Nhận định, soi kèo La Luz vs Nacional Montevideo, 6h30 ngày 1/12

Tờ tạp chí "Das Magazin" của Thụy sĩ  xuất bản bằng tiếng Đức một cuộc điều tra về cách thức mà các nhà khoa học về dữ liệu (data scientist) kết hợp các công ty phân tích dữ liệu lớn (data analytics) sử dụng công nghệ quảng cáo tùy biến theo cá nhân trên Facebook gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ. Nhiều nhà báo trên thế giới đã gọi bài báo điều tra này là “text of the year” (bài viết của năm) về tác dụng của bigdata vào đời sống trong đó chúng ta có thể thấy các công nghệ mới nhất về dữ liệu lớn (Big Data), khoa học hành vi, và các phần mềm gián điệp đang len lỏi vàođời sống hàng ngày của mỗi người chúng ta. Phần lớn bài biết dưới đây rút ra từ bài báo: “Ich habe nur gezeigt, dass es die Bombe gibt” đăng ngày 3 tháng 12 năm 2016 trên Das Magazin.

Ngày 9 tháng 11 năm 2016, theo như Das Magazin thì một quả bom đã phát nổ: Donald Trump đã được bầu làm tổng thống Mỹ, bất chấp dự báo của các nhà xã hội học.

Cũng ngày hôm đó, một công ty nhỏ chưa ai nghe tên ở London đã gửi đi thông cáo báo chí: “chúng tôi lấy làm kinh ngạc vì phương pháp truyền thông dựa trên dữ liệu có tính cách mạng của mình đã góp phần đáng kế vào chiến thắng của Donald Trump”. Thông cáo được ký bởi một người tên là Alexander Nix, 41 tuổi, người Anh và lãnh đạo công ty Cambridge Analytica. Phương pháp cách mạng về truyền thông dựa trên dữ liệu (revolutionary approach to data-driven communications)  này sử dụng kết quả công trình nghiên cứu của một nhà khoa học 34 tuổi tên là Michal Kosinski, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực psychometrics – ngành tâm lý học dựa trên phân tích dữ liệu.

Từ dữ liệu (data) đến  phân tích dữ liệu (data analytics) và dữ liệu lớn (Big Data) thành những từ thời thượng (buzzword) nhưng Big Data nguy hiểm đến mức nào?

Dữ liệu lớn là một thuật ngữ dựa trên một khái niệm rằng tất cả những gì ta làm, trên mạng hay offline, đều để lại dấu vết số. Mua hàng bằng thẻ tín dụng, tìm đường trên Google, dạo chơi với điện thoại trong túi, dùng thiết bị đeo (wearable device) để theo dõi sức khỏe, mức độ tập luyện đến việc nhấn like trên mạng xã hội: tất cả đều được lưu lại dưới dạng những dữ liệu và dữ liệu này rất lớn, khổng lồ theo thời gian. Một thời gian dài không ai hình dung có thể sử dụng các dữ liệu ấy làm gì. Cũng không ai biết Big Data sẽ là gì đối với nhân loại, hiểm họa lớn hay thành tựu vĩ đại? Nhưng từ 9/11 chúng ta đã biết câu trả lời. Đằng sau chiến dịch tranh cử của Trump trên mạng, và đằng sau chiến dịch ủng hộ Brexit là cùng một công ty chuyên nghiên cứu Big Data: Cambridge Analytica (CA) dưới sự lãnh đạo của  giám đốc AlexanderNix. Tuy nhiên, dữ liệu chỉ là dữ liệu nếu nó không được phân tích và được mô hình hóa. Có rất nhiều mô hình để phân tích dữ liệu nhưng công ty CA đã sử dụng phương pháp đo nhân cách (psychometrics), đôi khi gọi là đồ hình nhân cách (psychography) do Michal Kosinski,nhà khoa học hàng đầu về dữ liệu và là phó giám đốc Trung tâm đo nhân cách (Psychometrics Centre) thuộc trường Đại học Cambridge.

Trong tâm lý học hiện đại, để đo nhân cách thì phổ biến nhất là dùng phương pháp OCEAN (từ chữ cái đầu của 5 chiều đo). Vào những năm 1980, các nhà tâm lý học đã chứng minh là mỗi người có thể được đo bằng 5 chiều. Đó là Big Five: độ mở đối với trải nghiệm (Openness), sự ý thức (Conscientiousness), sự hướng ngoại (Extraversion), sự dễ chịu (Agreeableness) và sự nhạy cảm (Neuroticism).  Trên cơ sở những số đo ấy có thể hiểu chính xác bạn là ai, bạn có mong muốn và nỗi sợ hãi nào, và bạn sẽ hành xử như thế nào. Trở ngại chính là việc thu thập dữ liệu vì để hiểu được một người, cần phải điền bảng hỏi khổng lồ và cần thu thập dữ liệu rất lớn. Sự phát triển của khoa học dữ liệu và dữ liệu lớn đã góp phần giải quyết thành công những trở ngại mà phương pháp OCEAN đặt ra.

Tại Trung tâm đo nhân cách, Kosinski và các cộng sự đã phát triển một ứng dụng trên facebook là MyPersonality trong đó người dùng trả lời các bảng các câu hỏi để biết nhân cách của mình và họ đã thu thập được dữ liệu của hàng triệu người dùng Facebook.

Kosinski và nhóm nghiên cứu các hành động của họ trên Facebook như like và re-post, và giới tính, độ tuổi và nơi ở. Qua đó nhóm thu được các mối tương quan (correlation). Từ kỹ thuật phân tích các dữ liệu trên mạng có thể cho ra những kết luận bất ngờ. Ví dụ, nếu một người đàn ông là fan của page mỹ phẩm MAC, thì khả năng lớn là đồng tính; Ngược lại, anh ta rất nam tính nếu là fan của ban nhạc hip hop Wu-Tang Clan ở New York. Fan của Lady Gaga khả năng lớn là người hướng ngoại, còn kẻ hay like các post mang tính triết lý thì hướng nội.

Công ty Cambridge Analytica đã phát triển một giải pháp toàn diện cho phép biết tính cách của mỗi công dân Mỹ, những người có quyền bỏ phiếu.

Công trình nghiên cứu của Kosinski không chỉ cho phép lập chân dung tâm lý của người dùng, mà còn cho phép tìm kiếm những người có chân dung cần thiết. Ví dụ như có thể tìm những ông bố lo lắng, những kẻ hướng nội giận dữ, hay những người ngả theo đảng Dân chủ nhưng còn lưỡng lự bỏ phiếu. Về bản chất, đó là hệ thống tìm kiếm con người với những đặc tính cần tìm hiểu.

Vào năm 2014, một công ty quan tâm đến phương pháp của Kosinski đề nghị thực hiện một dự án  sử dụng psychometrics để phân tích 10 triệu người dùng Mỹ trên Facebook nhưng phân tích người dùng làm gì và tên công ty thì không nói viện cớ bảo mật thông tin. Lúc đầu Kosinski đồng ý nhưng rồi anh lại trì hoãn. Cuối cùng, tên công ty được tiết lộ là SCL (Strategic Communications Laboratories). Và trên website của công ty giới thiệu:  “chúng tôi là công ty toàn cầu chuyên về quản lý các chiến dịch tranh cử”. Công ty SCL này là công ty mẹ của công ty Cambridge Analytica, công ty thực hiện chiến dịch online cho Brexit và Trump.

Tháng 11 năm 2015 lãnh tụ phái cấp tiến ủng hộ Brexit Nigel Farage tuyên bố là website của của ông ta bắt đầu làm việc với một công ty chuyên về Big Data, chính là CA. Năng lực cốt lõi của công ty này là tiếp thị chính trị (political marketing) kiểu mới, còn được gọi là microtargeting, trên nền tảng phương pháp OCEAN.

(Còn nữa)

• Đào Trung Thành

Kỳ II: Big Data nguy hiểm tới mức nào?

Chip Snapdragon 810 ra đời năm ngoái là một sự cố đối với Qualcomm. Mặc dù gặp phải các vấn đề về nhiệt, Snapdragon 810 đem lại hiệu năng ngang ngửa với chip Exynos 7420 của Samsung và vì vậy dù bạn ở đâu trên thế giới, bạn vẫn có thể trải nghiệm hiệu năng như nhau trên mỗi chiếc S6/S6 Edge mình cầm trên tay. Đây là lần đầu tiên trong suốt nửa thập kỷ, một siêu phẩm của Samsung đem đến hiệu năng công bằng cho tất cả người mua dù họ ở khu vực nào đi nữa.

Sau cú “vấp”, Qualcomm đã quay trở lại với một dòng chip mới với hy vọng có thể dập tắt scandal “Chipgate” của Snapdragon 810. Theo kết quả của các bài kiểm tra benchmark trên AnTuTu, Snapdragon 820 và Exynos 8890 có hiệu năng CPU xấp xỉ nhau, thế nhưng hiệu năng GPU thì lại chênh nhau “một trời một vực”.

Trước khi đề cập sâu vào vấn đề này, chúng ta cũng cần phải tự nhắc với nhau rằng kết quả các bài kiểm tra hiệu năng chỉ là một cơ sở lý thuyết. Điểm số được đánh giá bằng AnTuTu thông thường không phản ánh chính xác hiệu năng của một thiết bị trong điều kiện sử dụng thực tế.

Noah

Thống kê từ Facebook cho thấy, trong suốt mùa lễ hội (với ngày Giáng sinh, đón năm mới…), điện thoại di động là thiết bị chụp hình lý tưởng được người dùng tại Đông Nam Á sử dụng và có 88% bài đăng trên Facebook tại các nước Đông Nam Á được đăng tải từ điện thoại di động.

Mọi người đang có xu hướng chia sẻ những khoảnh khắc yêu thích trên trang cá nhân, đặc biệt là chia sẻ video.

Riêng tại Việt Nam, có 80% bài đăng trên Facebook là từ điện thoại, 34% video đăng tải bằng điện thoại.

Những người sống tại các nước Đông Nam Á thường nhắc tới lễ hội và tìm kiếm quà tặng cho những người thân yêu của mình vào đầu mùa. Trong đó, điện thoại di động là món quà thú vị.

LCS CHÂU ÂU

Ở Châu Âu, G2 Esports, H2K Gaming và Vitality là còn cơ hội để cạnh tranh ngôi nhất bảng. Hai vị trí được thèm khát nhất hẳn là ngôi nhất và nhì bảng, khi hai đội tuyển đó không phải tham dự vòng đấu đầu tiên ở play-off. G2 và H2K đang có hệ số bằng nhau là 13-3, trong khi Vitality tạm thời hụt hơi (12-4) sau trận thua trước G2 cuối tuần vừa rồi.

Cả ba đội tuyển này đều không phải gặp nhau ở tuần đấu cuối cùng, nhưng H2K và G2 có lẽ sẽ khó khăn nhất khi chạm trán với Unicorns of Love. Nếu họ có thể vượt qua đội tuyển đang xếp thứ tư và kết quả của các trận đấu khác như mong đợi, thì nghiễm nhiên G2 và H2K sẽ bước vào trận đấu tiebreak nhằm tìm ra đội hạng nhất. Về phía Vitality, họ sẽ “nhẹ gánh” hơn rất nhiều khi chỉ phải đấu với hai đội đang ở dưới đáy BXH là Splyce (5-11) và ROCCAT (3-13).

Ở phía dưới BXH lúc này, Giants sẽ chắc suất tham gia các trận đấu trụ hạng trong khi đó ROCCAT cần một phép màu thực sự: Thắng liền hai trận cuối và mong chờ Elements cùng Splyce thua trắng 0-2 để có cơ may đấu tiebreak. Splyce và Elements đều đang có hệ số là 5-11 sẽ tranh đấu cho vị trí thứ bảy cùng suất ở lại với LCS Mùa Hè 2016. Cả hai sẽ phải gặp các đội nằm trong top 4 ở tuần quyết định này, do đó chiến thắng vào lúc này là điều rất khó khăn nhưng có thể đảo ngược mọi thứ.

LCS BẮC MỸ

Tại Bắc Mỹ, Immortals “bất tử” đang hùng dũng tiến vào vòng play-off sau khi đảm bảo chắc chân ở vị trí nhất BXH. Nhưng cuộc chiến tranh giành ngôi vị thứ hai vẫn còn nguyên, khi mà cả Cloud9 và CLG đang có hệ số bằng nhau là 11-5. Cả hai đội này đã tráo đổi vị trí 2-3 cho nhau trong suốt ba tuần vừa qua. Đáng chú ý, thành tích đối đầu của C9 với CLG đang là 1-1. Liệu sẽ có trận tiebreak để quyết định vị trí nhì bảng? Đừng quên TSM đang có hệ số 9-7, nếu như Bjergsen cùng đồng đội có liền hai chiến thắng cuối cùng và cả C9 với CLG thua liên tiếp…

Echo Fox với hệ số 6-10 có thể giành suất cuối cùng vào play-off. Tuy nhiên, đội tuyển non trẻ này cần phải có chiến thắng trước C9 và Renegades, trong khi Team Liquid cùng NRG (cùng có hệ số 8-8) thua cả hai trận quyết định sắp tới. Sẽ lại tiếp tục có tiebreak cân não? Nhưng mối nguy hại trực tiếp của Echo Fox lại đến từ Team Impulse. Đội tuyển này có khởi đầu chậm chạp, nhưng giờ đang có mặt ở vị trí thứ bảy an toàn và hoàn toàn có thể vượt mặt Echo Fox ở tuần này. Team Dignitas, đang có hệ số là 4-12, vẫn có cơ hội thoát khỏi vị trí phải xuống hạng nhưng lại phải dựa hoàn toàn vào những trận thua của Echo Fox cùng Team Impulse và tự mình quyết định số phận với hai đối thủ Team Liquid & CLG.

Trên đây là những suy đoán mang tính chủ quan về những kịch bản khác nhau có thể xảy ra ở cả hai giải đấu LCS. Vẫn còn tới 20 trận chưa đấu, và không chỉ có play-off và cuộc đua trụ hạng…mà còn là thứ hạng quyết định các đội hạt giống. Hẳn người hâm mộ đang mong chờ cả LCS Châu Âu và Băc Mỹ ngập tràn những trận tiebreak “sinh tử” để cho một cuối tuần tràn ngập tinh thần esports rực lửa!

June_6^th(Theo Daily Dot)