thái Sơn cho biết, sẽ có nhiều giải pháp, tập trung vào 3 nhóm chính gồm các giải pháp liên quan đến chính sách và pháp lý, giải pháp kỹ thuật, giải pháp về tuyên truyền.

“Bốn mục tiêu cần đạt được khi triển khai hàng loạt giải pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến là nâng cao nhận thức cho người dân, xây dựng môi trường lành mạnh an toàn trên không gian mạng, ngăn chặn lừa đảo sớm nhất, đồng thời giảm thiểu tác động của lừa đảo đến người dân”, ông Phạm Thái Sơn chia sẻ.

Thông tin cụ thể hơn, Phó Giám đốc NCSC Phạm Thái Sơn cho hay, về chính sách và pháp lý, mới đây Cục An toàn thông tin đã xử phạt và thu hồi 6 tên định danh - brandname của một số đơn vị vì đã vi phạm các quy định về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác.

Song song đó, từ tháng 7 đến nay, việc các ngân hàng triển khai biện pháp yêu cầu người dân phải xác thực sinh trắc học khi thực hiện giao dịch trực tuyến từ 10 triệu đồng/lần và 20 triệu đồng/ngày theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, đã phát huy tác dụng.

Theo ông Phạm Thái Sơn, biện pháp này đã giúp giảm số lượng các tài khoản ngân hàng giả mạo, tài khoản ngân hàng không định danh, và đặc biệt là làm chậm dòng tiền của các đối tượng lừa đảo, từ đó góp phần bảo vệ tài sản của người dùng.

Một trong những giải pháp kỹ thuật sẽ tiếp tục được Cục An toàn thông tin tập trung thời gian tới là triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu chống lừa đảo trực tuyến, được kết nối với nhiều nền tảng khác nhằm giúp phát hiện và ngăn chặn sớm các đường link lừa đảo.

Theo thống kê, tính đến nay, hệ thống kỹ thuật này đã phát hiện và ngăn chặn hơn 13.000 tên miền độc hại, qua đó hỗ trợ bảo vệ cho khoảng 11 triệu người dùng Việt Nam trên không gian mạng.

Đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về phòng chống lừa đảo trực tuyến, đại diện Cục An toàn thông tin cho rằng: Trong phòng chống lừa đảo trực tuyến, cần có sự vào cuộc đồng thời của toàn bộ hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương cùng sự phối hợp nhanh và mạnh từ nhiều bộ, ngành. Đặc biệt, phải coi việc tuyên truyền là giải pháp quan trọng hàng đầu và lâu dài, thường xuyên.

“Chúng ta phải xác định nhận thức và kỹ năng của người dân chính là lá chắn mạnh mẽ nhất. Mỗi người dân cần là một chiến sĩ trên không gian mạng, tích cực tham gia tuyên truyền nâng cao nhận thức, kỹ năng và bảo vệ những người xung quanh mình trước vấn nạn lừa đảo trực tuyến”, đại diện Cục An toàn thông tin nêu quan điểm.

Cũng tại buổi họp báo, đại diện Cục An toàn thông tin cũng cập nhật các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng chống lừa đảo đã và đang được cơ quan này phối hợp triển khai như: Tổ chức tập huấn, nâng cao nhận thức cho người dân, thanh niên, với số lượng thanh niên trên toàn quốc đã được đào tạo về phòng chống lừa đảo trực tuyến đến nay đã là hơn 9.000; triển khai chiến dịch ‘Vắc-xin số’ để tuyên truyền về phòng chống lừa đảo cho toàn bộ người dân trên địa bàn thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) vào đầu tháng 9; đồng hành với Hiệp hội An ninh mạng quốc gia trong việc xây dựng nTrust - một ứng dụng di động hỗ trợ người dân phát hiện sớm các dấu hiệu lừa đảo, các tài khoản chuyển tiền lừa đảo...

Ngoài ra, Cục An toàn thông tin cũng tham gia phối hợp, cung cấp thông tin để Bộ Công an triệt phá một số đường dây lừa đảo trực tuyến ở một số địa phương như TPHCM, Hà Nội, Ninh Bình...

Đáng chú ý, thời gian qua, Cục An toàn thông tin cũng đã xây dựng và triển khai phổ biến các nội dung tuyên truyền giúp người dân trên cả nước nhận diện, phòng chống lừa đảo, có sự tham gia của người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội - KOL. Qua đó, lan tỏa mạnh mẽ các thông điệp về phòng chống lừa đảo đến đông đảo người dân.

"Theo thống kê sơ bộ, đến nay, các nội dung tuyên truyền về nhận diện, phòng chống lừa đảo có các KOL tham gia đã tiếp cận khoảng 30 triệu người dùng Facebook, tương ứng khoảng 39% tổng số người dùng mạng xã hội này", đại diện Cục An toàn thông tin chia sẻ thêm.

Chiều 13/9, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm, người phát ngôn Bộ TT&TT, đã chủ trì buổi họp báo thường kỳ tháng 9 của Bộ. Các giải pháp trọng tâm về phòng chống lừa đảo trực tuyến là một trong những nội dung được các cơ quan chuyên môn của Bộ TT&TT chia sẻ với báo chí tại sự kiện, bên cạnh các vấn đề nóng khác như công tác chuẩn bị cho việc tắt sóng 2G, công tác khắc phục hậu quả do bão Yagi và mưa lũ sau bão để đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt, xử lý tình trạng tin giả liên quan đến bão Yagi tràn lan trên mạng...

Thông tin tại họp báo, đại diện Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT), ông Phạm Thái Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm giám sát an toàn không gian mạng quốc gia - NCSC phân tích: Thực trạng lừa đảo trực tuyến trên không gian mạng Việt Nam thời gian qua cho thấy, đối tượng lừa đảo thường tiếp cận các nạn nhân qua gọi điện, nhắn tin, mạng xã hội, nền tảng OTT; sau đó chúng sử dụng các phương thức dẫn dụ truy cập vào đường dẫn các trang web, fanpage giả mạo nhằm đánh cắp thông tin của người dân, dụ dỗ cài đặt các ứng dụng độc hại để thao túng, kiểm soát điện thoại của nạn nhân.

Một phương thức khác cũng được kẻ lừa đảo sử dụng nhiều là dẫn dụ nạn nhân tham gia vào các nhóm trên nền tảng OTT để từ đó thao túng tâm lý, mời tham gia đầu tư và sau đó lừa chiếm đoạt tài sản.

Đề cập đến biện pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến sẽ được Bộ TT&TT, trực tiếp là Cục An toàn thông tin phối hợp cùng các cơ quan, đơn vị triển khai trong thời gian tới, ông Phạm Thái Sơn cho biết, sẽ có nhiều giải pháp, tập trung vào 3 nhóm chính gồm các giải pháp liên quan đến chính sách và pháp lý, giải pháp kỹ thuật, giải pháp về tuyên truyền.

“Bốn mục tiêu cần đạt được khi triển khai hàng loạt giải pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến là nâng cao nhận thức cho người dân, xây dựng môi trường lành mạnh an toàn trên không gian mạng, ngăn chặn lừa đảo sớm nhất, đồng thời giảm thiểu tác động của lừa đảo đến người dân”, ông Phạm Thái Sơn chia sẻ.

Thông tin cụ thể hơn, Phó Giám đốc NCSC Phạm Thái Sơn cho hay, về chính sách và pháp lý, mới đây Cục An toàn thông tin đã xử phạt và thu hồi 6 tên định danh - brandname của một số đơn vị vì đã vi phạm các quy định về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác.

Song song đó, từ tháng 7 đến nay, việc các ngân hàng triển khai biện pháp yêu cầu người dân phải xác thực sinh trắc học khi thực hiện giao dịch trực tuyến từ 10 triệu đồng/lần và 20 triệu đồng/ngày theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, đã phát huy tác dụng.

Theo ông Phạm Thái Sơn, biện pháp này đã giúp giảm số lượng các tài khoản ngân hàng giả mạo, tài khoản ngân hàng không định danh, và đặc biệt là làm chậm dòng tiền của các đối tượng lừa đảo, từ đó góp phần bảo vệ tài sản của người dùng.

Một trong những giải pháp kỹ thuật sẽ tiếp tục được Cục An toàn thông tin tập trung thời gian tới là triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu chống lừa đảo trực tuyến, được kết nối với nhiều nền tảng khác nhằm giúp phát hiện và ngăn chặn sớm các đường link lừa đảo.

Theo thống kê, tính đến nay, hệ thống kỹ thuật này đã phát hiện và ngăn chặn hơn 13.000 tên miền độc hại, qua đó hỗ trợ bảo vệ cho khoảng 11 triệu người dùng Việt Nam trên không gian mạng.

Đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về phòng chống lừa đảo trực tuyến, đại diện Cục An toàn thông tin cho rằng: Trong phòng chống lừa đảo trực tuyến, cần có sự vào cuộc đồng thời của toàn bộ hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương cùng sự phối hợp nhanh và mạnh từ nhiều bộ, ngành. Đặc biệt, phải coi việc tuyên truyền là giải pháp quan trọng hàng đầu và lâu dài, thường xuyên.

“Chúng ta phải xác định nhận thức và kỹ năng của người dân chính là lá chắn mạnh mẽ nhất. Mỗi người dân cần là một chiến sĩ trên không gian mạng, tích cực tham gia tuyên truyền nâng cao nhận thức, kỹ năng và bảo vệ những người xung quanh mình trước vấn nạn lừa đảo trực tuyến”, đại diện Cục An toàn thông tin nêu quan điểm.

Cũng tại buổi họp báo, đại diện Cục An toàn thông tin cũng cập nhật các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng chống lừa đảo đã và đang được cơ quan này phối hợp triển khai như: Tổ chức tập huấn, nâng cao nhận thức cho người dân, thanh niên, với số lượng thanh niên trên toàn quốc đã được đào tạo về phòng chống lừa đảo trực tuyến đến nay đã là hơn 9.000; triển khai chiến dịch ‘Vắc-xin số’ để tuyên truyền về phòng chống lừa đảo cho toàn bộ người dân trên địa bàn thành phố Hạ Long (Quảng Ninh) vào đầu tháng 9; đồng hành với Hiệp hội An ninh mạng quốc gia trong việc xây dựng nTrust - một ứng dụng di động hỗ trợ người dân phát hiện sớm các dấu hiệu lừa đảo, các tài khoản chuyển tiền lừa đảo...

Ngoài ra, Cục An toàn thông tin cũng tham gia phối hợp, cung cấp thông tin để Bộ Công an triệt phá một số đường dây lừa đảo trực tuyến ở một số địa phương như TPHCM, Hà Nội, Ninh Bình...

Đáng chú ý, thời gian qua, Cục An toàn thông tin cũng đã xây dựng và triển khai phổ biến các nội dung tuyên truyền giúp người dân trên cả nước nhận diện, phòng chống lừa đảo, có sự tham gia của người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội - KOL. Qua đó, lan tỏa mạnh mẽ các thông điệp về phòng chống lừa đảo đến đông đảo người dân.

"Theo thống kê sơ bộ, đến nay, các nội dung tuyên truyền về nhận diện, phòng chống lừa đảo có các KOL tham gia đã tiếp cận khoảng 30 triệu người dùng Facebook, tương ứng khoảng 39% tổng số người dùng mạng xã hội này", đại diện Cục An toàn thông tin chia sẻ thêm.

- Hiểu tâm lý trẻ, đặt ra những luật lệ rõ ràng và để các con tự giải quyết xung đột là chìa khóa mà mỗi bậc phụ huynh cần phải nắm bắt.

“Công nghệ 2G đã sử dụng được 30 năm, nhiều thiết bị mạng lưới chất lượng đi xuống, ngốn điện, thiếu ổn định, do đó thay mới là tất yếu khi công nghệ mới đã sẵn sàng. Đây là sự đồng thuận và thực tế đòi hỏi của sản xuất kinh doanh”, ông Nhã nói.

Đại diện Cục Viễn thông cũng thông tin thêm, phần lớn thuê bao trên mạng lưới hiện nay là 4G, được các nhà mạng triển khai từ năm 2016. Tính đến nay, ước tính còn hơn 700 ngàn thuê bao 2G. Kể từ thời điểm 15/10/2024, theo đúng quy định sẽ phải dừng cung cấp dịch vụ hai chiều gọi đến và gọi đi với các thuê bao này. 

Tuy nhiên, ông Nhã đề nghị các nhà mạng tiếp tục thực hiện chính sách chăm sóc khách hàng để hỗ trợ chuyển đổi thuê bao cho khách hàng, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.

Việc tắt công nghệ cũ như 2G, 3G là xu hướng chung của thế giới. Hiện nay, trong giai đoạn "nước rút" các nhà mạng đã và đang triển khai các giải pháp nhằm chuyển đổi các thuê bao 2G Only còn lại trên mạng để tiến tới mục tiêu tắt sóng 2G vào ngày 15/10/2024.

Trong thời gian vừa qua, các nhà mạng đã thực hiện hỗ trợ kinh phí máy điện thoại 4G kết hợp các gói cước chuyển đổi, đồng thời hỗ trợ lên tới 100% kinh phí máy điện thoại 4G.

Các nhà mạng đều chuẩn bị số lượng máy điện thoại 4G để hỗ trợ bù máy (hỗ trợ 100% kinh phí) cho các thuê bao 2G Only của mình.

Một số doanh nghiệp di động có chính sách hỗ trợ tặng máy không cần đăng ký gói cước cho các các hộ nghèo, cận nghèo, thuê bao ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn để chuyển đổi sang máy điện thoại 4G.

Thuê bao 2G được “bảo lưu” tài khoản

Theo thống kê chính thức, vào tháng 1/2024, cả nước có hơn 18,2 triệu thuê bao 2G. Đến nay, số lượng thuê bao 2G Only đã giảm xuống còn 720 ngàn thuê bao. Đại diện Cục Viễn thông nhận định, đây là nỗ lực vô cùng lớn khi chúng ta vừa phải giảm số lượng thuê bao 2G, song song giữ chất lượng mạng lưới, phát triển mạng 5G cũng như duy trì sản xuất kinh doanh. 

Cũng tại Tọa đàm “Tắt sóng 2G trước giờ G”, đại diện của ba nhà mạng lớn gồm Viettel, MobiFone và VinaPhone khẳng định những thuê bao 2G chưa kịp chuyển đổi sau thời điểm 15/10 sẽ bị chặn thiết bị nhưng vẫn được giữ lại tài khoản thuê bao.

Ông Đỗ Mạnh Dũng, quyền Giám đốc Ban khách hàng cá nhân VNPT VinaPhone cho hay, nhà mạng này tiếp tục duy trì chính sách tặng máy, hỗ trợ máy cho khách hàng, tiếp tục hỗ trợ khách hàng tại các điểm của VinaPhone, cũng như trực tiếp tại nhà để khách hàng sử dụng dịch vụ như: Đổi SIM, hướng dẫn sử dụng, các chính sách ưu đãi trong thời gian đầu khi chuyển từ máy 2G sang 4G như trải nghiệm data để vào mạng. 

Trong khi đó, thời hạn “bảo lưu” dành cho thuê bao Viettel là 2 tháng. Nếu khách hàng không sử dụng dịch vụ trong 2 tháng, nhà mạng sẽ khóa tài khoản, thu hồi số về kho. Song, ông Nguyễn Trọng Tính, Phó Tổng Giám đốc Viettel Telecom nói sẽ đề xuất chính sách “đặc biệt” với số thuê bao 2G còn lại để hỗ trợ chuyển đổi.

Trước đây, Bộ TT&TT đặt ra mục tiêu chậm nhất đến 15/9/2024 sẽ hoàn thành việc dừng công nghệ 2G. Tuy nhiên, ngày 13/9/2024, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã ký ban hành Thông tư số 10/2024/TT-BTTTT về việc “Ngưng hiệu lực thi hành quy định tại điểm a khoản 2 Điều 4 Thông tư số 03/2024/TT-BTTTT và điểm a khoản 2 Điều 4 Thông tư số 04/2024/TT- BTTTT” (Về việc dừng cung cấp dịch vụ cho thiết bị đầu cuối thuê bao chỉ hỗ trợ tiêu chuẩn GSM trong thời hạn 1 tháng, từ ngày 16/9/2024 đến hết ngày 15/10/2024).

Lí do Bộ TT&TT tạm ngưng tắt sóng 2G theo Thông tư số 10 là để đảm bảo nhu cầu thông tin của doanh nghiệp và người dân trong công tác khắc phục thiệt hại cơn bão số 3 - cơn bão gây thiệt hại nặng nề cho các nhà mạng, làm gián đoạn thông tin liên lạc của khách hàng.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông tại Tọa đàm “Tắt sóng 2G trước giờ G” do Cục Viễn thông (Bộ TT&TT) phối hợp báo VietNamNet và Trung tâm Thông tin tổ chức ngày 11/10, quá trình dừng công nghệ 2G chia làm hai giai đoạn: Giai đoạn thứ nhất từ 15/10 dừng cung cấp dịch vụ đầu cuối thuê bao 2G. Đến tháng 9/2026, chính thức dừng toàn bộ cung cấp mạng lưới 2G để dành tài nguyên cho mạng mới hơn như 4G, 5G.

“Công nghệ 2G đã sử dụng được 30 năm, nhiều thiết bị mạng lưới chất lượng đi xuống, ngốn điện, thiếu ổn định, do đó thay mới là tất yếu khi công nghệ mới đã sẵn sàng. Đây là sự đồng thuận và thực tế đòi hỏi của sản xuất kinh doanh”, ông Nhã nói.

Đại diện Cục Viễn thông cũng thông tin thêm, phần lớn thuê bao trên mạng lưới hiện nay là 4G, được các nhà mạng triển khai từ năm 2016. Tính đến nay, ước tính còn hơn 700 ngàn thuê bao 2G. Kể từ thời điểm 15/10/2024, theo đúng quy định sẽ phải dừng cung cấp dịch vụ hai chiều gọi đến và gọi đi với các thuê bao này. 

Tuy nhiên, ông Nhã đề nghị các nhà mạng tiếp tục thực hiện chính sách chăm sóc khách hàng để hỗ trợ chuyển đổi thuê bao cho khách hàng, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.

Việc tắt công nghệ cũ như 2G, 3G là xu hướng chung của thế giới. Hiện nay, trong giai đoạn "nước rút" các nhà mạng đã và đang triển khai các giải pháp nhằm chuyển đổi các thuê bao 2G Only còn lại trên mạng để tiến tới mục tiêu tắt sóng 2G vào ngày 15/10/2024.

Trong thời gian vừa qua, các nhà mạng đã thực hiện hỗ trợ kinh phí máy điện thoại 4G kết hợp các gói cước chuyển đổi, đồng thời hỗ trợ lên tới 100% kinh phí máy điện thoại 4G.

Các nhà mạng đều chuẩn bị số lượng máy điện thoại 4G để hỗ trợ bù máy (hỗ trợ 100% kinh phí) cho các thuê bao 2G Only của mình.

Một số doanh nghiệp di động có chính sách hỗ trợ tặng máy không cần đăng ký gói cước cho các các hộ nghèo, cận nghèo, thuê bao ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn để chuyển đổi sang máy điện thoại 4G.

Thuê bao 2G được “bảo lưu” tài khoản

Theo thống kê chính thức, vào tháng 1/2024, cả nước có hơn 18,2 triệu thuê bao 2G. Đến nay, số lượng thuê bao 2G Only đã giảm xuống còn 720 ngàn thuê bao. Đại diện Cục Viễn thông nhận định, đây là nỗ lực vô cùng lớn khi chúng ta vừa phải giảm số lượng thuê bao 2G, song song giữ chất lượng mạng lưới, phát triển mạng 5G cũng như duy trì sản xuất kinh doanh. 

Cũng tại Tọa đàm “Tắt sóng 2G trước giờ G”, đại diện của ba nhà mạng lớn gồm Viettel, MobiFone và VinaPhone khẳng định những thuê bao 2G chưa kịp chuyển đổi sau thời điểm 15/10 sẽ bị chặn thiết bị nhưng vẫn được giữ lại tài khoản thuê bao.

Ông Đỗ Mạnh Dũng, quyền Giám đốc Ban khách hàng cá nhân VNPT VinaPhone cho hay, nhà mạng này tiếp tục duy trì chính sách tặng máy, hỗ trợ máy cho khách hàng, tiếp tục hỗ trợ khách hàng tại các điểm của VinaPhone, cũng như trực tiếp tại nhà để khách hàng sử dụng dịch vụ như: Đổi SIM, hướng dẫn sử dụng, các chính sách ưu đãi trong thời gian đầu khi chuyển từ máy 2G sang 4G như trải nghiệm data để vào mạng. 

Trong khi đó, thời hạn “bảo lưu” dành cho thuê bao Viettel là 2 tháng. Nếu khách hàng không sử dụng dịch vụ trong 2 tháng, nhà mạng sẽ khóa tài khoản, thu hồi số về kho. Song, ông Nguyễn Trọng Tính, Phó Tổng Giám đốc Viettel Telecom nói sẽ đề xuất chính sách “đặc biệt” với số thuê bao 2G còn lại để hỗ trợ chuyển đổi.